Hij hoefde maar twee seconden na te denken over de vraag of hij de eerste SP- burgemeester van Nederland wilde worden. Hij is er trots op. “Het moest er een keer van komen”. Sinds vier maanden is Emile Roemer baas in Heerlen. En staat hij weer ‘met de poten in de klei’. Weg uit de Haagse waan van de dag. 

Roemer is populair in Zuid-Limburg. Op straat groeten mensen hem, of blijven staan om iets vertellen. En Roemer wil het allemaal horen. Hij werkt zes dagen per week en gaat veel de wijken in. 

Ontstressen

Na bijna acht tropenjaren als fractievoorzitter van de SP verlaat hij eind vorig jaar Den Haag. “Iedereen adviseerde me om een half jaar thuis te ontstressen. Maar na een paar weken was ik het al spuugzat.”

Hij maakt een rondje langs zijn contacten en wil weten wie er op Emile Roemer zit te wachten. “Om een beeld te krijgen voor ik daadwerkelijk zou gaan solliciteren. Zo kwam ik bij de commissaris van de Koning in Limburg, Theo Bovens. Na vijf minuten begon hij over de vacante post in Heerlen.” Roemer vervangt burgemeester Ralf Krewinkel die verlof heeft genomen vanwege een zieke zoon.

Zoete wraak

Hij laat ons Heerlen zien. In de vorige eeuw nog een rijke stad, maar na het sluiten van de kolenmijnen ontzettend arm. Met gigantische werkloosheid en verloedering als gevolg. Het is een belangrijke missie voor de SP, de grootste partij in de stad, om Heerlen leefbaar te houden.

Het Maankwartier is de nieuwe trots, vertelt Roemer. Een nieuwbouwproject, bedacht door een lokale kunstenaar, dat het vervallen stationsgebied een frisse smoel geeft. “Het bijzondere is dat op deze mooiste plek van de stad ook sociale woningbouw is te vinden. Daar word ik vrolijk van.”

Even verderop, rijdend door een gerenoveerde mijnwerkersbuurt, vertelt Roemer hoe de katholieke kerk er vroeger alles aan deed om het ‘socialistische gevaar’ weg te houden bij de mijnwerkers. “Hoeveel mooier is het dan dat 100 jaar later de eerste SP-burgemeester in Heerlen zit. Mijn wraak zal zoet zijn!”

Haagse slangenkuil

We blikken terug op zijn Haagse periode. Aanvankelijk noemden ze hem een wonderboy: een frisse en zelfbewuste SP-leider. Aardig en sympathiek. De partij steeg in de peilingen. Het premierschap kwam zelfs in beeld. 

Maar daarna kwam de kritiek. In een verkiezingsdebat liet hij zich overbluffen door Mark Rutte. “Rutte stond te liegen dat hij barstte. Ik was verbouwereerd dat hij dat zonder blikken of blozen deed. Ik en ook de partij waren te onervaren om onmiddellijk duidelijk te maken dat een liegende premier niet kan.”

Maar past een aardige politicus wel in de Haagse slangenkuil? “Juist! Hoe meer hoe liever! Het gekke is dat je in de politiek wordt afgerekend op eigenschappen – vertrouwen en betrouwbaarheid – waar het in de politiek veel meer om zou moeten draaien.“

Margraten

Het bezoek aan Roemer eindigt in Margraten. Bij de Amerikaanse oorlogsbegraafplaats waar ruim 8000 militairen liggen begraven. De Tweede Wereldoorlog speelt een grote rol in de familie Roemer. Vader Chris vocht aan het begin van de oorlog mee en zat later in het Rotterdamse verzet. Hij werd opgepakt en langdurig gemarteld. Een dag voor zijn executie is hij op spectaculaire wijze bevrijd. 

Uitkijkend over al die graven, zegt Emile Roemer: “Ik probeer me weleens voor te stellen wat er toen is gebeurd. Man, met de mond kan iedereen alles, maar er staan als het nodig is en niet wegkijken. Dat zijn er maar weinigen gegeven.”

Het Amerikaanse bedrijf Uber wil vanaf 2026 zelfrijdende taxi's aanbieden in Europa. Het bedrijf werkt nu samen met de Chinese ontwikkelaar Momenta om dit voor elkaar te krijgen. Maar is Nederland daar klaar voor? "Infrastructuur is goed geregeld."

Ruim 180 Surinamers hebben een verblijfsvergunning gekregen die ze na de onafhankelijkheid in 1975 zijn kwijtgeraakt. Maar door strenge eisen zijn er ook afwijzingen. Dat moet anders, vindt gemeente Amsterdam. "Het leidt tot schrijnende situaties."

Naast de verblijfsvergunningen die zijn afgegeven, zijn er nog ongeveer 25 in behandeling. Een van de mensen die nu al succesvol gebruik heeft kunnen maken van de regeling is Jayant Ganesh uit Den Haag. Hij woonde bijna 25 jaar zonder papieren in Nederland, maar krijgt nu een verblijfsvergunning.

'Ik kon die beslissing niet zelf nemen'

"Ik ben er heel erg blij mee, het neemt alle angst en stress weg. Ik hoef niet meer op de straat te lopen en bang te zijn dat ik word opgepakt en uitgezet", vertelt hij. "Het is een opluchting en het geeft ons ook de erkenning die wij verdienen, gezien het feit dat wij ons Nederlandschap nooit hebben afgestaan."

Ganesh was nog een kind toen Suriname onafhankelijk werd. "Ik kon dus niet de beslissing nemen of ik Nederlander wilde blijven of Surinamers wilde worden."

25 jaar ongedocumenteerd

In 2000 komt hij op zijn 29ste naar Nederland, maar papieren krijgt hij niet. "Gelukkig had ik hier een netwerk van familie en vrienden die mij opvingen. Ik heb meerdere keren bij de IND aangeklopt de afgelopen 25 jaar, maar steeds zonder succes."

Nu Ganesh wel een verblijfsvergunning heeft, voelt hij zich weer een vrij mens: "Ik kan nu legaal werk zoeken, ik kan in aanmerking komen voor een huurwoning en het belangrijkste, ik kan nu gewoon over straat lopen zonder dat ik bang ben dat er iets gebeurt."

Eenmalige speciale regeling

Om Surinamers als Ganesh tegemoet te komen, kwam voormalig staatssecretaris Van der Burg afgelopen jaar met een eenmalige, speciale regeling, waar Surinaamse oud-Nederlanders tussen 1 januari en 1 juli van dit jaar gebruik van kunnen maken.

Iedereen die geboren is voor 25 november 1975, de dag dat Suriname onafhankelijk werd, en die kan aantonen dat hij of zij langer dan 10 jaar in Nederland woont, komt in aanmerking voor een verblijfsvergunning.

500 zaken afgewezen

Maar die laatste eis, 10 jaar onafgebroken in Nederland wonen, zorgt er nu voor dat ruim 500 zaken van Surinaamse oud-Nederlanders zijn afgewezen. Zij konden niet bewijzen dat ze meer dan 10 jaar in Nederland woonden.

"Veel mensen vallen hierdoor buiten de boot", merkt wethouder van Amsterdam Rutger Groot Wassink. Zijn gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling.

'Historisch onrecht'

Om deze groep mensen toch te helpen, pleit hij voor het verkorten van de eis, van 10 naar 5 jaar: "Zodat meer mensen gebruik kunnen maken van deze regeling."

"We hebben het hier over Nederlanders die ten onrechte niet de Nederlandse status hebben gekregen", gaat de wethouder verder. "Ik vind dat historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten."

Schrijnende situaties

Hij voorziet grote problemen voor deze groep als ze ongedocumenteerd blijven. "Het is voor die mensen buitengewoon vervelend en het leidt ook tot schrijnende situaties."

"Ze moeten dan illegaal wonen, illegaal werken en ze hebben geen toegang tot zorg. Het is een buitengewoon ingewikkeld bestaan voor deze mensen", aldus Groot Wassink.