Eén op acht jongeren in bepaalde wijken dreigt in de drugscriminaliteit te belanden. Eenmaal erin krijg je ze er om verschillende redenen 'verdomd moeilijk' uit, zegt onderzoeker Anton van Wijk. Een oplossing? Daar blijkt nog het nodige aan te schorten.

Criminoloog Van Wijk van onderzoeksbureau Verinorm deed de laatste jaren onderzoek naar risicojongeren en hoe ze aangepakt moeten worden. Door het hele land maken gemeenten zich grote zorgen over jongeren die hand- en spandiensten doen voor drugscriminelen. "Het is dweilen met de kraan open."

12-jarigen die pakketjes rondbrengen

Het kabinet maakte onlangs ruim 80 miljoen euro extra vrij voor de aanpak van deze 'jonge aanwas'. "We hebben het over jonge jongens van soms 12, 13 jaar oud die al pakketjes rondbrengen", zegt Van Wijk.

Onlangs bleek dat in bepaalde wijken één op de acht jongeren drugscrimineel dreigt te worden. In zo'n netwerk worden ze geconfronteerd met geweld, bedreiging en afpersing. "Die netwerken staan of vallen bij geheimhouding. Er komt niets naar buiten."

Veel geld

Wat het extra moeilijk maakt om te stoppen, is dat de jongeren heel veel geld verdienen, zegt Van Wijk. Bij een reguliere baan verdienen ze veel minder. Toch zijn er wel eens jongens die uit het wereldje stappen. "Ze hebben hun lesje geleerd of ze krijgen een vriendin."

Van Wijk sprak veel van deze jongens. "Die vragen mij wat ik verdien. Dan noem ik mijn salaris op en dan moeten ze heel hard lachen. En dat zijn de jongens van 17, 18, 19 jaar."

Grote belangen, geweld en afpersing

De kern van het probleem ligt volgens Van Wijk specifiek bij de drugscriminaliteit. "Jongeren worden niet in de criminaliteit gezogen, maar in de drugscriminaliteit", zegt hij.

Met name deze vorm van criminaliteit is een probleem, zegt de criminoloog, "omdat je daar te maken hebt met veel geld, grote belangen, geweld en met afpersing. Als je daar eenmaal in zit, is het ontzettend lastig om eruit te komen."

'Diep in hun hart'

De jongeren die er écht uit willen, moeten zo goed mogelijk geholpen worden. Van Wijk denkt dat veel jongeren 'diep in hun hart' een normale baan zouden willen. "Niet meer de paranoia dat de politie of de concurrent achter je aanzit."

Een voorbeeld van een rolmodel kan daarbij helpen. Tegelijkertijd is dat ingewikkeld, omdat de meeste jongens aan de korte termijn denken, zegt hij. "Als ik nu geld kan verdienen, waarom zou ik dan jarenlang een opleiding volgen en voor een baas gaan werken?"

Integrale aanpak

Met straffen alleen kom je er in ieder geval niet. Vooral een 'integrale aanpak' is effectief. Daarbij kijk je naar de hele omgeving van zo'n jongere, legt hij uit.

"Je gaat kijken hoe hij functioneert op school. Maar ook hoe hij zich manifesteert op straat, of hij psychische problemen heeft en of hij verslaafd is aan drugs of alcohol." Wanneer dat inzichtelijk is, kun je er als instantie werk van maken.

Overdaad aan projecten

Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Er zijn 'heel veel' projecten en interventies, zegt Van Wijk. "Een overdaad zelfs. Maar de samenwerking loopt niet goed."

"Heel veel instanties nemen wel een aspect van de problematiek waar, maar de kunst is om al die afzonderlijk signalen bij elkaar te brengen, Daar zien we dat het nog wel eens fout gaat."

Tussen wal en schip

Zo belanden jongeren tussen wal- en schip. "De ene instantie weet niet waar andere instanties mee bezig zijn." Hij is gezinnen tegengekomen waar acht hulpverleners onafhankelijk van elkaar over de vloer kwamen. Daar valt nog veel winnen, vindt hij.

Maar meer communicatie is niet de heilige graal. Sommige organisaties vinden het namelijk niet prettig om informatie te delen waar de politie bij zit. "Jeugdhulpverleners zijn bijvoorbeeld bang om hun informatiepositie kwijt te raken."

Scholen beter bewust

Op scholen worden de signalen overigens beter gedeeld, zegt Van Wijk. "Op deze primaire plek als het gaat om deze leeftijdscategorie komen jongerenwerk en politie meer langs."

Ze delen meer, ondanks de angst voor het buitenhangen van de 'vuile was'. "Het onderwijs is zich meer bewust van hun taak in dit verhaal", zegt Van Wijk.

Oplossing?

Maar de problematiek oplossen? Dat zit er niet in, denkt de criminoloog. "Drugs zijn er en die blijven. Het is een illusie dat je het drugsprobleem kan oplossen, dat gaat niet gebeuren."

Hij sprak veel agenten die de ene dag een drugskoeriertje oppakken en de volgende dag er weer een andere zit. "Het is gigantisch."

Na een urenlang spoedoverleg tussen de coalitiepartijen en premier Dick Schoof gisterenavond, gingen de overleggen vandaag verder. En daarbij worden de ergernissen tussen de partijen steeds groter, ziet ook politiek commentator Joost Vullings.

De Russische president Vladimir Poetin is voorstander van een bestand met Oekraïne, mits het leidt tot duurzame vrede. Dat liet hij weten tijdens een persconferentie. Toch houdt Ruslandkenner Helga Salemon een slag om de arm: "Poetin zal blijven stoken".

Eerder deze week bereikte de Verenigde Staten met Oekraïne een akkoord voor een wapenstilstand van dertig dagen. En nu lijkt Rusland voorzichtig de deur open te doen naar onderhandelingen. Maar dat kan alleen als er sprake is van een duurzame vrede. Of dat kan met het Amerikaanse voorstel, is volgens de Russische president nog niet duidelijk.

Staatstelevisie benadrukt Russische successen

Opvallend is dat de Russische staatstelevisie vooral de successen benadrukt, zoals het bezoek van Poetin aan Koersk en de Russische troepen die daar terrein terugwinnen. De vredesonderhandelingen zijn nauwelijks aan bod gekomen.

Volgens Salemon wil Poetin daarmee laten zien: we zijn aan de winnende hand. "Dus daar gaat het de hele week over in de journaals."

Geschiedenisboeken

Bovendien lijkt Poetin niet uit te zijn op vrede als er niet aan zijn eisen wordt voldaan. "Het lijkt alsof hij bedacht heeft dat hij de geschiedenisboeken in wil als de man die Oekraïne weer in de Russische invloedssfeer bracht. Hij is natuurlijk ook al een oude man", vertelt Salemon.

"Als je het volk in dit land rijp wil maken voor een vrede, dan praat je niet zoveel over oorlog. Als het al over onderhandelingen ging, was het vanuit het oogpunt dat Oekraïne zich toch niet aan afspraken zou houden."

Oorlogseconomie

Rusland wordt sinds de start van de oorlog met Oekraïne aan allerlei sancties onderworpen, door zowel de Europese Unie als de Amerikanen. "Eigenlijk draait de economie daar nu op oorlog. Dus als die oorlog ophoudt, dan stort de economie in."

Ook daarom acht Salemon de kans op vrede klein. "Poetin weet dat in vredestijd het land economisch niet gezond kan worden. Met een vrede wint hij daarom helemaal niet."

Eisen

Het land lijkt alleen akkoord te willen gaan met vredesonderhandeling of een staakt-het-vuren als aan al haar eisen wordt voldaan. "Ze willen bijvoorbeeld geen gebieden teruggeven. Geen internationale troepen op Oekraïens grondgebied."

En dat dat een flinke eisenlijst is, weten ze. "Poetin weet dat Oekraïne nooit akkoord kan gaan met alle eisen, dat is voor hen een breekijzer. In ieder scenario is voor Poetin oorlog voordeliger dan vrede."

Trump

Ook de Amerikaanse president Donald Trump zal daarin weinig verschil maken. "Ook als Trump zou zeggen: de Russen houden zich niet aan afspraken, ik steun Oekraïne weer voluit... Dan heeft Rusland gewoon de oude vijand terug. En dat zie je ook op televisie: in de propaganda wordt rekening gehouden dat de VS zich ook kan afzetten tegen Rusland."

"Wat je dan ook hoort: als de VS weer die vijandige houding aanneemt, is het beter om door te vechten." Bovendien zou ook als er wel een akkoord komt, Poetin niet meer te vertrouwen zijn. "Hij heeft vaker laten zien: aan afspraken houdt hij zich niet. Poetin houdt in feite Trump aan het lijntje."