Resistente bacteriën straks grotere bedreiging voor mensheid dan kanker

Jaarlijks overlijden er wereldwijd jaarlijks 700.000 mensen aan antibiotica-resistente infecties. Als er geen nieuwe antibiotica worden gevonden zal dit oplopen tot maar liefst 10 miljoen per jaar in 2050. Dat zijn meer doden door antibiotica-resistente bacteriën dan door kanker.

De mensheid staat voor een gigantisch probleem: bestaande antibiotica slaan regelmatig niet meer goed aan omdat bacteriën steeds resistenter worden. Als deze trend doorzet kunnen simpele infecties zoals een blaasontsteking of een geïnfecteerd wondje, maar ook medische ingrepen zoals transplantaties, het plaatsen van protheses en andere operaties straks levensgevaarlijk worden. 

Levensbedreigende situaties ontstaan: infectierisico bij brandwonden immens

Voor mensen met langdurige infecties kunnen er nu al levensbedreigende situaties ontstaan. Zo is het infectierisico voor patiënten met brandwonden immens en de verminderde werking van antibiotica bij hun behandeling een groot probleem.

Nieuw soort antibiotica 

In het Leids Universitair Medisch Centrum ontwikkelt Peter Nibbering samen met zijn team van de afdeling infectieziekten en met onderzoekers uit binnen- en buitenland een nieuw soort antibiotica. Over de hele wereld kijken wetenschappers en medische professionals met interesse mee. Dit onderzoek kan een doorbraak gaan betekenen, onder meer voor patiënten met brandwonden, eczeem en met aan diabetes gerelateerde wonden.

Het onderzoek draait om antibacteriële peptiden. Dat zijn onderdelen van het menselijk afweersysteem. De onderzoekers ontdekten dat deze peptiden resistente bacteriën kunnen bestrijden door ze als het ware leeg te laten lopen als een ballon.

In het laboratorium zijn de peptiden nagemaakt en verbeterd. Het bijzondere aan dit onderzoek is dat niet alleen resistente maar ook tolerante bacteriën worden aangepakt. Dat zijn bacteriën die bij een antibiotica kuur in een soort van slaapstand raken, en - heel slinks - weer ontwaken en aanvallen op het moment dat de kuur voorbij is.

De grootste problemen bij ziekenhuisinfecties ontstaan vaak in de zogeheten biofilm, een dun laagje van deze slapende bacteriën dat rondom een wond ontstaat en tot nu toe maar heel slecht kon worden aangepakt met bestaande antibiotica.

Of de nieuwe antibiotica werkt is niet zeker

De nieuwe generatie antibiotica uit Leiden zou wereldwijd een verschil kunnen maken in de behandeling van deze infecties. Maar of het werkt is nog geenszins zeker. Onlangs heeft een buitenlands laboratorium een molecuul ontwikkeld dat een vergelijkbare werking zou hebben. Maar het medicijn faalde in een klinische trial met patiënten. Het blijft dus ingewikkeld om een werkend en betrouwbaar geneesmiddel op dit gebied te creëren.

Nibbering heeft recent subsidie ontvangen om het onderzoek verder uit te bouwen. In de komende maanden gaat hij met zijn team scheikundige aanpassingen aan de ontwikkelde peptiden maken waardoor deze nog effectiever worden en minder bijwerkingen veroorzaken. Hieruit kan in de toekomst mogelijk een breed inzetbaar nieuw medicijn ontstaan dat zou kunnen helpen in het gevecht tegen de globale dreiging van antibiotica resistentie.

Zodra de onderzoekers erachter zijn in welke combinaties en doseringsvormen het peptide het beste werkt, kunnen ze de volgende stap maken naar het testen bij patiënten. Nibbering hoopt dat nog eind 2018 deze stap gezet kan worden.