Eerder vrij ondanks levenslange celstraf? 'Dat moet de rechter bepalen, niet minister Dekker'

Levenslang is in Nederland levenslang. Maar ook een levenslang gestrafte heeft rechten. Ter bescherming daarvan werd 4 jaar geleden het Adviescollege Levenslang-gestraften opgericht. Dat college overweegt nu ermee te stoppen, vanwege minister Dekker.

Het Adviescollege is in 2017 opgericht en adviseert de minister voor Rechtsbescherming of een tot levenslang veroordeelde na 25 jaar cel kan gaan reïntegreren in de samenleving. Het doel daarbij is een terugkeer in de maatschappij. Maar minister Sander Dekker heeft alle positieve adviezen tot nog toe naast zich neergelegd. Hij vindt dat levenslang écht levenslang moet blijven.

'Hebben wel wat beters te doen'

Het adviescollege is die houding zat: "Als dit zo doorgaat komt er een moment dat wij zeggen, we houden ermee op. Dan hebben we wel wat beters te doen," zegt voorzitter Rieke Samson in de NPO Radio 1-podcast Het Onderzoeksbureau.

Wiene van Hattum, voorzitter van het Forum Levenslang, begrijpt de frustratie van het college wel. Forum Levenslang is een stichting voor deskundigen die levenslange gevangenisstraffen onderzoekt. "Op een gegeven moment moet je ook de eer aan jezelf houden."

Levenslang is levenslang

Het college werd in 2017 opgericht onder druk van het Europese Hof van de Rechten voor de Mens. Volgens het hof moeten gevangenen namelijk perspectief hebben op vrijlating, maar in het Nederlandse rechtssysteem was dat perspectief er niet. Nederland is namelijk een van de weinige landen waar levenslang ook echt levenslang is.

Met de oprichting van het adviescollege moest er ook perspectief komen voor gedetineerden met een levenslange gevangenis straf in Nederland: "Maar in de praktijk is dat perspectief er helemaal niet. In elk geval niet met deze minister", vindt Van Hattum.

'We mogen niet inhumaan straffen'

Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat weten het spijtig te vinden dat leden van het college overwegen op te stappen: "De adviezen van het college worden zeer serieus genomen en zeer zorgvuldig gewogen. In een aantal gevallen zijn de belangen (deels) anders gewogen dan het college heeft geadviseerd. In de gevallen dat het advies van het college niet (volledig) is opgevolgd, heeft het belang van de slachtoffers, nabestaanden en de samenleving zwaarder gewogen."

Onzin, zegt Van Hattum: "Ons recht kent simpelweg de regel dat we niet inhumaan mogen straffen. Daar hebben we ons aan gecommitteerd in het Europese recht. Dat staat los van gevoel van de nabestaanden, waar je uiteraard goede nazorg aan moet bieden."

'Hier moet niet een minister overgaan'

Volgens haar moet de minister helemaal niet gaan over de mogelijke vrijlating van levenslang gevangenen: "Wij hebben vanaf dag één gezegd, hier moet niet een minister over gaan maar een onafhankelijke rechter. Die moet kijken naar het doel van een levenslange straf. Dat doel is niet iemand laten zitten tot zijn dood, maar iemand een hele lange straf opleggen in combinatie met perspectief op vrijlating."