De verzekering oplichten? 'Geweten speelt geen rol meer'

Verzekeraars sporen meer fraudeurs op. Het afgelopen jaar waren het er meer dan 11,5 duizend en dat leverde 101 miljoen euro op. Dat komt neer op zo'n 9 duizend gefraudeerde euro's per persoon. Volgens Richard Weurding van het Verbond van Verzekeraars betalen huishoudens enkele tientjes per jaar teveel aan premie door deze fraude. Maar waarom frauderen we eigenlijk? Docent filosofie aan de Hogeschool Utrecht, Sjoerd Slagter, denkt dat mensen zich tegenwoordig minder schuldig voelen: "Overal moet je eruit halen wat er erin zit. Als je premie betaalt, wil je eigenlijk ook weleens geld terug krijgen."

Het blijkt dat mensen de meeste fraude plegen bij schadeverzekeringen, met name bij de autoverzekering. Waarschijnlijk ligt de totale hoeveelheid fraude nog hoger dan nu bekend is gemaakt. Veel fraudeurs komen er nog steeds mee weg.

Maatschappelijke druk

"Het lijkt erop dat mensen zich niet meer schuldig voelen", zegt Sjoerd Slagter. "Het geweten lijkt in dit soort situaties geen rol meer te spelen." Het lijkt bijna een trend dat mensen weinig schuld ervaren. "Een moreel kompas is niet aangeboren. Dat moet je door rolmodellen, ouders, docenten, aangereikt krijgen" Dat gaat dus niet vanzelf, zegt Slagter. "Als dat in je jeugd onvoldoende gebeurt, dan merk je dat het materiële de overhand krijgt."

De verleiding neemt dan toe om, bijvoorbeeld, een fototoestel te claimen dat niet gestolen is. "Een hele belangrijke trend daarin is de maatschappelijke druk", zegt Slagter. "Het materiële is in onze samenleving overgewaardeerd. Je moet succesvol zijn. Hoe je tot dat succes komt, maakt vervolgens niet uit." 

Als een treinrit zonder kaartje 

Dat fraude heel normaal wordt gevonden, blijkt wel uit een rondghang op straat. Een meisje dat onlangs nog tegen een verzekeraar loog om de reparatiekosten van haar telefoon terug te krijgen, vertelt over haar reden daarvoor. "Ik vind wel dat we daar recht op hebben. Mijn ouders betalen zo'n hoge premie en claimen nooit wat." Een andere vrouw is het echter niet met haar eens: "Het is voor mij hetzelfde fenomeen als zonder kaartje een trein in te stappen. Je neemt een dienst af en daar moet je voor betalen." Slagter vind de antwoorden op straat opvallend, maar snapt ook waar die vandaan komen. "Ik kan me goed voorstellen dat je geweten je niets zegt als je dat niet traint."  

Ook het imago van verzekeraars, en banken, speelt een grote rol. Door berichtgeving worden dee vaak als 'geldgraaiende bedrijven' gezien en neemt het wantrouwen tegen hen toe. "Dat werkt heel sterk", zegt Slagter. "Mensen volgen ook graag andere mensen, die zo'n mening hebben." Het blijft volgens hem dan belangrijk om zelf te bedenken hoe je in het leven wil staan. "Dan is het juist cruciaal dat je je afvraagt: wil ik zo'n persoon zijn?"