Het gebeurde niet eerder dat tijdens protesten tegen de Israëlische regering ook militairen van zich laten horen. Tot nu. Wat begon met een kleine Whatsappgroep is uitgegroeid tot meer dan 50.000 reservisten, aangevoerd door Yaron Kramer en Oren Shvill.

The Band of Brothers noemen ze zichzelf. Tijdens de demonstraties zijn leden te herkennen aan hun legergroene t-shirts met een vredesduif en de naam van de groep. "We hebben ons ene uniform ingeruild voor een andere: het uniform van de democratie." Dat ze zich uitspreken tegen de regering valt lang niet bij iedereen in goede aarde. Waarom ze toch de straat op gaan vertellen ze net buiten Tel Aviv.

'Interne vijand'

Voordat we in gesprek gaan ontkomen we niet aan versgemaakte koffie. "Dat is de drank van reservisten. Drink je geen zwarte koffie dan kun je geen reservist zijn", zegt Yaron Kramer (50) lachend. Hij is een van de initiatiefnemers achter het militaire deel van de protestbeweging. In het dagelijks leven is hij advocaat, maar daarnaast staat hij dag en nacht paraat als reservist, wat in de praktijk betekent dat hij 30 dagen per jaar op missie moet.

"Gewoonlijk worden we opgeroepen om Israël tegen een dreiging van buiten te beschermen, nu komt het gevaar van binnenuit", aldus de 51-jarige reservist Oren Shvill die ook is aangeschoven. Hij is naast reservist succesvol ondernemer.

'Belangrijkste wat we in tijden hebben gedaan'

De twee zijn het er niet over eens of ze deze regering 'de vijand' kunnen noemen. Waar ze het wel over eens zijn is dat dit het belangrijkste is wat ze in hun hele leven hebben gedaan. "We hadden eerlijk gezegd nooit gedacht dat we maandenlang de straat op zouden gaan. Soms zelfs meerdere keren per week. We zullen er alles aan doen om het land wat we in 75 jaar hebben opgebouwd te verdedigen."

In het begin waren ze bang, vertelt Oren. "We hebben in andere landen gezien dat als je je democratische waarden verliest, er geen weg terug is. Maar ik denk dat we nu al hebben laten zien hoe sterk we zijn." Hij verwijst naar de juridische hervormingen die Netanyahu inmiddels heeft uitgesteld. Hij is ervan overtuigd dat dat mede komt dankzij het protest en de bijdrage van de reservisten.

'Niet optimistisch'

Wat er nu moet gebeuren, volgens Yaron? "De oplossing is dat de nieuwe regering alle wetten die zijn voorgesteld annuleert. "We moeten een grondwet schrijven, een nieuw contract met de Israëlische samenleving." Een grondwet zoals we die in Nederland kennen, bestaat niet in Israël.

"Natuurlijk hoop ik dat het lukt", zegt Oren. Maar of het lukt, daar twijfelt hij over. "Omdat ik denk dat de coalitie te extreem is. Als ze niet voor de volle 100 procent hun zin krijgen zullen ze het zien als een mislukking." Als het niet lukt om tot een akkoord te komen zullen de reservisten niet wijken, benadrukt hij: "Ze kunnen ons niet meer tegenhouden." Met 'ons' bedoelt hij de 50.000 reservisten die zich hebben aangesloten en waarvan tienduizenden nu al meer dan 15 weken de straat op gaan.

Vrouwen- en LHBTIQ-rechten ingeperkt

Ze hadden allebei nooit verwacht mee te lopen met massademonstraties. Maar volgens Yaron kan hij niet anders. "Het is denk ik het belangrijkste wat ik in mijn hele leven voor mijn kinderen en land heb gedaan."

Hij maakt zich vooral druk over de rechten van minderheden die ingeperkt dreigen te worden als de hervormingen doorgaan. "Eerst richten ze zich op vrouwen, die willen ze terug achter het aanrecht. Ik maak me zorgen om mijn twee dochters. Daarnaast heb ik in mijn familie leden van de LHBTIQ-gemeenschap, die hun vrijheden dreigen te verliezen. Net als jullie in Nederland willen ook wij graag in een liberaal-democratische staat blijven leven. Met vrijheid van meningsuiting en het recht om te zijn wie je wilt zijn."

'Leger boven politieke discussie'

Niet iedereen is blij dat de reservisten zich uitspreken. Oud-generaal Amir Avivi is zelfs woedend. "In een democratie protesteren tegen een regering is oké, maar het leger erbij betrekken zou nooit mogen", vindt hij.

"Het leger hoort boven elke politieke discussie te staan." Avivi kan er niet over uit dat reservisten uit zijn leger dit doen. "Het is de enige entiteit die Israël en het Joodse volk verdedigt en ik ben echt van streek toen ik zag dat sommige van onze Israëlische reservisten betrokken zijn bij de protesten."

'Nationale veiligheid in gevaar'

"Deze keer is het deze regering waar ze het niet mee eens zijn, morgen zal er een andere regering zijn waar anderen het niet mee eens zijn", vervolgt Avivi. "Dat ze zich mengen in de politiek brengt uiteindelijk zelfs onze nationale veiligheid in gevaar."

Sterker nog, volgens Avivi is dat nu al het geval: "Onze vijanden reageren hier op. Ze voelen dat we aan het verzwakken zijn en hebben het gevoel dat ons leger niet helemaal paraat is. Het beïnvloedt de afschrikwekkende werking die uit moet gaan van ons leger tegen onze vijanden." Hij doelt op landen als Iran, Gaza, Libanon en Syrië. "Dit kan Israel op de rand van oorlog brengen."

'In ons DNA'

Yaron en Oren kennen de kritiek maar zijn het er niet mee eens. Oren: "Ik vind dat we het recht hebben verdiend om ons hierover uit te spreken. Juist omdat we reservist zijn. We zeggen niet dat we alle reservisten vertegenwoordigen. We zijn een groep die elkaar heeft gevonden en bereid is om alles te doen in het belang van ons land."

"Mensen die juist geven om Israël. Mensen die elke keer dat ze worden opgeroepen, op komen draven, hun plicht vervullen en hun leven riskeren. Natuurlijk hadden wij ook liever niet gehad dat dit nodig is. Ik heb er echt een knoop van in mijn maag", aldus Yaron. Oren vult aan dat het te laat is, als er nu niet op de rem wordt getrapt. "We hebben een eed afgelegd om het Koninkrijk te beschermen, niet de Koning."

Henny Wittenaar strijdt al jaren tegen de provincie Overijssel voor een schadeafhandeling van haar verzakte woning. Er zit zoveel schimmel, dat ze letterlijk ziek is geworden van haar huis: "Ik ben zo benauwd."

Henny woont al bijna 30 jaar in haar woning in Daarlerveen. Het is één van de ruim vierhonderd huizen bij het kanaal Almelo-de Haandrik dat zwaar beschadigd is geraakt als gevolg van werkzaamheden aan het kanaal.

Schimmel komt van de muren

Als je een rondje om het huis loopt zie je tientallen scheuren in muren. Door de fundering van het huis loopt een grote horizontale scheur. Het huis is als het ware door midden geknakt. En "omdat de woning tot aan zijn pootjes onder water staat" zoals Henny het beschrijft, is er ook overal schimmel op de muren.

Behalve dat het zeer onfris is, gaan de schimmelsporen op een gegeven moment door de ruimte zweven. Dat heeft bij Henny tot grote gezondsheidsproblemen geleid, kwam ze recent achter. "Die schimmel komt op een gegeven moment van de muren, die adem je in", legt ze uit. "Daardoor krijg je dus longproblemen. En toen kreeg ik het heel erg benauwd."

Forse reactie op schimmels

Een longarts constateerde dat de situatie extreem is en ze onmiddellijk schimmelvrij moet wonen. "Ik heb allerlei onderzoeken gehad in het ziekenhuis en daar blijkt dat ik een forse reactie heb op bepaalde schimmels in mijn woning", vertelt ze. "Inmiddels is het zo erg dat ik gewoon bloed moet ophoesten. Ik had geen idee dat een schimmel zo schadelijk voor je gezondheid kan zijn."

Toch duurde het nog een lange tijd voordat Henny door had dat de schimmels de boosdoener waren. "Ik had in eerste instantie helemaal niks door. Op een gegeven moment ben ik bij mijn huisarts geweest. En vertelde hem dat ik er niks van snapte dat ik zo vaak moest hoesten en dat iedere keer van dat vieze slijm loskwam", zegt ze. "Maar toen ik op een gegeven moment zat te koken, viel het licht op de achtermuur. Toen zag ik een witte waas op die muur en viel het kwartje."

Steeds meer mensen ziek

Harry Broekhuizen, van de stichting Kant nog Wal, weet dat Henny niet de enige is die met deze gezondheidsproblemen kampt. Broekhuizen: "Dit is een probleem dat steeds vaker de kop opsteekt in dit gebied. En het is dusdanig gevaarlijk, dat mensen echt hun huis uit moeten."

Zijn stichting krijgt steeds meer meldingen van zware schimmel in huizen. "We wisten dat mensen in dit gebied ernstige mentale problemen krijgen. Tot aan echtscheidingen aan toe. Maar nu horen we dus ook dat mensen fysiek echt ernstig ziek worden. Dat is echt heel heftig."

'Vakantie in mijn achtertuin'

Ook gedeputeerde Martijn Dadema krijgt steeds meer berichten dat mensen ziek worden door de schimmel in hun huizen. "Dat is echt schrikken, als je ziet hoe ernstig die schimmel is voor de gezondheid. Je huis is je veilige plek, waar je thuis wilt voelen", vertelt hij. "We hebben ook een aantal wisselwoningen ter beschikking. Als het echt onveilig wordt, kunnen mensen ergens anders wonen."

Henny gaat in een kleine woning in haar tuin wonen. Maar ze reageert hier opvallend onverschillig op. "Ja, ik ga vakantie vieren in mijn achtertuin. Dat zeg ik met een glimlach. Want dat moet je op een gegeven moment doen. Als je hier een beetje depressief gaat zitten, daar heeft toch niemand wat aan."

De problemen voor bewoners langs het Twentse kanaal Almelo-De Haandrik blijven zich maar opstapelen. Zo zijn een aantal huizen die hersteld zijn opnieuw beschadigd. "Hun hele toekomst ligt weer in duigen."

Er leek eindelijk een beetje vaart te komen in de afhandeling van de schades voor bewoners rond het Kanaal Almelo-De Haandrik in Twente. In totaal zijn 412 woningen langs het kanaal beschadigd. Die schade ontstond na werkzaamheden van de provincie aan het kanaal, waarbij het werd verbreed en uitgediept.

Opnieuw in onzekerheid

Bij ruim de helft van de woningen (208) is het herstel inmiddels begonnen of zelfs afgerond. Dit is het resultaat van een minder stugge afhandeling, waarbij bewoners en provincie medewerkers er aan de keukentafel uit proberen te komen.

Na jaren van ellende durven bewoners weer vooruit te kijken. Maar nu lijkt dit voorzichtige optimisme toch weer om te slaan in wanhoop en onzekerheid, zegt Harry Broekhuizen, van Stichting Kant noch Wal. Want binnen een jaar na herstel zijn een aantal woningen opnieuw verzakt.

'Mensen zijn in paniek'

Want ondertussen is het kanaal nog altijd lek. Ruim 43 kilometer aan damwanden moeten vervangen worden omdat ze niet voldoen. Water loopt daardoor onder woningen door. En dat heeft gevolgen. Meerdere woningen die hersteld waren, blijken daardoor binnen een jaar alweer te verzakken.

Dat hakt er bij de bewoners stevig in, vertelt Broekhuizen: "Die mensen zijn echt in paniek. Ze komen opnieuw in grote onzekerheid terecht. Hun hele toekomstbeeld ligt weer in duigen."

'Wie gaat hen nu helpen?'

"Ze staan echt met hun rug tegen de muur", vervolgt Broekhuizen. Vooral omdat de provincie volgens hem voorlopig niet thuis geeft en zegt dat deze nieuwe gevallen niet onder schaderegeling vallen.

"Dus wie gaat hen nu helpen?", vraagt hij zich af. "Dit is echt een groot probleem voor die mensen."

Snelheid erin houden

Verantwoordelijk gedeputeerde Martijn Dadema benadrukt dat er echt schot in de zaak zit als het om de afhandeling gaat. "Het tempo zit er echt lekker in. En dat is echt heel belangrijk. Want veel mensen zitten al jaren in een onveilige situatie in hun huis", legt hij uit. "Dus het is echt van het grootste belang dat we die snelheid erin houden."

Daarnaast erkent de provinciebestuurder dat er inderdaad bij sommige woningen -die hersteld zijn- alweer schade is opgetreden. "Die geluiden zijn bij ons bekend. Dat komt door de slappe bodem die hier ligt", legt hij uit. "Dit leidt tot weer nieuwe schades. Daar hebben we op dit moment nog geen aparte schaderegeling voor."

Rijk moet bijspringen voor schade

En volgens de provinciebestuurder ligt het ook niet voor de hand dat de provincie opnieuw voor deze schade zal opdraaien. Want volgens Dadema ligt er op dit punt meer een verantwoordelijk voor de landelijke overheid.

"Er zijn in Nederland zo'n 425.000 gebouwen waar het probleem speelt van een slappe bodem. Dus dan heb je over het vraagstuk funderingsherstel, het versterken van de fundering van deze gebouwen", vertelt hij. Dat speelt volgens de gedeputeerde dus veel breder dan alleen bij dit kanaal. "Wij kunnen simpelweg niet elke schade oplossen die zich voordoet in onze provincie, hoe graag we dat ook zouden willen."

'Hele slechte zaak'

De houding van de provincie doet bewoners twijfelen of ze wel akkoord moeten gaan met de aangeboden schaderegeling. Zo ook Martin de Jonge. Hij heeft 50.000 euro aan schade: "Ik kan eigenlijk niet wachten. De verzakkingen moeten worden gerepareerd. Maar als er dan in de toekomst schade optreedt. Wat dan?"

Broekhuizen ziet dat die zorgen bij veel meer bewoners leven: "Wij vinden dit echt een hele slechte zaak, het maakt mensen echt heel onzeker. Want wat moeten zij doen? Het is een heel lastig dilemma. Wij weten ook niet goed wat we deze mensen moeten adviseren."