Barcelona is op dit moment een van de meest populaire vakantiebestemmingen. Maar door de drukte ontstaan er problemen op de woningmarkt. Als oplossing komt de stad met een maatregel die verhuren aan toeristen vanaf 2028 bijna onmogelijk moet maken.

De nieuwe maatregel, die vanaf 2028 ingaat, houdt in dat appartementen alleen nog maar worden verhuurd aan inwoners van de stad. Volgens associate lector New Urban Tourism aan de Hogeschool Inholland Roos Gerritsma is dit een stap in de juiste richting, maar niet de oplossing. "Toerisme beïnvloedt de woningmarkt, maar dat is niet het enige", zegt ze. "Dit is een complex vraagstuk en toerisme is één van de factoren die van invloed is."

Verschillende oorzaken

"Een van de problemen is dat door de aantrekkelijkheid van bepaalde woningen een huis meer waard wordt. En dat een eigenaar er meer mee kan verdienen door het te verhuren aan toeristen. Hierdoor worden woningen onttrokken aan de woningmarkt", merkt Gerritsma op.

Dit zou volgens haar in principe niet altijd een probleem moeten zijn als er voor iedereen genoeg ruimte is om te kunnen wonen, werken en recreëren waar hij of zij zou willen. "Maar dat is heel vaak niet het geval. Dus er zijn heel veel dingen die ervoor zorgen dat het onbetaalbaar wordt voor bepaalde groepen in de samenleving om aan een woning te komen."

Meer sociale huurwoningen

Om een beter beeld te krijgen van de situatie in Barcelona nam Gerritsma contact op met een van haar collega's, professor Paolo Russo. Hij woont in Spanje en is op dit moment positief over de maatregel van burgemeester Jaume Collboni. "Hij heeft mij laten weten dat het mogelijk een positief effect zou kunnen hebben", vertelt ze.

"Maar", gaat ze verder, "Paolo vindt niet dat het een oplossing is voor het massatoerisme en de woningcrisis." Volgens de collega van Gerritsma zou de stad namelijk meer moeten werken aan het bouwen van sociale huurwoningen. Beiden vinden dat dit dé manier is om de inwoners van de stad, die op dit moment geen betaalbare huizen kunnen vinden, te helpen. "Je moet echt aan meer knoppen draaien om dit ingewikkelde vraagstuk op te lossen."

Kijken naar jezelf

Gerritsma zegt dat er naast het invoeren van een maatregelen ook gekeken moet worden naar andere mogelijkheden om toeristen te weren. "Bijvoorbeeld het vliegen en het reizen duurder maken. Dus dat je meer ingrijpt op die punten." Ze benadrukt dat niet alleen de beleidsmakers, maar ook de consument meer moet doen om dit (wereldwijd) probleem op te lossen. "We hebben de neiging om te zeggen, de toerist, dat is de ander, maar dat zijn we vaak deels ook zelf."

"Als we met z'n allen over 50 jaar in leefbare en aantrekkelijke steden willen wonen, is een verandering in onze houding ook nodig." Het werkelijke probleem en de oplossing zijn volgens Gerritsma dus veel ingewikkelder dan de burgemeester van Barcelona laat blijken. "Maar dat snap ik ook wel, want je wil natuurlijk een duidelijk en simpel verhaal naar buiten brengen."

'Waterbedeffect'

De reden waarom de associate lector kritisch is over de berichtgeving en maatregel van Collboni, heeft ook te maken met de eerdere pogingen die Amsterdam al deed om toeristen te weren."Vanuit een toerist gedacht is het weinig probleem om dan maar naar Zaandam te gaan, dat is heel dichtbij. Ze kunnen nog steeds de trein pakken en zijn dan met een kwartier in Amsterdam."

Hiermee probeert Gerritsma uit te leggen dat het effect van massatoerisme niet is opgelost, maar dat het probleem wordt verschoven. Toeristen slapen nu in andere huurwoningen, in andere steden. Maar de problemen op de woningmarkt zijn nog steeds niet opgelost. "Het zorgt voor een waterbedeffect", zegt ze. "En ik kan me voorstellen dat dit ook in Barcelona gaat gebeuren."

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."