Door natte zomer hebben boeren meer last van aardappelziekte

Terwijl we vooral bezig zijn met dat ene virus, waart er op Nederlandse akkers een andere ziekte rond. Die wordt veroorzaakt door de pseudoschimmel Phytophthora. Deze zorgt ervoor dat bioboeren en hobbytuinders hun oogst zien vergaan.

Steeds meer agrariërs boeren biologisch en ook veel hobbytuinders gebruiken liever geen chemische bestrijdingsmiddelen op hun gewassen. Dat is goed voor het milieu, maar kan ook tot problemen zoals de zogeheten aardappelziekte leiden.

Natte, warme zomer

In tegenstelling tot voorgaande jaren is de Nederlandse zomer nat en warm. Een perfect klimaat voor schimmels en pseudoschimmels. Zo perfect dat er, hoewel het pas augustus is, al volop paddenstoelen groeien.

De pseudoschimmel (lijkt op een schimmel, maar is het niet) Phytophthora verspreidt zich via de wind en veroorzaakt de aardappelziekte bij aardappel- en tomatenplanten. Bioboeren met grote akkers en moestuinverenigingen waar de tuintjes dicht op elkaar staan hebben er dit jaar veel last van.

Als een olievlek

In Middelburg ligt Volkstuinvereniging Kweeklust. Een complex van 2,3 hectare met zo'n 190 moestuintjes. In de volkstuin staan de gewassen dicht op elkaar en houdt iedereen er een andere stijl van tuinieren op na, weet terreincoördinator Jan Schroevers.

En dat is problematisch, zegt hij. Want als mensen niet spuiten, is er de kans dat hun aardappel- of tomatenplanten onder de Phytophthora komen te zitten. "En als je het loof van de getroffen planten niet meteen weghaalt, verspreidt de schimmel zich in no time als een olievlek over het hele complex. De oogst kun je dan weggooien."

Maïs als windscherm

Hoogleraar plantenveredeling aan de Universiteit van Wageningen, Richard Visser, vertelt over zijn Phytophthoraveld, middenin een maïsveld. Het maïs fungeert als windscherm. Zo kan de ziekte zich niet verder verspreiden naar andere akkers in de buurt, legt hij uit.

In het buitenlab injecteren Visser en zijn collega's de ziekte in verschillende soorten aardappelgewassen, om te onderzoeken welke soorten resistente genen kunnen opbouwen.

Kweken van resistente aardappelen

"Er zijn al meerdere aardappelsoorten die genen bevatten die resistent zijn tegen de ziekte", zegt de hoogleraar. "Maar de schimmel blijft zich aanpassen, net als het coronavirus. Daarom willen we aardappelsoorten kweken met verschillende resistente genen, zodat ze elk najaar opnieuw bestand zijn tegen Phytophthora."

Dat de schimmel een serieus probleem is voor de landbouw, is niet nieuw. Visser: "Phytophthora heeft de Ierse hongersnood veroorzaakt tussen 1845 en 1850. Burgers leefden toen van aardappels en omdat complete velden met aardappels waren weggerot, zijn miljoenen mensen gestorven of weggetrokken uit Ierland."

Steeds meer last van schimmels

Hele ernstige problemen heeft Phytophthora dit jaar nog niet veroorzaakt, maar omdat biotuinieren de rage is en ons klimaat extremer wordt, zullen we vaker last krijgen van (pseudo)schimmels in de tuin.

In de volkstuinen in Zeeland levert het volgens Jan Schroevers tot nu toe vooral een bloeiende discussie op over verschillende stijlen van tuinieren. "Als je er op tijd bij bent en je snijdt het rotte deel eruit, kan je de rest gelukkig nog eten. Dan kan je er altijd nog frieten van bakken."