Het is meer dan twintig jaar geleden dat het allereerste Harry Potterboek gepubliceerd werd. Na al die jaren is de wereld van de tovenaarsleerling nog altijd springlevend. Met de release van de nieuwe film 'Fantastic Beasts: the Crimes of Grindelwald' komt er nog lang geen einde aan de magische wereld van schrijver J.K. Rowling.

Verslaggever Laura Kors blikt in vier afleveringen terug op de beginjaren van Harry Potter: hoe werd 'De Jongen die Bleef Leven' zo'n doorslaand, wereldwijd succes? En hoe zijn fans nu nog steeds bezig met de wereld van Rowling?

Het allereerste boek 

Toen het eerste boek, 'Harry Potter en de Steen der Wijzen', in 1997 uitkwam, had eigenlijk niemand verwacht dat het zo'n groot succes zou worden. "Maar na een paar maanden kregen we fanmail op de uitgeverij", vertelt Elsbeth Louis. Zij werkte toen net voor uitgeverij De Harmonie, die het boek in Nederland uitgaf. "Dat hebben we nooit eerder meegemaakt en is daarna ook nooit meer gebeurd."

Harry Potter was in Engeland door dertien uitgeverijen afgewezen en ook in Nederland stonden ze niet in de rij. Uiteindelijk was het de vrouw van de uitgever die ervoor zorgde dat De Harmonie de rechten van het boek kocht. Na een weekend lezen, zei ze: "Geloof me, ga er achteraan." Dat deden ze, ondanks dat de uitgeverij vooral literatuur uitgaf. 

Louis was verantwoordelijk voor de publiciteit van het boek, wat voor opvallende situaties zorgde. "Ik weet nog dat ik met een bezem op mijn schouder in de tram zat, op weg naar de boekwinkel." Zo klein als ze toen begon, zo groot is het succes van de boeken ook nu nog. "Er zijn rond de 7 miljoen Nederlandse boeken verkocht. Dat is niet te vergelijken met welk ander boek of welke andere serie dan ook." En die verkoop gaat nog gewoon door. "De kinderen van toen zijn nu jonge ouders. Het succes blijft doorlopen."

Een zeldzaam interview

"Een gesprek met een bijstandsmoeder die miljonair werd." Zo werd J.K. Rowling geïntroduceerd in het eerste, en lange tijd enige, interview dat zij deed met een Nederlandse journalist: Karin van Munster. "Wat een wonderlijk verhaal", dacht zij vrijwel meteen. In het vliegtuig op weg naar het interview las Van Munster het eerste Harry Potter-boek. Ze trof Rowling in het café waar ze het boek schreef: 'the Elephant House' in Edinburgh.

Het werd voor veel Nederlanders de eerste kennismaking met Rowling. "Ze leefde als bijstandsmoeder en moest geld verdienen", vertelt Van Munster over wat ze toen vertelde. "Toen dacht ze: hoe zal ik dat eens doen? Ze is af gaan schrijven wat ze nog ergens had liggen en dat werd Harry Potter." Het interview van Van Munster kreeg later een bijna mythische status. Rowling werd de bekende schrijfster die zich eigenlijk niet meer liet zien. "Ik was wel echt blij dat ik haar nog voor die tijd heb kunnen spreken. Later besefte ik pas hoe bijzonder dat eigenlijk was."

Cosplay: 'De Potterwereld is zo interessant'

Griffoendor, Huffelpuf, Ravenklauw of Zwadderich? Als je fan bent van Harry Potter, weet je sowieso bij welke van de vier afdelingen van toverschool Zweinstein je hoort. Via een online test kan je daar ook achterkomen, gemaakt door schrijfster J.K. Rowling zelf. Op de speciale Fantastic Beasts-dag van boekwinkel Waterstones is in één oogopslag duidelijk wie waarbij hoort. Veel bezoekers doen aan cosplay: jezelf verkleden als je favoriete karakter.

"Ik denk dat mijn uniform rond de 300 of 400 euro heeft gekost", vertelt een bezoekster. Zij hoort bij Zwadderich, de afdeling die vaak bekend staat als 'het slechte huis'. "Ja en nee", zegt ze daar zelf over. "Elk huis heeft zijn tovenaars gehad die niet helemaal te vertrouwen waren." Waarom ze zo opgaat in het verkleden als een echt lid van Zwadderich? "Het is iets aan de hele wereld wat ik interessant vind. Ik heb er ook al mijn vrienden door leren kennen."

Zwerkbal, kostuums en toverstokken

Op de dag zijn veel evenementen gepland: zo kan je op de foto met een sneeuwuil, of krijg je een cursus in de sport Zwerkbal. Ondanks dat je niet echt kan vliegen op een bezem is er toch een manier gevonden om de sport in het echt te spelen: onder andere met een stok tussen je benen. "Ik snap dat je denkt: wat zijn jullie eigenlijk aan het doen?", zegt een speelster. "Maar we hebben er echt een sport van gemaakt. Als je het goed bekijkt, zijn eigenlijk alle sporten vreemd."

Een andere bezoeker maakt zelf Harry Potterkostuums en toverstokken. Dat probeert hij zo nauwkeurig mogelijk te doen, gebaseerd op de echte filmkostuums. "Er zijn genoeg fans die alleen de films leuk vinden. Ik hou toevallig ook veel van dingen maken: op deze manier combineer ik die twee dingen."

'Professor Sneep, wat doet u nu?'

Een andere vorm van het 'Harry Potter-fandom' is het schrijven van fanfiction: je eigen verhalen maken over je favoriete karakters. Henry de Hoon is zo'n fanfiction-schrijver, over de wereld van Harry Potter. De personages van J.K. Rowling doen in zijn verhalen hele andere dingen dan in de boeken. "Ik ben een groot fan van Alan Rickman, de acteur die professor Sneep speelt. Daardoor komt het dat ik fanfiction schrijf", vertelt De Hoon. 

"Ik kwam op een forum voor fans van hem terecht. Dat waren allemaal dames en ik was de enige man. We vonden het eigenlijk wel spannend om Sneep wat andere dingen te laten doen dan wat hij in de films doet." Dat werden ondeugende verhalen. Zo ontwikkelde Sneep onder andere een relatie met Lucius Malfidus, een van de slechte personages uit Harry Potter. "Ja, ze belandden wel met elkaar in bed. Dat vonden de dames allemaal geweldig."

Honderden mensen hebben zijn verhalen inmiddels gelezen. Dat hij met bestaande personages kon werken, hielp volgens De Hoon om zijn verhalen populair te maken. "De wereld is er, dus je weet dat er al mensen in geïnteresseerd zijn. Wat ik begreep vindt J.K. Rowling fanfiction ook wel heel leuk en apart. Al haar karakters deden ineens dingen waar ze nooit over had nagedacht."

Nog lang niet het einde

Al deze vormen van Harry Potter-fans zullen waarschijnlijk nog lang blijven bestaan. In de filmserie 'Fantastic Beasts' verschijnen de komende jaren nóg drie films. Genoeg inspiratie dus voor cosplay, fanfiction en andere vormen van opgaan in de toverwereld van J.K. Rowling. En wat er na de drie films komt? De tijd zal het leren.

Het Amerikaanse bedrijf Uber wil vanaf 2026 zelfrijdende taxi's aanbieden in Europa. Het bedrijf werkt nu samen met de Chinese ontwikkelaar Momenta om dit voor elkaar te krijgen. Maar is Nederland daar klaar voor? "Infrastructuur is goed geregeld."

Ruim 180 Surinamers hebben een verblijfsvergunning gekregen die ze na de onafhankelijkheid in 1975 zijn kwijtgeraakt. Maar door strenge eisen zijn er ook afwijzingen. Dat moet anders, vindt gemeente Amsterdam. "Het leidt tot schrijnende situaties."

Naast de verblijfsvergunningen die zijn afgegeven, zijn er nog ongeveer 25 in behandeling. Een van de mensen die nu al succesvol gebruik heeft kunnen maken van de regeling is Jayant Ganesh uit Den Haag. Hij woonde bijna 25 jaar zonder papieren in Nederland, maar krijgt nu een verblijfsvergunning.

'Ik kon die beslissing niet zelf nemen'

"Ik ben er heel erg blij mee, het neemt alle angst en stress weg. Ik hoef niet meer op de straat te lopen en bang te zijn dat ik word opgepakt en uitgezet", vertelt hij. "Het is een opluchting en het geeft ons ook de erkenning die wij verdienen, gezien het feit dat wij ons Nederlandschap nooit hebben afgestaan."

Ganesh was nog een kind toen Suriname onafhankelijk werd. "Ik kon dus niet de beslissing nemen of ik Nederlander wilde blijven of Surinamers wilde worden."

25 jaar ongedocumenteerd

In 2000 komt hij op zijn 29ste naar Nederland, maar papieren krijgt hij niet. "Gelukkig had ik hier een netwerk van familie en vrienden die mij opvingen. Ik heb meerdere keren bij de IND aangeklopt de afgelopen 25 jaar, maar steeds zonder succes."

Nu Ganesh wel een verblijfsvergunning heeft, voelt hij zich weer een vrij mens: "Ik kan nu legaal werk zoeken, ik kan in aanmerking komen voor een huurwoning en het belangrijkste, ik kan nu gewoon over straat lopen zonder dat ik bang ben dat er iets gebeurt."

Eenmalige speciale regeling

Om Surinamers als Ganesh tegemoet te komen, kwam voormalig staatssecretaris Van der Burg afgelopen jaar met een eenmalige, speciale regeling, waar Surinaamse oud-Nederlanders tussen 1 januari en 1 juli van dit jaar gebruik van kunnen maken.

Iedereen die geboren is voor 25 november 1975, de dag dat Suriname onafhankelijk werd, en die kan aantonen dat hij of zij langer dan 10 jaar in Nederland woont, komt in aanmerking voor een verblijfsvergunning.

500 zaken afgewezen

Maar die laatste eis, 10 jaar onafgebroken in Nederland wonen, zorgt er nu voor dat ruim 500 zaken van Surinaamse oud-Nederlanders zijn afgewezen. Zij konden niet bewijzen dat ze meer dan 10 jaar in Nederland woonden.

"Veel mensen vallen hierdoor buiten de boot", merkt wethouder van Amsterdam Rutger Groot Wassink. Zijn gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling.

'Historisch onrecht'

Om deze groep mensen toch te helpen, pleit hij voor het verkorten van de eis, van 10 naar 5 jaar: "Zodat meer mensen gebruik kunnen maken van deze regeling."

"We hebben het hier over Nederlanders die ten onrechte niet de Nederlandse status hebben gekregen", gaat de wethouder verder. "Ik vind dat historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten."

Schrijnende situaties

Hij voorziet grote problemen voor deze groep als ze ongedocumenteerd blijven. "Het is voor die mensen buitengewoon vervelend en het leidt ook tot schrijnende situaties."

"Ze moeten dan illegaal wonen, illegaal werken en ze hebben geen toegang tot zorg. Het is een buitengewoon ingewikkeld bestaan voor deze mensen", aldus Groot Wassink.