Zonder auto heb je geen benzinekosten: waarom de gevolgen van inflatie voor iedereen anders zijn

Momenteel ligt de inflatie rond 9 procent en aardig wat mensen merken dat in hun portemonnee. Maar de hoogte van dat cijfer weegt niet voor iedereen even zwaar. Het zegt namelijk niet zo veel over de persoonlijke situatie, volgens economen.

Dat het inflatiecijfer zo hoog is, komt natuurlijk door de stijgende energie- en brandstofkosten. Maar niet iedereen maakt daar gebruik van, dus voor sommigen ligt het inflatiecijfer stukken lager. "Hoeveel je ervan merkt, hangt niet per definitie af van het inkomen", zegt adviseur Marcel Warnaar van budgetinstituut Nibud.

Behoorlijke pieken

Het inflatiecijfer laat de gemiddelde prijsontwikkeling zien van een enorm breed pakket aan goederen en diensten die Nederlanders gebruiken. Maar de gemiddelde Nederlander bestaat eigenlijk niet volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

"Het maakt heel erg uit wat je per uitgavencategorie besteedt", vertelt Marcel Warnaar. "Je ziet de pieken vooral bij brandstof, energie en een beetje in de voedselprijzen. Geef je daar veel aan uit, dan is je persoonlijk inflatiecijfer hoog."

Lagere inkomens

Lagere inkomens merken vaak het meest van inflatie. Dat komt omdat zij een groter deel van hun budget kwijt zijn aan energie en boodschappen, waar de prijzen nu zo zijn opgelopen. "Het helpt ook niet dat deze groep vaker in slecht geïsoleerde huizen woont en weinig reserves heeft", vertelt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS.

Maar ook mensen met een midden- of hoger inkomen kunnen bij een bepaald uitgavenpatroon de laatste maanden ineens veel meer geld kwijt zijn. "Ik ken bijvoorbeeld een huishouden dat de financiële zaken op orde heeft, maar door een variabel energiecontract 600 euro per maand meer moet betalen", zegt Van Mulligen.

Persoonlijke calculator

Om te kijken hoeveel last jij hebt van inflatie, heeft het CBS een persoonlijke inflatiecalculator. Als je daar je maandelijkse uitgaven invult, krijg je te zien wat jouw inflatiecijfer is. "Maar dit cijfer zegt niet alles", waarschuwt Van Mulligen.

Adviseur Warnaar legt uit waarom. "Misschien doe jij toevallig je boodschappen bij die ene supermarkt waar de prijzen veel hoger zijn opgelopen dan bij andere supermarkten. Of vallen je kosten veel hoger uit omdat je auto veel energie slurpt en je die niet kunt laten staan voor de fiets. Die factoren zijn niet gebonden aan inkomen."

Geldlek

Wat kun je doen om het persoonlijke inflatiecijfer te drukken? De eerste en misschien wel belangrijkste stap is om te bekijken waar je geld naartoe gaat, zegt Warnaar. "Als je kijkt naar je grootste uitgavenposten, stuit je soms wel eens op een geldlek: die ene hobby die toch meer geld kost dan gedacht."

Daarna is het belangrijk om te kijken waar wat vanaf kan. "Dat kan op allerlei terreinen. Als we kijken naar brandstof, kun je de auto laten staan voor de fiets of het openbaar vervoer. Als dat niet mogelijk is, kun je kijken naar een zuinigere rijstijl of kun je proberen minder te rijden."

Kosten drukken

Om de energiekosten te drukken, wijst Warnaar op zelfvoorzienender worden en je huis laten isoleren. "Maar dat is makkelijker voor de hogere inkomens, die vaak het budget en een eigen woning hebben", voegt Rabobank-econoom Frank van Es toe.

"Dat is de reden dat economen liever kijken naar inkomensverschillen als het om de gevolgen van inflatie gaat. Het maakt de vraag wie je moet helpen makkelijker. Want iedereen heeft wel een ander uitgavenpatroon."

Compensatiemaatregelen

Van Es en Van Mulligen benoemen dat de overheid met de huidige compensatiemaatregelen de prikkel om de persoonlijke inflatie te drukken tegenwerkt. "Nu houdt de overheid de status quo in stand", zegt Van Es.

Hij legt uit dat de prijzen voor energie en brandstof nog wel lange tijd hoog blijven. "Dan kun je niet op de oude voet verder. Je wil juist dat mensen investeren in zonnepanelen of elektrische auto's. Maar met maatregelen zoals de accijnsverlaging op benzine en de energietoeslag, verbloem je de situatie. Dan gaan consumenten niet bezuinigen of op zoek naar alternatieven."