Waar het in de voorgaande dagen wemelde van duizenden politici, onderhandelaars, lobbyisten en journalisten is het zaterdag in de hallen van de klimaattop in Kopenhagen vrijwel leeg. De lege hallen, misschien staan ze ook wel symbool voor het akkoord dat er door enkele grootmachten gesloten is. Pas zaterdagochtend werd het akkoord echt aangenomen, hetzij door landen die in de verklaring zeggen 'kennis te hebben genomen van het akkoord'.

Voor de ambities en verwachtingen die er vooraf waren is Kopenhagen 2009 een ronduit teleurstellende top. Dat premier Balkenende, minister Cramer en minister Koenders vrijdagnacht ons met enig positivisme toespraken over de behaalde resultaten, is vooral te danken aan het feit dat de landen het uberhaupt met elkaar op enkele punten eens zijn geworden. Maar zonder afrekenbaarheid van landen, zonder een deadline voor een juridisch bindend akkoord en zonder de hoge ambities waarmee Nederland de top is ingegaan, staat het akkoord in de schaduw van waar het hier bij deze top echt om draaide: wie heeft de macht op deze planeet.

De Europese Unie is op een ongelofelijke manier op een zijspoor gezet, of misschien heeft het zich op een zijspoor laten zetten. Het akkoord dat er nu ligt is een compromis tussen Amerika, China, India, Brazilië en Zuid-Afrika. De hoge ambities van de Europese Unie zijn slechts deels opgenomen, zoals de maatstaf dat de wereldtemperatuur niet meer dan 2 graden mag stijgen.Voor de rest is Kopenhagen 2009 vooral een compromis tussen wantrouwende ontwikkelingslanden en de Verenigde Staten. Het was, zoals minister Cramer vannacht terecht zei, een toneelstuk waarvan de spelers niet meer wisten hoe het ging eindigen. Europa had geen idee meer. Het werd bespeeld.

Toch zullen regeringsleiders met enige tevredenheid naar huis gaan. Ik vraag me af of Balkenende, Cramer en Koenders vannacht stilletjes onreine gedachten hebben gehad over de uitkomst van de klimaattop. Naar buiten toe tonen de regeringsleiders hoop en ingetogen blijdschap over die eerste stap. Alleen weten de landen nog niet of dat een eerste stap is op een geasfalteerde weg of in een moeras,

Lees ook de eerdere logs van Johann de Graaf uit Kopenhagen:

Het is nog niet duidelijk hoe het gisteravond uit de hand heeft kunnen lopen in Scheveningen. Honderden jongeren raakten in gevecht met elkaar en keerden zich tegen de politie toen die ingreep.

Statiegeld Nederland opent deze maand twee winkels waar mensen hun blikjes en flessen kunnen inleveren. De winkels moeten het makkelijker maken om de lege verpakkingen weg te brengen. Dat gaat met het huidige systeem in grote steden niet altijd goed.

Vooral in supermarkten staan nog lange wachtrijen voor statiegeldmachines. Dit zorgt soms voor irritaties tussen klanten en 'statiegeldverzamelaars'. De twee winkels in Rotterdam en Amsterdam moeten het begin zijn van een oplossing voor dit probleem. Maar hoe realistisch is die?

'Niet genoeg'

"Die twee statiegeldwinkels zijn een mooie service voor de supermarkten. Die worden zo ontlast. Maar verder lossen ze helemaal niks op van het probleem waar we nu mee zitten", zegt Dirk Groot, die met zijn stichting Zwerfinator zwerfafval probeert te verminderen. Hij vindt de nieuwe winkels een 'stap in de juiste richting', maar merkt op dat er nog veel moet gebeuren.

Volgens hem zijn er vooral in de grote steden te weinig inleverpunten. En dat is hét grote probleem. "Je kunt overal blikjes en flesjes kopen, maar je kunt ze bijna nergens inleveren. En voor een zo'n winkel ga je niet van Amsterdam-West naar het centrum lopen om je blikje in te leveren", denkt hij.

Geen innameplicht

Het kleine aantal innamepunten waar hij zo kritisch over is, zou vooral komen doordat er geen innameplicht is. Mensen zijn het namelijk niet verplicht om gebruikte blikjes, flesjes en kratten in te leveren. Het wordt niet gestimuleerd, zegt Groot.

"De verhouding tussen statiegeld en het product dat je koopt is helemaal zoek. Heel veel mensen vinden het gewoon niet de moeite waard." Juist doordat die stimulans uitblijft, wordt er weinig gedaan om meer innamepunten te creëren. En de drukte echt onder controle te krijgen.

'Hoe slechter ze het doen, hoe meer ze verdienen'

Bedrijven als Statiegeld Nederland maken winst op elk blikje en flesje dat niet wordt ingeleverd, legt Groot uit. "Ze doen niet meer dan nodig is. Ze verdienen er juist aan als er minder wordt ingeleverd."

"Al die miljoenen aan statiegeld die niet worden ingeleverd, dat blijft gewoon bij statiegeld Nederland", vervolgt hij. "Ze zeggen dat ze investeren in allerlei nieuwe innamepunten, verbetering van het systeem, enzovoort, maar daar zien we weinig van. Hoe slechter ze het doen, hoe beter ze verdienen."

Overlast en ongedierten

Een gevolg van dit systeem is dus dat de groep mensen die niet in een lange rij in de supermarkt wil staan, de statiegeldproducten in een normale prullenbak in huis of op straat gooit.

Bij dat laatste komen vervolgens 'verzamelaars' of 'jagers' kijken, die de afvalbakken op straat niet altijd even netjes achterlaten wanneer ze klaar zijn, volgens Groot. In grote steden zoals Rotterdam en Amsterdam zorgt dat voor overlast en soms ongedierten.

Wettelijk verplichten

Ook stevige hulp van de politiek om dit probleem op te lossen blijft uit, zegt Groot. Hij vindt dat er meer kan worden gedaan. "Een statiegeldplicht en innameplicht, dat kun je gewoon wettelijk afdwingen. In Duitsland doen ze dat ook. Daar hebben ze het zelfs op zuivelverpakkingen."

"Er worden steeds redenen verzonnen waarom het niet kan", gaat hij verder. "Maar dat is als je iets niet wil. Als je iets wel wil, dan zoek je naar oplossingen."

'Ze hebben de kennis niet'

Wat zouden de bedrijven zelf dan moeten doen om dit op te lossen? "Meer inleverpunten", herhaalt Groot. "Maar ook moet het statiegeldbedrag omhoog en moeten platte blikjes en flessen zonder etiket worden geaccepteerd. Die mag je nu niet inleveren."

Groot roept dit vanuit zijn expertise al langer, maar volgens hem is dit nog niet doorgevoerd omdat er vaak aan de verkeerde knoppen wordt gedraaid. "Ze hebben niet de kennis van de straat, maar alleen de kennis van kantoor."