Veel gemeenten breiden de komende tijd het betaald parkeren uit. Dat is geen populaire maatregel, merkten wij in de chat. Maar naast boosheid, riep het ook veel vragen op. In dit artikel beantwoorden we de meest gestelde vragen.

Hoogleraar transportbeleid Bert van Wee aan de TU Delft geeft antwoord op een aantal van jullie vragen uit de chat.

1. Waarom betaal ik wegenbelasting als ik dan ook moet betalen voor parkeren?

Veel mensen denken dat je dubbel betaalt, maar dat klopt volgens Van Wee niet. Wegenbelasting en parkeerkosten zijn volgens de hoogleraar bedoeld voor verschillende dingen. "Wegenbelasting is een vaste jaarlijkse bijdrage. Als je die hebt betaald, kost extra autorijden niets."

Wegenbelasting is bedoeld om een deel van de kosten van autogebruik te dekken, zoals het aanleggen van wegen. Maar het dekt niet alles, zoals schade door ongelukken, geluidsoverlast, luchtvervuiling en CO2-uitstoot. Het Mobiliteitsbeeld 2023 van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) geeft inzicht in de maatschappelijke kosten van autogebruik, zoals deze extra kosten. Of deze kosten volledig worden gecompenseerd door belastingen, blijft nog onduidelijk, omdat het rapport zich niet richt op een directe vergelijking van kosten en opbrengsten.

"Veel mensen denken dat de auto een melkkoe is en dat parkeerbelasting daar nog bovenop komt", zegt Van Wee. "Maar dat is dus niet juist." Hij legt uit dat parkeren wel extra kosten brengt voor de gemeente, zoals het inrichten van parkeerplekken en het reserveren van ruimte op straat voor bewoners. "Parkeerbelasting zorgt er juist voor dat de openbare ruimte goed wordt beheerd en dat er voldoende plekken beschikbaar zijn voor iedereen."

2. Waarom breiden gemeenten betaald parkeren steeds verder uit?

Steeds meer mensen willen parkeren, maar er is volgens Van Wee simpelweg niet genoeg plek. "Betaald parkeren begon in de grote steden en later ook in middelgrote steden", vertelt de hoogleraar. "Het doel is om de parkeerdruk te verlagen, doordat mensen vaker de fiets of het openbaar vervoer nemen."

Tegenwoordig breiden gemeenten betaald parkeren uit naar kleinere wijken. "Dit gebeurt om toekomstige parkeerproblemen te voorkomen, bijvoorbeeld omdat steeds meer mensen meerdere auto's hebben." Betaald parkeren zorgt er volgens hem voor dat de beschikbare parkeerplaatsen eerlijker verdeeld worden. "Mensen die echt moeten parkeren of bereid zijn te betalen, kunnen dan gemakkelijker een plek vinden."

Andere gemeenten voeren betaald parkeren in omdat het eerlijker lijkt tegenover mensen die geen auto hebben. "Nu betalen ook mensen zonder auto mee voor de parkeerplekken", zegt Van Wee. "Wie parkeert, betaalt. En wie niet parkeert, hoeft er niet voor te betalen."

3. Waarom verschilt het parkeerbeleid zo per gemeente?

Niet elke gemeente heeft hetzelfde probleem met parkeerdruk. "In sommige gemeenten zijn er veel te veel auto's voor te weinig plekken, terwijl dat ergens anders geen issue is", legt Van Wee uit. Ook de politieke keuzes van de gemeenteraad spelen een rol. "Gemeenten met een meer rechtse raad voeren betaald parkeren vaak minder snel in dan gemeenten met een meer linkse raad."

Daarnaast kan de financiële situatie van een gemeente meespelen. "Gemeenten die krapper bij kas zitten, kiezen er misschien eerder voor om betaald parkeren in te voeren."

4. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er naast het verhogen van de parkeerkosten minder auto's in steden komen?

"Je kunt bijvoorbeeld de motorrijtuigenbelasting verhogen, de belasting op nieuwe auto's duurder maken, of zorgen voor betere ruimtelijke planning", somt de transportexpert op. "Dit werkt natuurlijk beter in middelgrote en grote steden dan in kleine dorpen op het platteland."

"In steden als Amsterdam en Utrecht ligt het autobezit lager dan het landelijke gemiddelde", vertelt hij. "Dat komt deels omdat mensen veel plekken kunnen bereiken met de fiets of het openbaar vervoer. Hoe makkelijker dat wordt, hoe minder mensen een auto nodig hebben."

Daarnaast kunnen gemeenten volgens hem parkeerregels aanpassen, zoals het beperken van parkeervergunningen per huishouden. "Als je meerdere auto's wilt, moet je die dan ergens anders parkeren."

Maar volgens de hoogleraar geldt voor al deze maatregelen: veranderingen hebben tijd nodig. "Mensen staan vaak eerst negatief tegenover nieuwe regels, maar na de invoering waarderen ze de voordelen."

Hij noemt de stadspleinen die vroeger vol parkeerplaatsen stonden als voorbeeld. "Daar was veel weerstand tegen, maar nu wil niemand die pleinen terug met parkeerplaatsen." Betaald parkeren wordt vaak als vervelend ervaren, maar hij denkt dat zodra mensen merken dat ze makkelijker een parkeerplek vinden, ze de voordelen zien.

5. Waarom krijgen bewoners en hun bezoekers geen gratis parkeervergunning?

"Technisch gezien is een gratis parkeervergunning best mogelijk", zegt Van Wee. "Je kunt ervoor kiezen om bewoners niets te laten betalen en bezoekers wél, of om bezoekers helemaal te weren. Maar de meeste gemeenten maken bewust andere keuzes."

Zo vragen gemeenten vaak een kleine bijdrage bij het uitgeven van een parkeervergunning. "Parkeervergunningen zijn meestal al niet duur, tussen de 20 en 120 euro per jaar. Toch moet je een systeem opzetten, vergunningen uitgeven en de regels handhaven. Dat kost geld en capaciteit."

Daarnaast zijn er gemeenten die extra kosten rekenen om bewoners te prikkelen hun auto op eigen terrein te parkeren, als dat mogelijk is. "Sommige gemeenten vinden het ook redelijk dat automobilisten bijdragen aan de kosten van parkeerplekken", voegt hij toe.

6. Waarom kan dat in Duitsland wel?

"Dat is een politieke keuze", zegt Van Wee. "Het is technisch gezien geen probleem om mensen gratis parkeervergunningen te geven en de kosten van het systeem uit de gemeentelijke begroting te betalen." Maar die keuze wordt volgens hem niet snel in Nederland gemaakt.

In Duitsland krijgt de auto namelijk veel meer ruimte dan in Nederland, en dat geldt niet alleen voor parkeren. "Veel straten die in Nederland eenrichtingsverkeer zijn geworden of zijn afgesloten voor snelverkeer, blijven in Duitsland nog vaak toegankelijk voor auto's", legt de hoogleraar uit. "Ook in Duitsland zie je dat ze achterlopen op het gebied van parkeerregulering."

De invloed van de Duitse auto-industrie speelt hierbij een grote rol. "Die industrie heeft er natuurlijk belang bij dat mensen veel auto's kopen", zegt Van Wee. "Dat zal makkelijker gebeuren als het rijden en parkeren eenvoudig is, en als het liefst ook gratis is. De auto wordt dan veel aantrekkelijker."

7. Zijn er andere maatregelen in het beleid van buurlanden waar Nederland iets van kan leren?

Van Wee neemt Parijs als een voorbeeld van een stad waar de rol van de auto flink is verminderd. "Ze werken aan de '15-minutenstad', waar mensen binnen 15 minuten alles kunnen bereiken, zoals winkels, scholen en zorg. Zo hoeven mensen minder vaak de auto te gebruiken."

"In Barcelona hebben ze superblocks", gaat hij verder. "Dat zijn gebieden waar geen auto's komen. Mensen kunnen daar gewoon wandelen, winkelen of even op een terras zitten. Deze gebieden zijn heel populair omdat ze de stad fijner maken om in te leven."

Maar ook Nederland wordt volgens hem vaak als voorbeeld gezien in het buitenland. "We hebben bijvoorbeeld een goed fietsbeleid en een sterk spoorwegnetwerk waar andere landen naar kijken."

8. Zijn er in Nederland ook succesvolle oplossingen?

In Nederland zijn er volgens de hoogleraar al voorbeelden van succesvolle maatregelen, al is het effect soms verschillend. "Neem bijvoorbeeld Renesse in Zeeland", begint Van Wee. "Daar was er veel parkeerdruk door toeristen. Als oplossing konden mensen met een speciale bus naar het centrum die speciaal was ingericht met het dak eraf, stoelen eruit en zand op de grond om het toeristische gevoel te versterken."

Hij noemt ook de Galgenwaard Expres in Utrecht als voorbeeld. "Mensen konden hun auto parkeren bij het stadion en met de bus naar de binnenstad. Het was goedkoper dan parkeren in het centrum, en het probleem van drukke parkeerplaatsen werd opgelost."

"De les hier is dat je niet altijd groots hoeft te denken", vertelt de transportexpert. "Kleine, simpele oplossingen kunnen net zo effectief zijn."

Het lijkt onmogelijk om de band tussen Volodymyr Zelensky en Donald Trump te herstellen, maar voormalig topdiplomaat Ed Kronenburg ziet toch mogelijkheden. "Maar Zelensky moet absoluut niet proberen met vleierij in een goed blaadje bij Trump te komen."

Ook Kronenburg heeft met verbijstering gekeken naar de beelden van het moment waarop het misging tussen de Amerikaanse en Oekraïense president. "In mijn lange carrière heb ik dit nog nooit meegemaakt."

Over verschillen heenstappen

Die diplomatieke carrière is inderdaad lang: Kronenburg werkte jarenlang op het ministerie van Buitenlandse Zaken, en voor de Europese Commissie en later voor de NAVO in Brussel. Ook was hij namens Nederland ambassadeur in Frankrijk en China.

Zelensky en Trump liggen elkaar duidelijk niet, maar het is volgens hem niet ongewoon dat wereldleiders elkaar niet mogen. "Maar normaal gesproken is dat geen probleem, omdat leiders over het algemeen over hun verschillen heenstappen in het landsbelang."

Juiste toon in tweet

Dat gebeurde vorige week vrijdag duidelijk niet in de Oval Office: Zelensky vertrok uiteindelijk met ruzie uit het Witte Huis. Toch zal Oekraïne weer met de Verenigde Staten om tafel moeten om te onderhandelen over het beëindigen van de door Rusland gestarte oorlog in het land.

Hoe kan Zelensky dat het beste aanpakken? De grootste fout die hij op dit moment kan maken is Trump te veel tegemoet komen, zegt Kronenburg. Volgens hem was de toon die Zelensky na de ruzie aansloeg in zijn tweet precies goed.

'Uit positie van kracht'

Zelensky zei in zijn bericht op X het voorval te betreuren en sprak nog een keer zijn waardering uit voor de Verenigde Staten en president Trump. Maar hij bood geen excuses aan voor de woordenwisseling. "Hij moet ook absoluut niet proberen met vleierij in een goed blaadje bij Trump te komen, want dat zie ik als een teken van zwakte", zegt Kronenburg.

"Trump zal het in eerste instantie misschien nog wel waarderen, maar hij kan daardoor ook het idee krijgen dat hij nog meer macht over Zelensky heeft", legt de oud-topdiplomaat uit. "Je laat dan eigenlijk zien dat je afhankelijk van hem bent. Het is altijd beter om vanuit een positie van kracht met iemand te praten. Je moet duidelijk maken dat het ook in het Amerikaanse belang is om weer met elkaar om tafel te gaan."

Contact via bondgenoten?

Als de verhoudingen zo verstoord zijn is het bijna onmogelijk om weer samen te komen, weet Kronenburg. "Wat het in dit geval nog extra moeilijk maakt, is dat dit voor het oog van de camera's is gebeurd en daarna de hele wereld is overgegaan." Zelf de telefoon pakken, helpt volgens hem dan meestal niet.

"Maar wat je wel kunt doen, is contact leggen via bondgenoten", noemt hij als oplossing. "Het gebeurt in de internationale diplomatie vaker dat mensen niet meer met elkaar door één deur kunnen. Wat je dan probeert, is het contact weer te herstellen via mensen die nog wel met beide partijen praten. Die kunnen dan bemiddelen."

Republikeinen durven niet

Het beste is om dat te doen via een persoon die dicht bij Trump staat, het liefst iemand uit zijn eigen partij. Zelensky had tot deze week een trouwe bondgenoot in de Republikeinse senator Lindsey Graham, die Oekraïne altijd heeft gesteund in de oorlog tegen Rusland.

Maar Graham nam nadrukkelijk afstand van Zelensky na diens bezoek aan het Witte Huis. Veel andere opties zijn er niet binnen de Republikeinse partij, waar niemand zich op dit moment lijkt te durven uitspreken tegen partijleider Trump.

Starmer en Macron inschakelen

"Ik vind het heel erg verstandig dat Zelensky de Britse premier Keir Starmer en de Franse president Emmanuel Macron heeft ingeschakeld", zegt Kronenburg over het handelen van de Oekraïense president. "Dat zijn trouwe bondgenoten die voor hem door het vuur gaan en die ook kortgeleden nog bij Trump op bezoek zijn geweest."

"We weten vooral van Starmer dat hij regelmatig met Trump belt, dus dat is een waardevolle ingang waar je gebruik van kunt maken. En we zien dan ook dat Starmer die bemiddelende rol oppakt", legt de voormalig topdiplomaat uit. "Maar garanties of het hem lukt om de banden weer te herstellen zijn er alleen niet. Diplomatie blijft mensenwerk."

Wat wil Donald Trump?

Daarbij is het ook belangrijk om te weten welk doel een wereldleider heeft, in dit geval de Amerikaanse president, vertelt hij. Wil Trump vooral de banden aanhalen met de Russische president Vladimir Poetin? Wil hij koste wat kost vrede en is hij bereid daarvoor een stuk van Oekraïne op te offeren? Of wil hij toch vooral een goede 'grondstoffendeal' sluiten waar de Amerikanen wat aan hebben?

Het zijn vragen waar niemand op dit moment het antwoord op weet, en dat is volgens Kronenburg erg ongebruikelijk. "We weten dat de Amerikanen al contact hebben met de Russen. Wat is daar besproken? Komt er een ontmoeting tussen Trump en Poetin? Er zijn op dit moment nog erg veel vragen. Het is voor Oekraïne erg belangrijk om duidelijk te krijgen wat de inzet is van Trump. Dat maakt de gesprekken daarna ook een stuk makkelijker."

Europa keek 80 jaar naar de VS voor haar veiligheid. Maar nu gooit Donald Trump het roer drastisch om: de Amerikanen lijken niet meer vanzelfsprekend onze bondgenoot. Hadden we dit kunnen zien aankomen? En hoe nu verder? "Ook een strategische kans."

We spraken erover met Haroon Sheikh, filosoof en bijzonder hoogleraar Strategic Governance of Global Technologies aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij zit als sociaal wetenschapper ook in de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid.

In hoeverre hadden we deze kantelende wereldorde kunnen zien aankomen?

Er is al langere tijd de ontwikkeling gaande waarbij de Verenigde Staten steeds meer aandacht hebben voor Azië, legt Sheikh uit. "Voor de Amerikanen is de rivaliteit met China eigenlijk het grootste geopolitieke thema en Rusland is secundair. Dat geldt voor Amerika in het algemeen, maar bij Trump zie je dat de Russen geen groot probleem zijn."

Dat zien wij in Europa toch anders, gaat de hoogleraar verder. "Voor Europa is China niet per se een grote directe bedreiging, maar Rusland wel. Dat maakt eigenlijk dat er vanuit Europa en vanuit de Amerika nu heel anders naar de wereld wordt gekeken."

Volgens hem waren we in Europa wel langzaamaan gewend geraakt aan het idee dat Amerika ons niet voor altijd zou blijven beschermen. "Maar wat Trump nu duidelijk maakt, is iets nog veel ingrijpenders: op sommige gebieden ziet Amerika ons zelfs als een tegenstander. Dit besef komt als een schok, want de wereldorde waarin we dachten te leven, verschuift sneller dan we hadden verwacht."

Zijn gedeelde waarden tussen Europa en de Verenigde Staten nog relevant?

Sheikh noemt het beleid van Trump 'transactioneel', waarin geen ruimte is voor absolute bondgenoten en absolute waarden. "Elke relatie heeft als kern: wat gaat erin en wat komt eruit? Als een bondgenoot veel vraagt, maar weinig teruggeeft, dan vindt Trump dat die relatie geëvalueerd moet worden."

Dit perspectief zorgt er nu dus voor dat zelfs traditionele bondgenootschappen continu ter discussie staan, legt hij uit. "Dat geldt voor ons in Europa ten aanzien van onze defensie-uitgaven, maar ook voor Oekraïne. Als Amerika wapens en steun biedt, dan willen ze daar grondstoffen en dankbaarheid voor terugkrijgen."

Dat is een groot verschillende met het buitenlandbeleid van eerdere Amerikaanse presidenten, ziet de hoogleraar. Voorgangers van Trump benadrukten altijd dat bepaalde bondgenoten, waarden en instituties onvoorwaardelijke steun verdienden van de Verenigde Staten.

Is dit de wake-upcall die Europa echt in beweging zal krijgen?

We hebben in het verleden gezien dat crises ook positieve gevolgen voor Europa hadden, zegt Sheikh. "De financiële crisis zorgde ervoor dat we op economisch en financieel gebied beter gingen samenwerken. Door covid mocht de Europese Commissie opeens medicijnen samen inkopen", noemt hij als voorbeelden. En door de inval van Rusland in Oekraïne is Europa gaan nadenken over gezamenlijke sancties en een soort buitenlandbeleid waarbij de economie wordt ingezet."

De Europese Unie heeft volgens hem dus in het verleden bewezen dat de lidstaten gezamenlijk kunnen omgaan met uitdagende omstandigheden. "Maar wat daarvoor nodig is, is dat de crisis lang genoeg duurt en zich langzaam voltrekt. We hebben tijd nodig om structuren op te bouwen, dan kan Europa ook deze crisis goed te boven komen."

Tegelijkertijd proberen landen als Frankrijk en Italië nu al wel een-op-eenrelaties met de VS aan te gaan om geen sancties te krijgen die andere landen mogelijk wel krijgen, ziet hij. En dat is niet verstandig voor Europa als geheel, denkt de hoogleraar. "De enige manier waarop we met Amerika op een gelijkwaardige manier kunnen onderhandelen is als we dat als eenheid doen."

Welke strategische opties heeft Europa nog?

Juist doordat de VS op dit moment zoveel landen van zich afstoten, kan er voor Europa ook een kans ontstaan om zich te profileren als dé plek waar bepaalde waarden en vrijheden wél worden gerespecteerd, zegt Sheikh. "Europa zal meer verantwoordelijkheid moeten nemen." Maar dat betekent volgens hem ook: beter worden in machtspolitiek. "Europa zou bijvoorbeeld heel sterk de hand naar Canada kunnen uitreiken, een land dat heel dicht bij ons staat, en nu op dezelfde manier eigenlijk problemen met de Amerikanen heeft."

Daarnaast ziet de hoogleraar ook kansen voor een nauwere samenwerking met India, waar Commissievoorzitter Ursula von der Leyen vorige week nog met een zware EU-delegatie was om de banden aan te halen. "India is ook een groot land, een sterk land dat onafhankelijk wil zijn, maar ook een land dat veel minder sterk is dan de Verenigde Staten en China. Dat betekent dat de EU en India best interessante partners voor elkaar kunnen zijn."

Welke risico's brengt deze nieuws koers van Amerika met zich mee?

De Verenigde Staten zijn nog steeds het machtigste land ter wereld en dat betekent dat als Trump besluit om de regels los te laten, hij op korte termijn veel kan winnen maar op langere termijn ook veel kan verliezen, benadrukt Sheikh.

Andere landen zullen zich in zo'n situatie ook minder aan internationale regels en afspraken gaan houden, verwacht hij. "Als Trump het zelf oké vindt om andere landen te bedreigen met hun soevereiniteit, opent dat de deur voor landen als China, Rusland en Iran om dat ook te doen richting andere landen."

Een ander risico is volgens hem dat andere landen zich zullen organiseren om met een tegenreactie te komen. "Je ziet nu al dat de Chinezen de hand uitreiken naar Europa. China zegt eigenlijk: 'Moeten wij niet gezamenlijk een antwoord formuleren?'" Strategisch kan Europa soms wel naar China kijken om de Verenigde Staten uit balans te brengen, denkt hij. "Maar veel belangrijker is het om op zoek te gaan naar andere soorten bondgenoten." Zoals dus bijvoorbeeld India, zegt Sheikh tot slot.