radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Duizenden veehouders raken mogelijk deel veestapel kwijt door fouten van de overheid

Duizenden veehouders raken mogelijk deel veestapel kwijt door fouten van de overheid
Koeien van een melkveehouderij
Bron: EenVandaag

Mogelijk duizenden veehouders in Nederland hebben geen noodzakelijke natuurvergunning. Wanneer er geen oplossing komt, dreigen ze een groot deel van hun veestapel kwijt te raken.

Provincies, maar ook het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, hebben geen idee om hoeveel boeren het precies gaat en hoeveel van hen alsnog een vergunning kunnen krijgen, blijkt uit navraag.

Vergunning nodig sinds 2005

De stikstofuitstoot van een bedrijf, en de mogelijke schade die dat toebrengt aan de natuur, moet al vanaf 1998 worden beoordeeld. Sinds 2005 geldt zelfs een vergunningplicht. Toch hebben provincies en het Rijk jarenlang nagelaten hier actief op te wijzen of te handhaven, zeggen juristen en deskundigen.

Veel veehouders werd geadviseerd te wachten met het regelen van hun vergunning tot het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Dat ging in 2015 in en betekende voor kleine uitstoters dat ze geen natuurvergunning nodig hadden, maar alleen een melding hoefden te doen. Circa 3.600 ondernemers, vooral veehouders, maakten gebruik van zo'n PAS-melding.

In één klap illegaal

Maar de Raad van State haalde in mei 2019 een streep door het PAS, omdat de natuur onvoldoende werd beschermd. Daarmee werden de melders in één klap illegaal.

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit beloofde kort na de uitspaak al dat deze bedrijven niet zouden worden aangepakt en dat er werd gewerkt aan legalisatie. Maar tot op de dag van vandaag is er nog niets voor hen geregeld.

Bekijk ook

Aantallen onbekend

Naast de PAS-melders zijn er nog andere groepen veehouders die de afgelopen 20 jaar uitbreidden en geen vergunning hebben. Of van wie de vergunning als gevolg van de uitspraak van de Raad van State werd vernietigd.

We vroegen zes provincies hoeveel boeren op dit moment niet over de benodigde natuurvergunning beschikken. Geen van hen kon deze vraag beantwoorden. Ook het ministerie zegt niet in beeld te hebben om hoeveel bedrijven het gaat. Alleen de Noordelijke Rekenkamer deed er in 2014 onderzoek naar en kwam toen alleen voor de provincie Drenthe aan circa duizend boeren zonder vergunning.

'Het had makkelijk gekund'

"Dit verbaast me heel erg", zegt universitair hoofddocent omgevingsbeleid Raoul Beunen. Hij volgt het stikstofbeleid al jaren. "Al die bedrijven zouden intussen bekend moeten zijn naar aanleiding van alle discussie", zegt hij.

"Je zou verwachten dat men de moeite heeft genomen dat goed uit te zoeken. Je had vrij makkelijk op een rij kunnen zetten: hoeveel bedrijven zijn er, welke hebben wel en welke hebben geen vergunning en hoe gaan we dat goed regelen?"

Bekijk ook

'Overheid houdt zich niet aan eigen wetten'

Milieuorganisaties voeren intussen de druk op. Zo eist milieuorganisatie MOB van Johan Vollenbroek dat wordt opgetreden tegen illegale veehouderijen. Hij stuurde naar vijf provincies vijftig handhavingsverzoeken. "De enige manier waarop wij iets kunnen bereiken is procedures voeren tegen individuele vergunningen", zegt Vollenbroek.

"We vinden het ook erg dat het zo moet. Maar het is de overheid die zich niet aan de eigen wetten houdt. En zolang dat zo is blijven we duwen. De enige manier waarop dat kan, is via vergunningen." Volgens Vollenbroek zit er voor de betrokken veehouders weinig anders op dan hun veestapel in te laten krimpen. Dit dreigt te gebeuren bij diverse boeren. De regels bepalen dat zij terug moeten naar het aantal dieren dat ze begin jaren 90 hadden. In sommige gevallen betekent dit halvering, of meer.

Vergunning vrijwel onmogelijk

Andere opties om alsnog een vergunning te regelen zijn door verschillende rechterlijke uitspraken vrijwel onmogelijk geworden. Zo zouden boeren ook stikstofrechten van andere, stoppende boeren kunnen overnemen om het huidige aantal dieren te behouden. Maar diverse provincies hebben de handel in die rechten stilgelegd vanwege de juridische risico's.

Een andere mogelijkheid is het laten bouwen van een emissiearme stal, die voor minder uitstoot moet zorgen. Maar ook deze milieuvriendelijke stallen liggen onder vuur bij de rechter omdat er twijfels zijn over hun prestaties. Bijkomend probleem: ook banken houden de hand op de knip. Zo laat de Rabobank weten geen lening te kunnen verstrekken als een vergunning ontbreekt.

Bekijk ook

'Boer valt weinig te verwijten'

Toch valt de individuele boer weinig te verwijten, vindt Vollenbroek. Ze zijn de dupe van falend overheidsbeleid. "De overheid heeft er in 2015 bewust voor gekozen om een systeem op te tuigen dat in strijd was met Europese wetgeving en dat wisten ze ook wel."

Dit is 100 procent de overheid aan te rekenen en niet de boeren, zegt Vollenbroek. "Wel de boerenorganisaties, want LTO heeft net zo hard geduwd om het PAS erdoor te krijgen."

'Slordig bestuur'

"De overheid heeft er een puinhoop van gemaakt", vindt ook universitair hoofddocent Beunen. In zijn ogen is er sprake van onbehoorlijk bestuur. "De vergunningplicht is al heel lang bekend. Dat had de overheid ook moeten weten. Ze hadden moeten bedenken hoe ze dat goed willen organiseren", vindt hij.

"Niet alleen omdat het belangrijk is voor de natuurbescherming, maar ook voor de rechtszekerheid van al die bedrijven. Het feit dat dit al 20 tot 30 jaar speelt en nog steeds niet goed geregeld is laat naar mijn idee zien dat er sprake is van slordig bestuur."

Bekijk hier de tv-reportage over de veehouders

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook in West-Duitse Gelsenkirchen wordt links verdrongen door AfD: 'Voel me in de steek gelaten'

Ook in West-Duitse Gelsenkirchen wordt links verdrongen door AfD: 'Voel me in de steek gelaten'
SPD-lijsttrekker Markus Töns en AfD-politica Enxhi Seli-Zacharias
Bron: EenVandaag

Aanstaande zondag zijn er landelijke verkiezingen in Duitsland. Gelsenkirchen, een stad in het Ruhrgebied, was decennialang een links bolwerk maar kan nu een van de eerste steden in West-Duitsland worden met de radicaal rechtse AfD als grootste partij.

Onze verslaggevers waren in Gelsenkirchen, en spraken naast lokale bewoners ook met de lokale lijsttrekkers van de sociaaldemocratische partij SPD en de radicaal-rechtse partij AfD.

Voormalig industriegebied

Gelsenkirchen, een stad met 250.000 inwoners, staat bekend als de armste van Duitsland met hoge criminaliteitscijfers. De verloedering is overal zichtbaar: talloze leegstaande huizen zijn dichtgetimmerd of bedekt met graffiti, terwijl afvalbergen met matrassen en koelkasten op vrijwel elke straathoek te vinden zijn.

De SPD was de afgelopen 75 jaar onafgebroken de grootste partij in Gelsenkirchen. Ze kwamen op voor de vele arbeiders in de staalindustrie en de mijnbouw. Maar die tijden zijn door het sluiten van de mijnen allang voorbij. De partij lijkt haar greep te verliezen wat kiezers écht bezighoudt.

Bekijk ook

Verloedering

In Ückendorf, een wijk in het zuiden van Gelsenkirchen, ontmoeten we SPD-lijsttrekker Markus Töns. Volgens hem is het grootste probleem van Gelsenkirchen dat de gemeente te weinig geld ter beschikking heeft.

Hij legt uit: "Straten worden niet opgeknapt, afval wordt te laat opgehaald, we hebben te weinig plekken in de kinderopvang en niet genoeg sociaal werkers. Dat zorgt voor onvrede onder de bevolking."

Oost-Europese migranten

Als tweede punt noemt hij migratie. "Gelsenkirchen kampt met de uitdaging van economische migratie uit Zuidoost-Europa." Lopend door de wijk vertelt hij dat de goedkope arbeiderswoningen in dit stadsdeel vooral Roemenen en Bulgaren aantrekken. Sinds 10 jaar mogen zij zonder vergunning in Duitsland komen werken.

"In de praktijk maken ze vooral gebruik van uitkeringen omdat ze vaak geen opleiding en diploma's hebben", voegt hij toe. "En dat zorgt voor veel problemen."

Bekijk ook

Aanslagen

De solidariteit van de mijnwerkers heeft in Gelsenkirchen plaatsgemaakt voor wantrouwen richting migranten en asielzoekers. De jonge partij AfD (Alternative für Deutschland) voelt deze onvrede feilloos aan.

Enxhi Seli-Zacharias heeft een Albanese achtergrond en is sinds 5 jaar lid van de AfD. In een koffietentje haalt ze de recente aanslagen in Duitsland aan. "Mensen voelen zich niet langer veilig in hun eigen land. Ik vind het onwijs zorgwekkend dat politici hier geen oog voor lijken te hebben."

'Remigration'

Het doel van de AfD is helder. Enxhi Seli-Zacharias: "We moeten de grenzen sluiten, met de 'remigration' beginnen en migranten met een strafblad die hier illegaal wonen terug naar hun land van herkomst sturen." Deze boodschap slaat ook bij mensen met een migratieachtergrond aan. Dit lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig, maar volgens Exhi, die zelf een migratieachtergrond heeft, is het dat niet.

De naturalisatie in Duitsland verloopt op dit moment veel te makkelijk, beargumenteert ze: "Ik vind het oneerlijk tegenover migranten die jaren geleden wel aan alle eisen hebben voldaan. Ook ik voel me ongelijk behandeld."

Bekijk ook

'We zijn allemaal Europees'

Het sluiten van de grenzen is volgens SPD'er Markus Töns geen oplossing. "Wij moeten deze groep mensen juist helpen om aan werk te komen door ze op te leiden." Ook de uitvoering is een probleem: er zijn in Duitsland, net als in Nederland, niet genoeg politie-agenten om de grensposten weer te bemensen.

Het plan van de AfD om migranten terug te sturen slaat volgens hem nergens op. "Wie moet er dan terug? Hoe maak je een onderscheid tussen Roemenen, Bulgaren, Fransen en Nederlanders? Wij zijn allemaal Europees."

Debat over partijverbod

De Duitse rechter heeft sommige afdelingen van de AfD als 'rechts-extremistisch' en 'antidemocratisch' bestempeld. Onzin, zegt Enxhi. Zij vindt dat het debat over een verbod op de partij juist ondemocratisch is. Volgens de na-oorlogse Duitse grondwet kan een partij die een bedreiging vormt voor de democratie worden verboden.

Töns ziet ook dat de AfD steeds sterker wordt in West-Duitsland. In het Oosten is het al hard op weg de grootste te worden. Maar hij heeft de strijd nog niet opgegeven. "Ik blijf me samen met de demokraten inzetten voor een betere toekomst in Gelsenkirchen."

Bekijk ook

'Durf 's avonds niet alleen over straat'

Ook op straat horen we het telkens weer: de onvrede is groot. Gelsenkirchen was ooit een fijne plek om te wonen, maar dat is het niet meer. Veel inwoners voelen zich onveilig, maar ze zijn ook teleurgesteld in de politiek.

Een vrouw van in de 60 legt op de lokale markt haar onvrede tegen ons uit. "Ik durf 's avonds niet alleen op straat te lopen. Ik heb echt het gevoel dat politici in een andere wereld leven. Ik voel me echt in de steek gelaten." Ze weet nog niet zeker op wie ze gaat stemmen. "Sowieso geen SPD. Ik ben nog aan het twijfelen, maar het zou zomaar AfD kunnen worden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'
Remco van Vliet van Leger des Heils en wethouder Jo Paas van Kerkrade
Bron: EenVandaag

Voor dementie is geen medicijn, maar door je levensstijl aan te passen kan je je hersenen wel actief houden. Een onderdeel daarvan? Sociaal contact. Daarom rijdt in het Limburgs Kerkrade de 'ontmoetingsbus'.

De bus, waar mensen bij elkaar komen om contact te houden, sluit goed aan bij een campagne van Alzheimer Centrum Limburg die gisteren van start ging. Deze campagne, genaamd 'We zijn zelf het
medicijn', moet mensen
bewust maken van de invloed van een gezonde leefstijl op de hersengezondheid.

Gezonde levensstijl

Het initiatief voor de bus
werd opgestart vanuit een vitaliteitsproject van gemeente
Kerkrade, in samenwerking met inwoners en maatschappelijke
partners zoals het Leger des Heils. Remko van Vliet van Leger des Heils vertelt: "Een medicijn is er niet tegen dementie. Wat je wel kunt doen, dat is een gezonde levensstijl nastreven: voldoende bewegen, goede voeding, mentale uitdaging en voldoende interactie."

Dat laatste is waar de 'ontmoetingsbus', omgebouwde SRV-wagen, in het spel komt. Die staat de hele week op zes verschillende locaties in Kerkrade. Mensen komen er bij elkaar onder het genot van een kop koffie en - op z'n Limburgs - een stuk vlaai. "De bedoeling is dat mensen achter de voordeur uitkomen, participeren, meedoen in de maatschappij en het gezellig hebben", vertelt Van Vliet.

'Ze vinden iets hier'

Een vaste ontmoetingsplek - zoals de bus - kan helpen, vertelt hij. Op die manier kunnen ook ouderen die minder mensen om zich heen hebben contact houden met anderen.

"Als ze hier 2 uur zijn, zeggen ze misschien zes zinnen, maar ze komen iedere week terug." Waarom precies, daar kan hij de vinger nog niet op leggen. "Maar ik denk dat ze iets vinden hier, dat ze erbij mogen horen."

info

Dementie in Nederland

In Nederland waren in 2019 114.000 gevallen van dementie bekend bij de huisarts, deze mensen hebben dus een diagnose. Op basis van bevolkingsonderzoek hadden er naar schatting 290.000 mensen dementie in 2021.

In de gemeente Kerkrade leefden in 2023 naar schatting 1.000 mensen met dementie. Naar verwachting zal dat in 2050 stijgen met 60 procent, volgens gemeente Kerkrade.

Hoogste ziektekosten

Ook wethouder van Integraal Ouderenbeleid in Kerkrade Jo Paas kent deze cijfers. "Alleen al de kosten van dementie van 2020: 10,6 miljard. De hoogste ziektekosten van alle ziektes van Nederland. En in 2040 komen we 50.000 bedden tekort voor mensen die in een verzorgingstehuis opgenomen moeten worden als gevolg van dementie", somt hij op.

"We hebben geen bedden, het kost veel te veel geld en er is geen medicijn." Dus, is de wethouder van mening, moeten we zelf zorgen dat we fysiek en mentaal in beweging blijven. "We zijn zelf het medicijn", herhaalt hij de naam van de campagne.

Bekijk ook

Extra functie

Naast dat de bus zorgt voor sociaal contact, heeft die ook nog een andere functie. Van Vliet: "Wij ontmoeten allerlei soorten mensen uit de samenleving en als wij merken dat mensen extra zorg nodig hebben, dan weten we ook bij wie we terecht kunnen in de gemeente Kerkrade."

Hij gaat verder: "Dus ja, de bus heeft als eerste functie: komen, zijn en ontmoeten. Maar als we zien en proeven dat er meer nodig is, dan weten we naar wie we ze kunnen doorverwijzen. En daar zijn we heel blij mee." Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?"

Meer zicht

Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?" Hij is dan ook groot voorstander van de campagne en initiatieven zoals de ontmoetingsbus. "Het moet indalen bij mensen dat ze aan het voorkomen of vertragen van het proces van dementie zelf iets kunnen doen." Zelf is hij 71 en probeert zichzelf mentaal uit te blijven dagen, sluit hij af.

De aftrap van de campagne 'We zijn zelf het medicijn' wordt de komende tijd uitgerold over heel Zuid-Limburg.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant