'Cold case-onderzoek nationaal coördineren'

Zaak na zaak wordt opgelost door nieuwe DNA-technieken. Marianne Vaatstra, Milica van Doorn en recent nog de cold case Nicky Verstappen. Stuk voor stuk vastgelopen dossiers die na een match alsnog in beweging kwamen. DNA lijkt het ei van columbus voor de 1774 zaken die nog wachten op een oplossing. Hoe reëel is die verwachting?

Nieuwe technieken, nieuw leven 

Aangetroffen DNA sporen die in het verleden waardeloos leken, kunnen door nieuwe technieken juist waardevol zijn. Een lange reeks van cold cases zijn de laatste jaren alsnog opgelost. Maar dit zal niet in alle ruim zeventienhonderd cold cases gebeuren. Criminoloog en rechtspsycholoog Jasper van der Kemp, gespecialiseerd in cold cases, tempert de verwachtingen. “DNA gaat heel veel zaken helpen maar zeker niet alle zaken oplossen”, aldus van der Kemp. Ook is het maar de vraag in hoeveel cold cases bruikbare sporen aanwezig zijn. 

Kwaliteit cold case teams 'niet optimaal'

De makke lijkt ook te liggen bij de wijze waarop de politie cold case onderzoek aanpakt, stelt de criminoloog. Sinds 2015 moeten alle tien eenheden uitgerust zijn met een speciaal cold case team. Deze teams functioneren echter lang niet allemaal optimaal. “Sommige eenheden doen het hartstikke goed, bij anderen is het onduidelijk wat er precies gebeurt. Die experimenteren bijvoorbeeld heel veel, maar daarvan weten we niet hoe zinvol dat is” zegt Van der Kemp. 

Ook de mate van professionaliteit van de teams varieert. “Cold cases zijn eigenlijk de meer complexe zaken die we hebben en daar zou je eigenlijk de meest ervaren en ook beste team op hebben", stelt Van der Kemp. “Er zijn teams waar duidelijk hele goede mensen zitten, en teams die een paar mensen hebben rondlopen die een keer naar een zaak kijken”. 

'Moordenaars mogen niet langer vrij rondlopen'

Nabestaande Wicky van der Meijs is een petitie gestart om dit aan te kaarten. Ze wil ‘goed uitgeruste politieteams en meer activistische officieren van justitie’ in de cold cases. De vader van Van der Meijs werd in 2002 vlakbij zijn huis doodgestoken. De moord is nog altijd onopgelost. Er is tipgeld uitgeloofd en de zaak staat op de cold case kalender.  

In de petitie schrijft ze dat het “een taak [is] van de overheid verantwoording te nemen om er alles aan te doen om moordenaars niet langer vrij te laten rondlopen. De overheid mag nabestaanden niet in de kou laten staan.”

Volgens van der Meijs is het de omgekeerde wereld dat moordenaars zich veilig wanen omdat er geen inzet is om achter hen aan te gaan. “Nabestaanden schreeuwen om veiligheid én een eerlijke kans op een antwoord op de vraag wie hun geliefde vermoordde. Dan kan het leven verder,” aldus de opstelster.

VVD: cold case-onderzoek nationaal aansturen

VVD-kamerlid Foort van Oosten wil dat er meer nationale coordinatie gaat plaatsvinden. “Dat voorkomt het risico van rechtsongelijkheid: dat je in de ene regio woont dat je meer kans hebt dat een zaak alsnog opgepakt wordt dan in de andere regio.”

Volgens Van Oosten moet de Nationale Politie de aanpak van cold cases nationaal coördineren en niet per eenheid los. “Waar het om gaat is dat je eerst zorgt dat de cold case teams die we hebben - en die heel goed en veel werk verzetten - dit op de best mogelijk manier kunnen. Dat betekent dat je landelijk coordineert welke zaken lenen zich daar het meeste toe”, aldus het Kamerlid.

Ook criminoloog Van der Kemp pleit voor een betere strategie. “Een landelijk plan van hoe moeten we dit doen wat voor een capaciteit zetten we erop en hoe belangrijk vinden we deze zaken nou, dat is duidelijk een punt van discussie”. Hij denkt dat er meer aandacht voor cold cases moet komen. Om ze meer aan te pakken en ook meer prioriteit te geven. “Meer sturing en meer landelijk overleg van wat zijn nou goede strategieën om dit soort dingen aan te pakken.”

Geen extra geld

De VVD wil aan een andere cold case aanpak geen bedragen verbinden. “Misschien op termijn, ik zou het niet weten”, zegt Van Oosten. Hij vindt dat eerst gekeken moet worden hoe er vorm gegeven moet worden aan cold case onderzoek. “Ik heb niet de illusie dat hoeveel zakken geld je ook toevoegt dat je alle onopgeloste zaken kunt oplossen.”