Komende zaterdag spreken premier Rutte, Defensieminister Ollongren en de Commandant der Strijdkrachten Onno Eichelsheim honderden veteranen toe. Dat is een nieuwe stap in het eerherstel van Dutchbat-veteranen.

Begin vorig jaar beloofde het kabinet al eerherstel. Er werd toen een symbolische 5.000 euro per veteraan beloofd. Ook werd mogelijk gemaakt dat de veteranen konden afreizen naar de gebieden in Bosnië. Dit is een onderdeel van het verwerkingsproces van hun trauma's.

Gemis aan erkenning

Aanstaande zaterdag gaat voor de Vereniging Dutchbat III niet over de onmogelijke missie, maar over eerherstel en erkenning, zegt voorzitter van de vereniging Olaf Nijeboer. "De veteranen hebben na 1995, toen ze terugkwamen naar Nederland, veel gemist van wat je van een werkgever mag verwachten."

Hij vindt het heel vervelend dat in Nederland het beeld heerst dat de Nederlandse militairen in Srebrenica voor een onmogelijke missie stonden. Een missie waar ze niet goed op voorbereid en uitgerust zouden zijn. "We hadden een prima opleiding gehad voor onze taak. We moesten waarnemen en monitoren of de strijdende partijen zich hielden aan de gemaakte afspraken."

'Beeld is onjuist'

"De Serviërs hielden zich niet aan die afspraken, dat veranderde de situatie. Toen de Serviërs alsnog optrokken, hebben de Nederlandse soldaten ruim anderhalve dag gericht geschoten. Dat deden ze om de opmars te stoppen en de inwoners van Srebrenica te beschermen", zegt Nijeboer. Dat verhaal heeft volgens de veteranen eigenlijk nooit aandacht gekregen.

"Er is het beeld ontstaan dat we nooit een schot hebben gelost en de enclave zo hebben opgeheven, maar dat is feitelijk onjuist. Na anderhalve dag kregen we van hogerhand de opdracht dat er niet gevuurd mocht worden." Daarna konden de Serviërs langs de Nederlandse troepen en verder met hun opmars.

Erkenning

De erkenning waar het zaterdag om gaat, is dat de zorg die geboden had moeten worden, niet is geboden. "Als het goed is, leidt dat ook tot een 'sorry' in de vorm van excuses. Nederland neigt ernaar dat politiek en juridisch heel groot te maken, maar het is gewoon iets menselijks. Het helpt bij de verwerking van de trauma's van de veteranen. Op het moment dat dingen zijn uitgesproken, kun je gaan verwerken", zegt Nijeboer.

"Het heeft te lang geduurd, maar ik ben allang blij dat we bij dit punt zijn aangekomen", concludeert de voorzitter. "Dat het nu uitgesproken kan worden, is belangrijker dan dat het lang heeft geduurd."

Verkeerd beeld

Een van de veteranen die aan de frontlinie stond, is Remko de Bruijne. Hij beleeft ook dat er een verkeerd beeld is ontstaan over het handelen van hem en zijn mede-soldaten. Daarmee doelt hij op het beeld dat de Nederlandse blauwhelmen de Serviërs zo doorlieten om genocide te plegen.

Op 10 en 11 juli 1995 stond hij in de zogenoemde 'blocking positions' om de Servische troepen tegen te houden. "In het NIOD-rapport staat ook gewoon dat wij de Serviërs tegenhielden, maar het staat er verknipt, in als een puzzel. Daardoor is veel onduidelijkheid over de strijd die wij daar hebben geleverd."

150 soldaten

Toen Srebrenica viel en de dagen die daaraan vooraf gingen, heeft De Bruijne traumatische ervaringen meegemaakt met zijn mede-soldaten. "Je moest mensen helpen en kiezen wie je hielp, met het risico als krijgsgevangene opgepakt te worden. Als je de mensen niet hielp, wist je dat ze verkracht en vermoord zouden worden."

"Meer dan 3.000 Servische eenheden vielen onze enclave binnen, terwijl we 40.000 vluchtelingen moesten beschermen. Wij waren daar met 150 soldaten die dat konden."

Genocide

De Bruijnes vader heeft hem gesteund met een boodschap. "Hij vertelde me: 'Remko, je hebt met 150 militairen van de 40.000 vluchtelingen er 32.000 kunnen redden.' Ik ga zelf wel altijd uit van de 8.000 slachtoffers die wel zijn gevallen, en hun nabestaanden, maar dit is wel de andere kant van het verhaal. Feit blijft dat de genocide plaatsvond, 2 weken nadat wij de gebieden verlieten."

"Het beeld is ontstaan dat wij die genocide hebben laten gebeuren, maar dat is niet waar. Wij waren daar toen niet meer." Zaterdag hoopt De Bruijne de erkenning te krijgen voor de strijd die zij daar geleverd hebben, in plaats van het beeld dat in de jaren lijkt te zijn ontstaan.

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.