Duurzaamste glasteler van Nederland door hoge energiebelasting toch weer aan het gas: 'Het beleid werkt averechts'

Hij wilde 100 procent fossielvrij werken. Maar door onbetrouwbaar beleid van de overheid lukt het hem niet, zegt glastuinder Rob Baan. Door een nieuwe belastingmaatregel maakt hij toch weer gebruik van aardgas.

In zijn met led-lampen verlichte kassencomplex in het Westland, verbouwt Rob Baan 'microgroenten' voor exclusieve restaurants wereldwijd. Baan is voor veel collega's een voorbeeld van innovatief en duurzaam ondernemen. Hij kreeg in 2016 van koningin Máxima een onderscheiding voor duurzaam ondernemerschap en werd vorig jaar uitgeroepen tot Agrariër van het Jaar.

Duurzaamste tuinder

De ondernemer investeerde de afgelopen jaren flink om zijn bedrijf, dat veel energie vraagt, zo zuinig mogelijk te maken. Dat betekent het hergebruiken van warmte, geen aardgas en alleen groene stroom. Dat kost 200.000 euro extra, maar hij ziet het als zijn missie om de duurzaamste tuinder van Nederland en de wereld zijn.

Maar in zijn groene imago kwam vlak voor kerst een behoorlijke deuk. Hij heeft noodgedwongen een oude installatie weer aangezet. Daarmee kan hij zelf stroom opwekken, maar die draait wel op gas. De reden is de energiebelasting die moet worden betaald over elektriciteit, de Opslag Duurzame Energie- en Klimaattransitie-belasting, kortweg ODE. Deze belasting voor burgers en bedrijven is bedoeld om een grote subsidiepot te vullen voor groene investeringen. Maar dat werkt bij Baan averechts.

Bron: EenVandaag

Kwaad

Zijn omzet halveerde door de coronacrisis van 40 naar 20 miljoen euro en daar bovenop kwam de ODE-rekening: die was afgelopen jaar bijna 200.000 euro. Daarom besloot hij weer gas te gaan gebruiken. Ook daar moet ODE-belasting over worden betaald, maar wel minder. "Ik zit in een crisis, dus ik moet op de kleintjes letten. Toen ik weer op gas overging was ik zo kwaad." Baan moest in 2020 al van zo'n honderd medewerkers afscheid nemen en ook deze week is hij bang voor zes arbeidsplaatsen.

En Baan is niet de enige tuinder in Nederland die met deze hoge kosten zit. Volgens beleidsspecialist Energie Hans van den Berg van Glastuinbouw Nederland, hebben tussen de 150 en 200 ondernemers hiermee te maken. "Glastuinders gebruiken relatief de meeste elektriciteit, want ze hebben de grootste stappen gezet in de energietransitie. Ze hebben gas vervangen door elektriciteit en worden door deze belastingmaatregel het hardst getroffen."

Multinationals betalen minimaal

Wat het nog lastiger maakt, is dat multinationals als Shell veel minder ODE-heffing betalen, zegt Baan. Dat wordt bevestigd door directeur Donald Pols van Vereniging Milieudefensie, die onderzoek deed naar de mate waarin huishoudens, bedrijven en grote industriële multinationals ODE-belasting betalen.

Bedrijven die minder dan 10 miljoen kilowattuur stroom per jaar verbruiken (het maakt niet uit of die stroom groen of grijs is), betalen twee cent ODE-belasting per kilowattuur. Glastuinbouwers vallen in dat tarief. Bedrijven die veel meer dan 10 miljoen kilowattuur per jaar verbruiken, zoals grote industriële ondernemingen, betalen maar 0,04 cent per kilowattuur.

Kleine bedrijven bestraft

"Het klimaatbeleid is prima te betalen als iedereen meedoet", zegt Pols. "Maar dit kabinet kiest ervoor om grote vervuilende bedrijven te ontzien en de rekening door te schuiven naar het midden-en kleinbedrijf. Die betaalt nu het meeste mee aan de subsidiepot die gebruikt wordt om de zware industrie te vergroenen, maar krijgt zelf het minste subsidie."

Het werkt volgens de directeur van Milieudefensie ook averechts. "Dat is oneerlijk en jammer, want in het midden- en kleinbedrijf vindt de innovatie plaats. Daar worden nieuwe vormen van duurzame energie ontwikkeld en toegepast. Die bedrijven worden nu eigenlijk gestraft voor hun inzet door een kabinet dat er voor kiest om de winst van multinationals en het belang van aandeelhouders voor op te laten gaan."

Niet de gewenste prikkel

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat schrijft in een schriftelijke reactie dat 'in het Klimaatakkoord er bewust voor gekozen is om bedrijven meer belasting over aardgas te laten betalen dan huishoudens'. Dat is bedoeld om bedrijven te stimuleren op elektriciteit over te stappen.

Het ministerie geeft toe dat dat nog niet in alle sectoren tot 'de gewenste prikkel' heeft geleid en dat dat ook geldt voor de glastuinbouw. "Dat hangt samen met het feit dat voor glastuinbouwbedrijven al langer een verlaagd belastingtarief geldt voor het gebruik van aardgas."

Compensatie, maar veel te weinig

Het kabinet gaat de energiebelasting evalueren en kijken of er voldoende prikkels zijn om van aardgas naar elektriciteit over te gaan. Als reactie op het ongewenste effect dat juist de koplopers geraakt worden, komt het kabinet 2 jaar lang met een tegemoetkoming van 25 miljoen euro. "Om bedrijven die vooroplopen in de verduurzaming van de sector te compenseren en het handelingsperspectief te versterken", schrijft het ministerie.

Volgens Hans van den Berg van Glastuinbouw Nederland is dat bedrag verre van voldoende om de schade te compenseren. De twee keer 25 miljoen moet gedeeld worden met de kleine chemie, voedingsmiddelenindustrie en de papierindustrie. "De verdeling moet nog plaatsvinden en wetende dat de glastuinbouw alleen al in 2020 een schade heeft van meer dan 30 miljoen, nou dan kom je met 25 miljoen over vier sectoren aan alle kanten tekort."