Hamid blijft achter nu Nederland stopt met evacuaties uit Kabul: 'De taliban zijn al in mijn huis geweest'

Nu Nederland de evacuaties uit Afghanistan heeft stopgezet, blijven er Afghanen die voor Nederland hebben gewerkt achter. Hamid is een van hen. Hij is wanhopig. "Welke kant moet ik op?"

"Gisteravond heb ik een bericht ontvangen. De taliban hebben mijn oude huis doorzocht. Er zitten nieuwe bewoners in. De taliban vroegen hen: 'Hier kwamen vroeger buitenlanders naartoe, waar zijn de auto's en de wapens van de buitenlanders?'", vertelt Hamid* vanuit Kabul over de telefoon.

'Kwestie van leven of dood'

We spreken Hamid net voordat bekend wordt dat Nederland de evacuaties stopzet. Hij weet niet eens of hij wel op de Nederlandse evacuatielijst staat. "Ik heb de documenten 20 dagen geleden naar de ambassade gestuurd. 'Zodra wij iets horen, laten wij het u weten', zeiden ze." Sindsdien heeft hij niets meer gehoord.

Dat maakt hem wanhopig. Hij zit alleen maar thuis met zijn vrouw, kinderen en een aantal kleinkinderen. "We durven niet naar buiten. Alleen een kleinkind gaat af en toe om eten te kopen. Geëvacueerd worden of niet is een kwestie van leven of dood. Als de taliban mij vinden, dan zal met ons gebeuren wat ook met de mensen in Kandahar gebeurd is. Daar zijn mensen uit hun huizen gehaald. Sindsdien is er niets meer van hen vernomen."

Bedreiging

6 jaar geleden vluchtte Hamid al vanuit zijn provincie naar Kabul. "Het project waar ik voor werkte werd vanuit mijn huis georganiseerd. Soms kwamen er Nederlanders naar mijn woning. Mijn buren hebben dat gezien. In 2015 ben ik al voor het eerst bedreigd, toen zeiden ze me: 'We weten dat jij voor de Nederlanders werkt. We zullen je vinden'."

In Kabul waande Hamid zich een tijd veilig. "Hier kenden de mensen mij niet." Maar nu de taliban de stad in handen hebben is het een kwestie van tijd voordat hij gevonden wordt, denkt hij. Hij wil ook graag het land uit voor zijn kinderen, die nu niet naar school kunnen.

Over land vluchten 'moeilijk en gevaarijk'

Over land proberen te vluchten, is voor Hamid geen optie. "Ik sta op de zwarte lijst van de taliban. Daarom kan ik niet naar Pakistan, niet naar Iran en ook niet naar de landen van de voormalige Sovjet-Unie."

Volgens veiligheidsexpert William van Heerden, die voor hulporganisatie Cordaid mensen helpt het land uit te komen, is over land vluchten inderdaad heel moeilijk en gevaarlijk.

Grens sterker beveiligd dan normaal

"Theoretisch is die mogelijkheid er", legt Van Heerden uit. "De praktijk is: als je al ziet hoe moeilijk het is voor mensen om langs de checkpoints op het vliegveld te komen, hoe moeilijk moet het dan niet zijn om het halve land door te reizen?"

"En dan komen ze bij een grens, waar de beveiliging ook al sterker is dan normaal", vervolgt hij. "Het zal beslist een aantal mensen lukken, maar dat is geen manier om grote aantallen mensen het land uit te krijgen."

Geen andere hoop

Volgens Van Heerden is het nu zaak om vooral politieke druk uit te oefenen op de taliban om mensen toch nog te kunnen verplaatsen. Maar hoe dat precies zou moeten weet hij ook niet. Hamid blijft zijn hoop op de Nederlanders vestigen: "Behalve jullie heb ik geen andere hoop."

Er blijft een klein team Nederlandse militairen in de Afghaanse regio. Voor de achterblijvers wordt er 'heel hard' aan een noodplan gewerkt, zei premier Rutte vandaag. "We werken koortsachtig met anderen aan hoe wij ze de komende tijd zo goed mogelijk kunnen ondersteunen." Hoeveel mensen van de Nederlandse evacuatielijst nog in Afghanistan zijn, konden de ministers Kaag en Bijleveld niet precies vertellen. Volgens minister Bijleveld van Defensie gaat het eerder om 'honderden' dan 'tientallen'.