Eén op acht jongeren in bepaalde wijken dreigt in de drugscriminaliteit te belanden. Eenmaal erin krijg je ze er om verschillende redenen 'verdomd moeilijk' uit, zegt onderzoeker Anton van Wijk. Een oplossing? Daar blijkt nog het nodige aan te schorten.

Criminoloog Van Wijk van onderzoeksbureau Verinorm deed de laatste jaren onderzoek naar risicojongeren en hoe ze aangepakt moeten worden. Door het hele land maken gemeenten zich grote zorgen over jongeren die hand- en spandiensten doen voor drugscriminelen. "Het is dweilen met de kraan open."

12-jarigen die pakketjes rondbrengen

Het kabinet maakte onlangs ruim 80 miljoen euro extra vrij voor de aanpak van deze 'jonge aanwas'. "We hebben het over jonge jongens van soms 12, 13 jaar oud die al pakketjes rondbrengen", zegt Van Wijk.

Onlangs bleek dat in bepaalde wijken één op de acht jongeren drugscrimineel dreigt te worden. In zo'n netwerk worden ze geconfronteerd met geweld, bedreiging en afpersing. "Die netwerken staan of vallen bij geheimhouding. Er komt niets naar buiten."

Bekijk ook

Veel geld

Wat het extra moeilijk maakt om te stoppen, is dat de jongeren heel veel geld verdienen, zegt Van Wijk. Bij een reguliere baan verdienen ze veel minder. Toch zijn er wel eens jongens die uit het wereldje stappen. "Ze hebben hun lesje geleerd of ze krijgen een vriendin."

Van Wijk sprak veel van deze jongens. "Die vragen mij wat ik verdien. Dan noem ik mijn salaris op en dan moeten ze heel hard lachen. En dat zijn de jongens van 17, 18, 19 jaar."

Grote belangen, geweld en afpersing

De kern van het probleem ligt volgens Van Wijk specifiek bij de drugscriminaliteit. "Jongeren worden niet in de criminaliteit gezogen, maar in de drugscriminaliteit", zegt hij.

Met name deze vorm van criminaliteit is een probleem, zegt de criminoloog, "omdat je daar te maken hebt met veel geld, grote belangen, geweld en met afpersing. Als je daar eenmaal in zit, is het ontzettend lastig om eruit te komen."

Bekijk ook

'Diep in hun hart'

De jongeren die er écht uit willen, moeten zo goed mogelijk geholpen worden. Van Wijk denkt dat veel jongeren 'diep in hun hart' een normale baan zouden willen. "Niet meer de paranoia dat de politie of de concurrent achter je aanzit."

Een voorbeeld van een rolmodel kan daarbij helpen. Tegelijkertijd is dat ingewikkeld, omdat de meeste jongens aan de korte termijn denken, zegt hij. "Als ik nu geld kan verdienen, waarom zou ik dan jarenlang een opleiding volgen en voor een baas gaan werken?"

Integrale aanpak

Met straffen alleen kom je er in ieder geval niet. Vooral een 'integrale aanpak' is effectief. Daarbij kijk je naar de hele omgeving van zo'n jongere, legt hij uit.

"Je gaat kijken hoe hij functioneert op school. Maar ook hoe hij zich manifesteert op straat, of hij psychische problemen heeft en of hij verslaafd is aan drugs of alcohol." Wanneer dat inzichtelijk is, kun je er als instantie werk van maken.

info

Burgemeesters machteloos

Driekwart van de burgemeesters zegt in een onderzoek van EenVandaag dat minderjarigen in hun gemeente worden geronseld door criminelen. En ondanks die sterke signalen staan zij tot nu toe vaak machteloos.

Ruim acht op de tien ondervraagde burgemeesters hebben naar eigen zeggen onvoldoende middelen om dat te voorkomen of te bestrijden. Een deelnemende burgemeester: "We hebben alleen de capaciteit om aan de slag te gaan bij incidenten, als het dus al te laat is."

Overdaad aan projecten

Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Er zijn 'heel veel' projecten en interventies, zegt Van Wijk. "Een overdaad zelfs. Maar de samenwerking loopt niet goed."

"Heel veel instanties nemen wel een aspect van de problematiek waar, maar de kunst is om al die afzonderlijk signalen bij elkaar te brengen, Daar zien we dat het nog wel eens fout gaat."

Tussen wal en schip

Zo belanden jongeren tussen wal- en schip. "De ene instantie weet niet waar andere instanties mee bezig zijn." Hij is gezinnen tegengekomen waar acht hulpverleners onafhankelijk van elkaar over de vloer kwamen. Daar valt nog veel winnen, vindt hij.

Maar meer communicatie is niet de heilige graal. Sommige organisaties vinden het namelijk niet prettig om informatie te delen waar de politie bij zit. "Jeugdhulpverleners zijn bijvoorbeeld bang om hun informatiepositie kwijt te raken."

Bekijk ook

Scholen beter bewust

Op scholen worden de signalen overigens beter gedeeld, zegt Van Wijk. "Op deze primaire plek als het gaat om deze leeftijdscategorie komen jongerenwerk en politie meer langs."

Ze delen meer, ondanks de angst voor het buitenhangen van de 'vuile was'. "Het onderwijs is zich meer bewust van hun taak in dit verhaal", zegt Van Wijk.

Oplossing?

Maar de problematiek oplossen? Dat zit er niet in, denkt de criminoloog. "Drugs zijn er en die blijven. Het is een illusie dat je het drugsprobleem kan oplossen, dat gaat niet gebeuren."

Hij sprak veel agenten die de ene dag een drugskoeriertje oppakken en de volgende dag er weer een andere zit. "Het is gigantisch."

Bekijk hier de reportage hoe jongeren in de drugscriminaliteit worden gezogen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.