Burn-out is beroepsziekte nummer 1. Jaarlijks komen 190.000 mensen thuis te zitten omdat hun werk te veel van hen vraagt. Daarom moet je goed nadenken over welke baan je neemt, zegt hoogleraar Annet de Lange. Dit zijn de 3 dingen waar je op moet letten.

Na de coronacrisis lijken we 'gewoon' weer op oude voet verder te gaan op het werk. Het ziekteverzuim in Nederland is terug op het niveau van voor de pandemie, het aantal burn-outs is zelfs flink gestegen: het aantal gevallen was in augustus 2022 gemiddeld 10 procent hoger dan in augustus 2019, heeft ArboNed becijferd.

1,2 miljoen mensen met burn-out

In 2020 liepen zeker 1,2 miljoen Nederlanders rond met 'burn-out gerelateerde klachten', blijkt uit cijfers van TNO. Volgens het kenniscentrum lopen ieder jaar 190.000 mensen in ons land een burn-out op. Maar hoe voorkom je dat je een burn-out krijgt door je werk?

Laten we eerst een groot misverstand uit de weg ruimen: een burn-out heeft nooit slechts één oorzaak. Een burn-out overkomt je, maar het overkomt je wel mede door je eigen gedrag. Je speelt dus zelf een belangrijke rol in het voorkomen dat je overspannen raakt.

Beroepen met grootste kans

Een eerste stap in het voorkomen van een burn-out is kritisch naar je baan kijken. Bij welke beroepen heb je bijvoorbeeld de grootste kans om overspannen te raken door het werk? Annet de Lange is hoogleraar aan de Open Universiteit en richt zich op 'succesvol ouder worden op het werk'.

Ze is gespecialiseerd in hoe bedrijven hun personeel duurzaam kunnen inzetten, oftewel: hoe je als werkgever ervoor zorgt dat medewerkers hun werk zo goed mogelijk en daarmee zo lang mogelijk kunnen uitvoeren. Ze legt uit dat er 3 factoren in een baan zijn die een grote invloed hebben op de kans dat iemand een burn-out krijgt.

Protocollen en kwaliteitscontroles

"Als je echt een burn-out wil, ga dan ergens werken waar je absoluut geen autonomie hebt. Wanneer alles wat je doet moet passen in een protocol, waar stapels formulieren voor moeten worden ingevuld, en waar je niets zelf kunt beslissen", waarschuwt de deskundige. "Dat is een prima begin voor een burn-out."

Waar je volgens haar ook niet moet willen werken, zijn plekken 'waar kwaliteitscontroles heel belangrijk zijn gemaakt'. "Ook hier weer duiken de protocollen overal op en zitten managers achter je broek aan met spreadsheets en tussenrapportages", zegt De Lange. "Niet voor niets is het percentage burn-out gevallen in de zorg en het onderwijs zo hoog."

Iedere 6 jaar van baan wisselen

Ook een baan 'waar extreem op de financiën wordt gelet' vormt een risico op overspanning. "Ook de financiële sector kent bovengemiddeld veel burn-out gevallen", weet de hoogleraar. "Als elk dubbeltje moet worden omgedraaid en verantwoord..."

Beroepen die deze drie factoren combineren noemt De Lange 'banen met hoge spanning' en dan gaan alle seinen op rood wat betreft de kans op een burn-out. Maar wat als je nu al zo'n baan hebt? Dan kan het volgens haar geen kwaad om 'de spiraal van opbouwende druk te verlaten'. De expert raadt iedereen sowieso aan om de 6 jaar van werk te wisselen.

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.

Op basis van een tip van de AIVD werd in april de advocaat van Ridouan Taghi, Vito Shukrula, gearresteerd. AIVD-baas Erik Akerboom vertelt dat de dienst wil voorkomen 'dat criminele netwerken worden aangestuurd vanuit de gevangenis via een advocaat'.

Shukrula's arrestatie op donderdag 10 april leidde tot geschokte reacties in de advocatuur. Hij werd aangehouden na een bezoek aan zijn cliënt Ridouan Taghi in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) zou Shukrula zich schuldig hebben gemaakt aan 'deelname aan een criminele organisatie'.

Strafrechtelijk onderzoek

Wat deze zaak zo bijzonder maakt, is de doorslaggevende rol die veiligheidsdienst AIVD in Shukrula's arrestatie heeft gespeeld. Het strafrechtelijk onderzoek naar de advocaat begon namelijk in december na een tip van de inlichtingendienst.

In een zogenoemd ambtsbericht aan het OM meldde de AIVD dat Shukrula berichten van zijn cliënt Taghi zou doorspelen aan personen in het criminele netwerk van Taghi.

Zorgen over communicatie

Hoewel AIVD-baas Erik Akerboom niet op individuele zaken kan ingaan, zegt hij tegen EenVandaag dat de AIVD zich zorgen maakt over de mogelijkheden tot communicatie, die criminelen vanuit de gevangenis nog kunnen hebben met hun netwerk.

"Een van de belangrijkste dingen die wij willen voorkomen is dat criminelen - ook als ze zitten opgesloten in de gevangenis - kunnen blijven spreken met hun criminele netwerk. Want hiermee kunnen ze nog altijd een dreiging uitoefenen op de samenleving."

Niet meer aansturen vanuit gevangenis

Het feit dat de AIVD deze tip doorgaf aan het OM, doet vermoeden dat de dienst zich vaker bezighoudt met verdachten in het Marengo-proces. De criminele organisatie van Taghi in het bijzonder.

Akerboom: "Dat we standaard meeluisteren met de telefoongesprekken tussen advocaten en deze personen, dat kan niet de conclusie zijn. Het gaat ons erom dat de communicatie vanuit de gevangenis stopt en dat niet langer de criminele netwerken kunnen worden aangestuurd. Bijvoorbeeld via een advocaat."

Kritische brief

Bovendien is het vanzelfsprekend dat de AIVD in actie komt, als er sprake is van 'bedreiging van de rechtstaat', vervolgt Akerboom. "Als deze criminele netwerken zich bezighouden met het bedreigen en zelfs liquideren van personen die onze rechtstaat vertegenwoordigen, dan kunnen ze erop rekenen dat ze in het vizier van van de AIVD komen. Dat is evident."

Een maand voor de arrestatie van Shukrula was er nog forse kritiek op de werkwijze van de AIVD. Twee toezichthouders van de geheime dienst concludeerde in een kritische brief dat de AIVD zich niet altijd aan de regels houdt.

Vaker onderzoek naar criminelen

De wet schrijft namelijk voor dat dat inlichtingendienst criminelen alleen mag onderzoeken als ze de nationale veiligheid in het gevaar brengen. Daar blijkt de AIVD zich volgens de eigen toezichthouders niet altijd aan te houden.

De dienst doet te vaak onderzoek naar criminelen waarbij de nationale veiligheid helemaal niet in het geding is.

'Beter onderbouwen'

Akerboom: "Als er een directe geweldsdreiging is van een politicus, een advocaat of een journalist, dan melden wij dat direct bij de politie, zodat die kan ingrijpen. Maar er zijn ook strafbare feiten die niet direct raken aan de nationale veiligheid, maar waar soms wel een crimineel netwerk achter ligt."

De AIVD-baas zegt dat de dienst zich wel degelijk aan de regels houdt. "Dit is de reden dat wij toezichthouders hebben. Die kijken altijd met ons mee, en fluiten ons ook terug als we te ver gaan. Dus als de toezichthouder dit zegt, zullen we nog beter onderbouwen dat er directe link is met de nationale veiligheid."

Nog 60 dagen in hechtenis

De 36-jarige Shukrula is de derde advocaat van Taghi die is opgepakt. In oktober 2021 werd Taghi's neef Youssef Taghi opgepakt en in april 2023 werd Inez Weski gearresteerd.

Shukrula was sinds november vorig jaar advocaat van Taghi. Samen met raadsheren Carlo Crince le Roy en Sultan Kat stonden zij Taghi bij. Na de arrestatie van Shukrula legden ook de overgebleven twee advocaten de verdediging van Ridiouan Taghi neer. Afgelopen vrijdag werd het voorarrest verlengd van de voormalig advocaat van Taghi. De raadkamer van de rechtbank in Amsterdam besloot dat Shukrula nog 60 dagen in hechtenis moet blijven.