Thea den Dulk uit Den Haag is 70 jaar oud en blind. Stemmen is voor haar altijd een uitdaging. “Voor mij is het al moeilijk een vakje in te kleuren, laat staan het juiste vakje.” Maar er is nu een oplossing. Door technische hulpmiddelen kunnen blinden in vier gemeenten zonder hulp van iemand anders gaan stemmen tijdens de aankomende gemeenteraadsverkiezingen. Hierdoor blijft ook hun stem geheim.

Stemmen is voor Thea een soort apenkooi, maar een stuk schuurpapier zorgt ervoor dat ze het stemloket kan vinden. “Ik kan de verwijsborden natuurlijk niet lezen, maar gelukkig kan ik met mijn stok een brede lijn op de vloer volgen. Wat eigenlijk een soort schuurpapier is. Deze lijnen leiden mij naar de stemhokjes.” En dan dient zich een ander probleem aan. De stem van Thea blijft niet geheim, want een medewerker staat naast haar in het stemloket om haar te begeleiden. “We willen allemaal het recht hebben om geheim te kunnen stemmen, net als ieder ander. Ik moest mijn stem influisteren bij een van de stembureaumedewerkers.”

Het zelfstandig stemmen met behulp van een speciale mal met gaatjes, die over het stembiljet kan worden gelegd en audio-ondersteuning, is voor Den Dulk een uitkomst. “Het is een fantastisch gevoel. Nu kan ik eindelijk weer zonder hulp mijn geheime stemrecht uitvoeren.” Maar omdat dit een testronde is kan deze vorm van stemmen alleen in de gemeenten Den Haag, Utrechtse Heuvelrug, Veldhoven en Zeist.

De enige keer dat Den Dulk eerder alleen kon stemmen was in 2006. “Doordat je toen elektronisch kon stemmen had ik geen hulp nodig en bleef mijn stem geheim. Daarna werd er helaas weer overgegaan op het rode potlood.”

Gebrek aan kennis bij stemlokaalpersoneel

Uit onderzoek van het College voor de Rechten van de Mens uit 2017 blijkt dat Thea lang niet de enige is die problemen ondervindt tijdens het stemmen. 30% van de bevraagde blinden en slechtzienden geven aan dat het voor hem of haar moeilijk is om een stem uit te brengen. Zo weten de medewerkers van de stembureaus vaak niet dat mensen met een visuele beperking hulp mogen krijgen bij het stemmen. Hierdoor deed één op de vijf blinden en slechtzienden die vorig jaar hebben gestemd, dit zonder hulp terwijl hij of zij dit wel nodig had.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken ziet het problem ook en heeft de stemregels voor mensen met een visuele beperking duidelijker gemaakt aan de medewerkers van de stemlokalen. Dit om eventuele discussies te voorkomen.

‘Zelfstandig stemmen moet overal mogelijk zijn’

Den Dulk roept alle stemgerechtigde blinden en slechtzienden op om te gaan stemmen. “Helaas is er niet in ieder stembureau zo’n mal te verkrijgen, maar laat je niet weerhouden. Grijp je kans en ga gewoon stemmen. Op deze manier kun je laten zien dat er veel vraag naar zelfstandig stemmen is. Zodat in de toekomst alle stembureaus deze manier van stemmen mogelijk kunnen maken.”

Uitgeprocedeerde asielzoekers zouden de Europese Unie echt moeten verlaten: dat is de inzet van nieuwe plannen van de Europese Commissie. Maar hoogleraar migratie Arjen Leerkes is kritisch. "Voor een deel gaat het ook om beeldvorming."

Waarom krijgt de een na een schokkende gebeurtenis posttraumatische stress en de ander niet? Radboud Universiteit deed hier samen met de Nationale Politie onderzoek naar.

Mishandeling, een zwaar ongeval of oorlog, dit zijn enkele voorbeelden van situaties die kunnen leiden tot een posttraumatisch stresssyndroom (PTSS). In Nederland krijgen jaarlijks 400.000 mensen de diagnose. Maar de een is hier gevoeliger voor dan de ander, blijkt uit onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Uniek onderzoek naar PTSS

Aan het onderzoek van de universiteit deden ruim 200 beginnende agenten mee. Volgens neurowetenschapper en een van de onderzoekers van de studie Linda De Voogd is dit uniek. "Er zijn weinig onderzoeken gedaan waarbij de deelnemers nog geen dingen hebben meegemaakt of geen PTSS-klachten hebben", vertelt ze.

En voor een goede meting moet je er juist bij zijn voordat iemand een traumatische ervaring meemaakt, weet de onderzoeker. "Ook richtten vorige studies zich vooral op kleinere onderzoeksgroepen en militairen."

Wel of niet schieten

Tijdens het onderzoek moesten de agenten onder een MRI-scan een schietopdracht doen. "Om de spanning op te bouwen moesten de deelnemers een poppetje in de gaten houden. Het poppetje kon een geweer of een telefoon uit zijn zak pakken", gaat De Voogd verder. En op basis daarvan moesten de agenten een keuze maken: wel of niet schieten.

"Bij het pakken van het geweer, moesten de agenten op het poppetje schieten. Bij het pakken van de telefoon, moeten ze niks doen. Dat was dan de veilige situatie," vertelt De Voogd. "Bij een foute keuze kregen de agenten een elektrisch schokje. De schok doet niet echt pijn, maar het is wel vervelend. Er stond dus wel iets op het spel."

Actieve amygdala

Het uitvoeren van de oefening stimuleert hersenactiviteit, vooral in de amygdala. "Dat is een gebied in de hersenen dat betrokken is bij het verwerken van informatie en het detecteren van dreiging", legt De Voogd uit.

Anderhalf jaar na de MRI-scan moesten de onderzochte agenten terugkomen naar de universiteit. "Uit de studie blijkt dat agenten met een hyperactieve amygdala vaker kampen met de symptomen die passen bij PTSS", vertelt De Voogd. "Mensen met een actievere amygdala hebben dus meer kans op het ontwikkelen van PTSS na het meemaken van trauma."

Nachtmerries en overprikkeld

Voormalig politieagent Maaike Zegers heeft te maken gehad met zo'n trauma. "Tijdens mijn werk kreeg ik steeds vaker een onveilig gevoel en wilde ik niet terug naar bepaalde plekken", vertelt ze.

"In het begin dacht ik: dat is logisch en dit hoort nou eenmaal bij mijn baan. PTSS was ook geen onderwerp dat destijds bij de politie besproken werd. Maar mijn klachten gingen van kwaad tot erger: nachtmerries, overprikkeld en een extreem kort lontje. Na enige tijd kwam ik thuis te zitten en startte ik met intensieve traumaverwerking."

'Donkere wolk ging weg'

"Inmiddels gaat het mentaal goed met mij en ik werk niet meer bij de politie", vertelt ze. Ze schreef een paar jaar geleden het boek 'Een kast vol', om families te helpen om met PTSS om te gaan. "Juist door het woord 'PTSS' in huis te halen, ging de donkere wolk weg. Dat was verhelderend."

Zegers was geen onderdeel van het onderzoek van de Radboud Universiteit, maar juicht dit soort studies erg toe. "Als ik van tevoren had geweten dat ik misschien een hoger risico had op PTSS, dan had ik nog steeds het vak gekozen. Ik heb bij de politie ook een hele fijne tijd gehad."

Eén stukje in een grote puzzel

Met de studie probeert de onderzoeker preventief te kijken naar PTSS en mensen zoals Maaike Zegers te helpen.

"Met dit onderzoek zijn er wellicht mogelijkheden om beter om te gaan met trauma of aversieve gebeurtenissen. In de hoop om de kans op PTSS te verkleinen, ook voor andere beroepen buiten de politie,'' zegt De Voogd. "Maar de studie is slechts één stukje in een grote puzzel."