radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Bedankt voor de patat en de kroketten

Bedankt voor de patat en de kroketten

Soms heb je een interview dat je overkomt, een interview dat een deel wordt van je leven. Een gesprek waar alles op z'n plaats valt. Een gesprek waar ik blij van word als ik eraan terug denk.

Interview met Maarten en Eva Biesheuvel

Nominatie tv moment van het jaar 2007, categorie prominenten.

Toen begin van het jaar bekend werd dat de schrijver Maarten Biesheuvel de PC Hooftprijs zou krijgen heb ik meteen contact gezocht. Hoe vaak in je leven krijg je de kans om een idool uit je jeugd te interviewen.

Op school las ik met verbazing zijn boeken waarin hij openhartig zijn krankzinnigheid beschrijft. Was dit allemaal echt, fantasie, aangedikt of alles door elkaar? Ik vond 't raar en geweldig tegelijkertijd.

En dan nu, ondanks zijn jarenlange writersblock, krijgt hij een officiële plek binnen de Nederlandse literatuur.

Ik trek de stoute schoenen aan en bel ze op. Eva neemt de telefoon aan. Of ik een keer op de thee mag komen om te praten over een interview. Maarten 't Hart wil ook meewerken, voeg ik er bedremmeld aan toe. Hij zou wel piano willen komen spelen zodat Maarten psalmen kan zingen.

Ik mag langskomen

Op een vrijdagmiddag reis ik af naar Leiden. Naar dat leuke houten huis waar Maarten en Eva, samen met hond Bruno en hun vele katten, al decennia wonen.

Kopjes thee en koekjes staan klaar. Eva heeft Maarten 't Hart eerder die week gebeld. Hij vindt 't allemaal prima. Als Pluimstaart dan bij me op schoot komt zitten, voel ik dat ik ben goedgekeurd.

Waar ik allemaal over wil praten? Nou over het schrijversvak, Maarten zijn writersblock, hun relatie en over de krankzinnigheid van Maarten.

'Ja', zegt Maarten, 'maar ik ben echt krankzinnig hoor. Nu gaat het even goed maar er zijn dagen, weken dat ik mijn bed niet uit kom. Als ik Eva niet had, nou dan zou ik het niet meer weten. Eva sleept mij door het leven.'

Oh, denk ik, het interview is al begonnen. Dat kan niet. Er is nog geen camera bij. Hij gaat dit vast niet nog een keer zeggen. Dus we praten nog wat over koetjes en kalfjes. Over de dieren. Ik laat foto's zien van mijn eigen hond en ga weg. 'Denk je dat er wel voldoende stof is voor een interview', vraagt Eva bij het uitlaten bezorgd. 'Natuurlijk', zeg ik. 'Wat denk je. Meer dan genoeg.'

We spreken 2 interview sessies af.

Eind april, op een stralende lentedag, rij ik opnieuw naar Leiden. Ik heb bloemen voor Eva meegenomen. Mijn cameravrouw Sonja ter Laag staat in de file. Ik wil het gesprek zo lang mogelijk uitstellen. Geen kruit verschieten. Dus ik ga Eva helpen met de bloemen. Eva die slecht ter been is vraagt me of ik haar even wil helpen met de vuilnis. Ach, denk ik, nu ik toch bezig ben kan ik de afwas ook nog wel even doen.

Er ontstaat een wonderlijke sfeer. Maarten zet de tuinstoelen klaar voor het interview, Eva is in de weer met koekjes en doet lippenstift op.

En dan gaan we eindelijk van start. Nu kan ik alles vragen over gekte, krankzinnigheid en liefde. Begin van de avond zijn we klaar. Uitgepraat en uitgeteld.

Maarten wil dat we blijven eten en er wordt Italiaans gehaald.

Een week later zijn we weer te gast in Sunny Home, we begroeten elkaar als oude bekenden. Het is opnieuw een prachtige middag. Ik ga met Maarten de hond uitlaten. 'Wil jij Bruno even vasthouden?' En Maarten 't Hart komt die middag pianospelen.

Alles komt aan de orde; het huwelijk van Maarten en Eva en hun kinderloosheid. Na enig aandringen van Maarten: 'Vertel dan Eva, waarom hebben wij dan geen kinderen,' begint Eva te vertellen: 'Ik had best wel kinderen willen hebben maar ik dacht is het wel zo leuk voor een kind om een manisch depressieve vader te hebben. En toen de dokter ons had uitgelegd dat de kans dat wij samen een manisch depressief kind zouden krijgen heel groot was, dacht ik dat wordt misschien allemaal wel een beetje veel. Dus toen hebben we het maar niet gedaan. Maar ik vind het niet erg hoor.' 'Nee', zegt Maarten, 'ik ben best wel gelukkig'. 'Ja', beaamt Eva, 'ik ook'.

We praten over het graf dat ze hebben gekocht voor zichzelf en het zusje van Maarten en eventueel voor hun buurvrouw. Een graf dat betaald is met het geld van de PC Hooftprijs. Stout zegt Maarten: 'Het is op een katholieke begraafplaats. Maar ik ben helemaal niet katholiek. Ik dacht vroeger dat Karel van het Reve God was en ik Jezus. Maar nu geloof ik dat niet meer. Ik denk dat er helemaal geen God bestaat. Trouwens ik wil ook helemaal niet naar de hemel als er geen dieren mogen komen.'

En boven, in de beslotenheid van Maarten's werkkamer', bekent Maarten aan mij zijn onvoorwaarlijke liefde voor Eva. 'Kijk hier op deze foto heeft Eva nog een rechte rug.' 'Je houdt echt heel veel van haar hè?' 'Ja, ja'. Hij kijkt me verlegen aan. 'Kun je dat beschrijven Maarten, jouw liefde voor haar?' 'Nou ik vind gewoon alles lief aan haar. Kijk, dat ze nu een kromme rug heeft ontroert me ook. Ja, die rug ontroert me.'

's Avonds gaan Sonja en Maarten patat en kroketten halen. Sonja trakteert.

24 mei 2007 is het dan zo ver; de grote dag; de uitreiking van de PC Hooftprijs in Den Haag. Sonja en ik gaan er naar toe. Maarten en Eva zitten in de menigte op twee stoeltjes. Er zijn honderden gasten, half intellectueel en literair Nederland is gekomen om Maarten te eren. Iedereen krijgt een hand, voor iedereen heeft Eva een vriendelijk woord. En dan zegt ze stralend: 'Sonja nog bedankt voor de patat en de kroketten.'

Het interview met Maarten en Eva Biesheuvel is genomineerd voor hét TV-Moment van het Jaar, het beste televisie fragment van 2007.

Bekijk de reportage hier:

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts: 'Donald Trump kan ons chanteren'

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts: 'Donald Trump kan ons chanteren'
Het datacenter van Microsoft in het Noord-Hollandse Middenmeer
Bron: ANP

Nu de verhoudingen met de Verenigde Staten in rap tempo verslechteren, maken experts en politici zich steeds grotere zorgen over de Nederlandse afhankelijkheid van Amerikaanse technologie: van e-mail tot data-opslag zijn we vólledig afhankelijk.

"Het is echt vijf over twaalf", zegt Bert Hubert, technologie-expert en voormalig toezichthouder van de AIVD. "Wij zitten nu al in een situatie dat als men in Amerika met het verkeerde been uit bed stapt, organisaties in Nederland in z'n geheel kunnen worden stilgelegd, zoals recent is aangekondigd voor het Internationaal Strafhof - waar Trump niet blij mee is en hij sancties voor heeft uitgeschreven."

Alle gemeenten

Hubert en andere deskundigen schetsten onlangs aan Kamerleden in het parlement de Nederlandse afhankelijkheid van Amerikaanse clouddiensten, zoals die van Microsoft, Amazon en Google. "Honderd procent van de Nederlandse gemeenten is al afhankelijk van Microsoft", aldus Hubert.

"Zodra data over jou per e-mail wordt verstuurd, staat het in de Amerikaanse cloud en valt het onder het bereik van de Amerikaanse overheid." Daar zit de zorg, nu de Verenigde Staten een radicaal andere afslag hebben genomen. In de Tweede Kamer waarschuwden verschillende experts dat onze afhankelijkheid van de Amerikaanse techreuzen tegen ons gebruikt kan worden.

Bekijk ook

Ondoordacht gebruik

Nog voor de inauguratie van Donald Trump begin dit jaar concludeerde de Algemene Rekenkamer bovendien al dat Nederland clouddiensten ondoordacht is gaan gebruiken en nauwelijks stil staat bij de risico's.

"Laat ik het onomwonden zeggen: het risico bestaat dat buitenlandse regeringen, met name de VS, informatie van de Nederlandse rijksoverheid of van burgers kunnen inzien en wellicht zelfs aanpassen", zei Ewout Irrgang van de Algemene Rekenkamer. Risico's zijn er volgens hem voor de overheid, bedrijven én Nederlandse burgers.

Diensten uitschakelen

"Ik maak me heel erg zorgen", zegt Europarlementariër voor GroenLinks-PvdA Kim van Sparrentak. In het zwartste scenario zou Trump volgens haar Europa kunnen chanteren door diensten uit te zetten. "Dat zou in de praktijk betekenen dat overheden niet meer bij hun data kunnen. Mensen krijgen hun toeslagen niet meer uitgekeerd. Al dat soort zaken lopen dan direct vast."

In de hele Europese Unie zijn er volgens Van Sparrentak maar enkele gemeenten die niet afhankelijk zijn van de Amerikaanse cloud. Hetzelfde speelt volgens haar bij ziekenhuizen. Inmiddels is zeventig procent van de Europese cloudmarkt in handen van grote Amerikaanse spelers.

Bekijk ook

Stresstest

Met veertig collega's heeft Van Sparrentak de Europese Commissie daarom verzocht in kaart te brengen wat er gebeurt als die diensten daadwerkelijk uitvallen. "We hebben te lang gedacht: Amerika is onze vriend."

VVD-Europarlementariër Bart Groothuis deelt de zorgen en vreest ook dat Trump bepaalde diensten domweg uit laat zetten als wij niet naar hem luisteren. "Bijvoorbeeld met de sancties tegen het Internationaal Strafhof in Den Haag, die totaal afhankelijk is van Amerikaanse technologie", zegt hij.

Eigen boontjes doppen

"Het gaat gewoon op zwart als Trump dat wil. We zullen onze eigen boontjes moeten doppen. Dat hadden we zelf niet zo voorspeld, dat de Amerikanen zo ver van ons af zouden kunnen drijven. En dat betekent voor ons dat er niks anders op zit dan onze technologische industrie in eigen hand nemen," aldus Groothuis.

"Er zijn Europese alternatieven, maar nog niet op de schaal die we nodig hebben. Die zul je langzaam moeten gaan creëren." Die investeringen kunnen volgens beide Europarlementariërs in de honderden miljarden euro's lopen. De EU zou daarbij vooral regels moeten opstellen om ervoor te zorgen dat data van Europese burgers ook altijd in Europa blijft.

Bekijk ook

Cloud Kootwijk

Maar vast staat volgens de Europarlementariërs dat Europa op eigen digitale benen moet komen te staan. Techexpert Hubert vindt ondertussen dat Nederland het heft in eigen handen moet nemen: Cloud Kootwijk, een Nederlandse, veilige cloud voor overheid en zorg - voor e-mail, chat, videobellen en bestandsdeling - zou digitale soevereiniteit moeten garanderen.

De naam is een verwijzing naar Radio Kootwijk, waarmee de Nederlandse staat zichzelf een eeuw geleden onafhankelijk maakte van buitenlandse communicatienetwerken. Zsolt Szabó, Staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijksrelaties, komt nog voor de zomer met een nieuwe Nederlandse cloudstrategie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten: 'Staan aan rand van afgrond'

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten: 'Staan aan rand van afgrond'
Het nieuwe beleid van Donald Trump is geen goed nieuws voor klimaatwetenschap
Bron: NASA / EenVandaag

De nieuwe regering van president Donald Trump in de Verenigde Staten zet het mes in klimaatonderzoek en klimaatbeleid. "Wetenschappers worden geïntimideerd, er heerst echt chaos."

Meer dan 30 jaar werkte Dan Costa bij de Environmental Protection Agency (EPA), het Amerikaans milieuagentschap. Als National Director was hij onder meer verantwoordelijk voor onderzoek naar luchtvervuiling en klimaatverandering, en de gevolgen daarvan voor de volksgezondheid.

'Volksgezondheid kon hen niets schelen'

Costa werkte onder zes verschillende presidenten. "Er was altijd wel verschil te merken tussen Republikeinse en Democratische regeringen", vertelt hij.

"Maar toen de eerste Trump-regering aantrad kregen we voor het eerst het gevoel dat volksgezondheid hen eigenlijk niets kon schelen. We merkten snel dat alles wat werd gedaan op het gebied van milieu en volksgezondheid door die regering werd geïsoleerd en gemarginaliseerd."

Frontale aanvallen

Wat nu gebeurt gaat volgens Costa nog een stap verder: "De toekomst van veel wetenschappelijk onderzoek is opeens onzeker, mensen beginnen het gevoel te krijgen dat ze aan de rand van een afgrond staan. Wetenschappers worden geïntimideerd, er heerst echt chaos."

Costa doelt op het rappe tempo waarmee wetenschap onder de regering-Trump onder druk komt te staan. Vooral de takken die niet in de politieke ambities van de regering passen, zoals onderzoek naar klimaatverandering en klimaatadaptatie, krijgen met frontale aanvallen te maken.

Bekijk ook

'Geweldige denkers'

"Wat mij verbijstert, is de snelheid waarmee wetenschap wordt afgebroken. Ik ben echt sprakeloos", reageert de Nederlandse klimaatwetenschapper Heleen de Coninck.

"En dat terwijl de Amerikaanse klimaatwetenschap zo belangrijk is voor verdere kennisopbouw op de hele wereld. Er zitten daar geweldige denkers."

Samenwerking van 'levensbelang'

De Coninck is verbonden aan de TU Eindhoven en de Radboud Universiteit in Nijmegen en schreef mee aan verschillende VN-klimaatrapporten. Regelmatig werkt ze samen met collega's in de Verenigde Staten. "Er zit daar enorm veel wetenschappelijke kracht, met veel relevante data."

"Klimaatverandering is echt een mondiaal probleem. Als we resultaten met z'n allen blijven delen kunnen bijvoorbeeld ook ontwikkelingslanden zich beter voorbereiden op klimaatverandering en extreem weer. Goede internationale samenwerking is van levensbelang, letterlijk."

Bekijk ook

Helft van personeel moet weg

Of deze internationale samenwerking blijft bestaan, is de vraag: onlangs liepen medewerkers van miljardair Elon Musk, die de overheid efficiënter en goedkoper wil maken, het hoofdkantoor binnen van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Dit onderzoeksinstituut is vergelijkbaar met het Nederlandse KNMI.

NOAA speelt in de VS een cruciale rol bij het voorspellen van gevaarlijke weersomstandigheden, het beschermen van de oceanen en het verzamelen van wetenschappelijke gegevens over klimaatveranderingen. Desondanks kregen medewerkers te horen dat de helft van het personeel op termijn moet vertrekken en dat het budget met zo'n 30 procent wordt gekort.

'Trump-loyalist zonder inhoudelijke kennis'

"We verwachten dat ook binnen de Environmental Protection Agency zoiets zal gebeuren", zegt Dan Costa. "Maar het is onduidelijk hoe drastisch de gevolgen zullen zijn."

Gerust is hij er in ieder geval niet op: "De nieuwe EPA-baas is een Trump-loyalist en hij heeft geen enkele kennis van milieuwetenschappen."

Bekijk ook

Klimaatdata veilig stellen

Ook de NASA ligt onder vuur. Met behulp van satellieten, onderzoeksvliegtuigen en grondstations wordt daar een breed scala aan klimaatdata verzameld. Gegevens zoals temperatuurveranderingen in de atmosfeer, hittegolven en afwijkingen in klimaattrends, maar ook smeltende ijskappen, zeespiegelstijging, extreme regenval en meer.

"NASA doet veel moeite om ervoor te zorgen dat de datasets beschikbaar blijven, bijvoorbeeld op veilige parallelle servers en websites", vertelt Costa. "Zelfs als de oorspronkelijke websites offline worden gehaald."

Data beschermen

Al In 2016 werd daarvoor de Environmental Data Governance Initiative opgericht. "Betrokken wetenschappers ontwikkelden een strategie om gegevens te bewaren", legt Costa uit. "Ze proberen data te beschermen, toegankelijk en up-to-date te houden. Dat is nu cruciaal, de situatie is erg onzeker."

De ontgoocheling onder wetenschappers is groot. "Waarheid en feiten lijken er niet meer toe te doen", stelt De Coninck vast. "De redelijkheid is echt zoek. Tegenwoordig ontkent men wetenschappelijke bevindingen vaak glashard, en dat is op lange termijn zeer zorgelijk. Dat zeg ik niet alleen als wetenschapper, maar ook als burger."

Bekijk ook

Duur onderzoek

De Coninck stoort zich ook aan de beeldvorming rondom zogenaamd duur en log onderzoek, zoals nu in de VS. "Bedrijven zoals die van Musk bouwen voort op onderzoek en innovatie die ook door de Amerikaanse overheid zijn betaald", legt ze uit.

"De talenten, zoals ingenieurs die er werken, zijn opgeleid dankzij de overheid", benadrukt de wetenschapper. "Dus het saneren van overheden op deze manier zorgt eerder voor een innovatie-armer land dan een innovatievere economie."

'We leven in cruciale periode'

Haar Amerikaanse collega Dan Costa hoopt dat de wetenschap niet verder wordt ondermijnd. "We leven in zo'n cruciale periode. Als we klimaatverandering willen aanpakken, kunnen we niet verder met een, of zelfs twee handen op onze rug gebonden."

"Ik kijk vaak naar mijn kleinkinderen en vraag me af: wat is de erfenis die mijn generatie aan deze jonge mensen zal nalaten?", sluit hij af.

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant