Bij steeds meer mensen werken antibiotica niet meer, maar nieuwe behandelmethoden laten op zich wachten

Steeds meer bacteriën zijn resistent voor antibiotica, blijkt uit cijfers die deze week zijn gepubliceerd. Dat is een groot risico, ziet Gilles van Wezel. Want er gaan tienduizenden mensen aan dood in Europa.

Het nieuwe rapport van het Europese Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) liegt er niet om. In 2020 overleden in Europa 35.000 mensen aan ziektes door bacteriën die resistent waren voor antibiotica. Dat is meer dan de doden van aids, tuberculose en griep bij elkaar.

Toename steeds sneller

"De problemen worden heel snel veel groter", ziet hoogleraar Moleculaire Biotechnologie Gilles van Wezel van de Universiteit Leiden. Hij doet hier onderzoek naar met een van de grootste Europese onderzoeksbeurzen.

"De resistentie is aan het toenemen", ziet Van Wezel. Daarmee bedoelt hij dat je dus ziet dat steeds meer mensen infecties hebben met bacteriën die zich van een antibioticabehandeling niks aantrekken. Exponentiële groei kennen we nog uit de coronagolven van afgelopen jaren. Van Wezel ziet nu exponentiële groei in de resistentie. "De toename gaat steeds sneller."

Resistentie was voorspeld door de ontdekker

"Bacteriën zijn overal", legt hij uit. "Er zijn altijd bacteriën geweest die resistent zijn voor antibiotica. Doordat we antibiotica gebruiken, verdwijnen op een gegeven moment alle bacteriën die daar niet tegen kunnen. Dan hou je de bacteriën over die resistent zijn voor antibiotica." Er worden volgens hem wereldwijd ook te veel antibiotica gebruikt.

"De wetenschapper die ooit het antibioticum penicilline ontdekte, voorspelde toen ook al dat we op een gegeven moment resistent zouden worden."

Probleem in de toekomst

Van Wezel werkt er nu aan om te zorgen dat we als wereldbevolking nieuwe manieren vinden om ons tegen bacteriën te beschermen die resistent zijn voor de antibiotica die we kennen. Hij probeert daar mensen voor te motiveren, maar de problemen zijn nu nog niet voor iedereen zichtbaar groot.

"Je ziet iets gebeuren dat op zich mee lijkt te vallen, maar wat wel aan het gebeuren is. Als we de komende 10 jaar geen grote stappen maken, hebben we de komende 30 jaar heel grote problemen."

Meeste aantal doden in 2050

In 2050 is de verwachting dat er wereldwijd 10 miljoen mensen overlijden aan resistentie als doodsoorzaak nummer 1. Dat is meer dan de ruim 8 miljoen mensen die dan aan kanker zullen overlijden.

"Als je peniciline niet meer kan gebruiken, hebben we allemaal een heel groot probleem. Wij allemaal hebben met bacteriële infecties te maken, en wij allemaal gebruiken dan antibiotica om ons daarvan te genezen."

Tsunami

Het is voor bedrijven onaantrekkelijk om te investeren, ziet hij. "De grote bedrijven zijn daarom een aantal jaar geleden een voor een uit de antibiotica-ontwikkeling gestapt. Als wetenschap, met de industrie en overheden, moeten er medicijnen ontwikkeld worden. We komen op een punt dat we dit moeten oplossen wereldwijd."

"Het is net als bij een tsunami. Je ziet water komen, maar eerst is dat nog niet zoveel. Voor je je realiseert wordt het ineens heel veel, ben je te laat."