'Klokkenluiders kunnen nog steeds nergens terecht'

Roelie Post kaartte als ambtenaar bij de Europese Commissie misstanden aan bij adopties uit Roemenië. Ze ziet zichzelf als klokkenluider, maar zo ziet haar werkgever het niet. Vanaf 1 augustus zit ze officieel zonder baan. Over haar ontslag zijn nu Kamervragen gesteld door Pieter Omtzigt (CDA). Was dat geoorloofd?

Post stuitte tijdens haar werk op misstanden bij adopties vanuit Roemenië naar het buitenland. "Adoptiebureautjes vroegen veel geld van wensouders. Kinderen werden ter adoptie aangeboden, omdat ze zogenaamd wees waren, terwijl de ouders helemaal niet dood waren", zegt Post in een paginagroot interview in het AD.

Paul van Buitenen: 'Ik kende het woord klokkenluider niet eens'

Het is niet voor het eerst dat een Nederlandse klokkenluider voor opschudding zorgt in Europa. In 1998 bracht een Nederlandse klokkenluider de Europese commissie zelfs ten val. En dat maakte de eerst anonieme ambtenaar Paul van Buitenen in een klap wereldnieuws. "Maar destijds kende ik het woord ‘klokkenluider’ niet eens", zegt Van Buitenen. Van Buitenen ontdekte belangenverstrengeling bij de toewijzing van Europees geld aan particuliere bedrijven. De Europese Commissie, die onder leiding van Jacques Santer stond, moest een jaar later noodgedwongen opstappen.

 "Ik was een naïeve, loyale werknemer die veel vertrouwen had in mijn organisatie. Ik had iets ontdekt wat niet klopte, was daar verontwaardigd over en ik meldde dat aan mijn baas. Vervolgens aan de baas van mijn baas en ga zo maar door. Er werd niks mee gedaan." Het kostte hem uiteindelijk jaren van strijd en onderzoek voordat er iets met zijn bevindingen werd gedaan. "Ik leerde aldoende. Ik verzamelde stille bondgenoten, startte een goed netwerk en zorgde dat mijn informatie klopte." Volgens Van Buitenen werd hij al die jaren tegengewerkt.

De goelag van de Europese Commissie

"Iedereen dacht dat ik euforisch en opgelucht zou zijn", aldus Van Buitenen, over dat moment dat zijn bevindingen geloofd werden. Maar dat was niet zo. "Binnen de commissie gaat dan een heel ander proces in werking. Ze hebben me op een gekke post gezet, op een soort goelag van de Europese Commissie."

Toch vervolgde hij zijn kruistocht tegen wantoestanden, door enkele jaren later de partij Europa Transparant op te richten. Hij kwam er in 2004 zelfs mee in het Europees Parlement. In 2009 keerde hij terug als ambtenaar bij de commissie om er twee jaar later ‘in goed overleg’ en op doktersadvies weer te vertrekken. De jaren van strijd hadden zijn tol geëist. "Ik kon niet meer. Als ik onrecht tegenkwam, was dat zo’n enorme trigger. Ik kon daar niet meer normaal op reageren."

Klokkenluiders als Roelie Post kunnen nergens terecht

Van Buitenen ondervindt nog steeds de gevolgen van zijn klokkenluidersavontuur. "Je verliest je werk en je gezondheid. Mijn huwelijk heeft het overleefd dankzij mijn vrouw. Ik slik medicatie vanwege mijn trauma en ben arbeidsongeschikt. Of het het waard is geweest? Ik heb in ieder geval veel geleerd."

Hij ziet de toekomst van klokkenluiders, zoals Roelie Post, somber in. "Ze kunnen nog steeds nergens terecht. Het polderevenwicht is zo precair dat het belang van de klokkenluider altijd wegvalt tegenover andere belangen."