Donald Trump is aan de dood te ontsnapt toen hij gisteren werd beschoten tijdens een campagnebijeenkomst. De presidentskandidaat werd wel geraakt in zijn oor. De aanslag roept veel vragen op.
Amerika-verslaggever Tom van 't Einde geeft antwoord op 6 vragen over de moordaanslag op Trump.
1. Jij bent vaker bij dit soort rally's geweest, hoe is de beveiliging normaal?
"Ik ben inderdaad bij meerdere rally's van Trump geweest en wat mij toen opviel, is dat de beveiliging eigenlijk minimaal is. Hij wordt als oud-president natuurlijk beschermd door de Secret Service en er loopt ook nog wel ander beveiligingspersoneel rond. Alleen wil Trump zoveel mogelijk mensen bij zijn bijeenkomsten hebben om te laten zien dat hij populair is. Het is bij hem echt: hoe meer, hoe beter. Maar een paar duizend mensen kun je natuurlijk niet allemaal fouilleren."
"Daarnaast worden veel rally's in de buitenlucht gehouden, net als gisteren in Butler. Er wordt in zo'n geval een veiligheidszone ingesteld, een zogenoemde security perimeter, maar nu blijkt dus dat dat niet feilloos werkt. Ik moet zeggen dat ik ook wel echt verbaasd ben dat de schutter niet eerder is opgemerkt door de Secret Service. Er zijn altijd scherpschutters aanwezig, vaak minimaal drie of vier, die dan alle hoeken in de gaten houden. Ik snap niet hoe ze hem niet eerder hebben gezien."
"Bovendien hebben meerdere aanwezigen verklaard dat zij voor de schietpartij hebben gewaarschuwd dat er in de buurt een gewapende man op een dak zat. Ze zeggen dat ze naar politieagenten hebben geschreeuwd en gebaard dat er mogelijk gevaar dreigde, maar dat er niets lijkt te zijn gedaan met hun waarschuwingen. Dat klinkt aannemelijk, want mijn ervaring is dat de rally's vaak rommelig en chaotisch verlopen, dus agenten hebben mogelijk niet altijd compleet zicht op de situatie."
"Trump wil echt zo dicht mogelijk bij zijn kiezers komen. Na afloop gaat hij ook veelvuldig op de foto met zijn aanhangers. Je merkt dat de Secret Service daar wel mee worstelt, het maakt het namelijk moeilijker om hem te beveiligen. Tegelijkertijd is het contact met de kiezers ook heel belangrijk in een democratie, dus dat willen ze ook niet beperken. Je kunt een presidentskandidaat moeilijk in een bunker opsluiten."
Wat toe nu toe bekend is over de aanslag
Trump hield gisteren een zogenoemde rally, een verkiezingsbijeenkomst, in de plaats Butler in de staat Pennsylvania. Hij gaf buiten op een podium een speech toen rond 18.10 uur plaatselijke tijd (even na middernacht in Nederland) harde knallen waren te horen. Trump greep naar zijn rechteroor en dook daarna naar de grond. Binnen enkele seconden doken zijn lijfwachten op hem en waren er meer knallen te horen. Dat bleken schoten te zijn van de sluipschutters van de Secret Service die de dader op dat moment uitschakelden.
Na een tijdje werd Trump door de lijfwachten overeind geholpen en van het podium geleid. Hij bloedde bij zijn rechteroor, maar kon nog wel zelfstandig lopen. De presidentskandidaat balde ook nog een paar keer zijn vuist richting het juichende publiek, voordat hij in zijn zwaarbeveiligde auto stapte. Kort daarna werd duidelijk dat het 'goed' ging met Trump en dat hij werd nagekeken in een medische post in de buurt.
Trump heeft inmiddels ook zelf van zich laten horen. Op Truth Social, zijn eigen social media, vertelt hij dat een kogel het bovenste deel van zijn rechteroor heeft doorboord. "Ik wist onmiddellijk dat er iets mis was toen ik een suizend geluid hoorde", schrijft hij in een bericht. Hij voelde naar eigen zeggen hoe de kogel 'door de huid drong'. "Er was veel bloed dus ik realiseerde me toen wat er gebeurde." Hij vindt het 'ongelooflijk dat zoiets in ons land kan gebeuren'.
De dader klom volgens getuigen kort voor de aanval op een dak in de buurt van de rally. Niet veel later vuurde hij meerdere kogels af richting de verkiezingsbijeenkomst. Daarbij raakte de schutter naast Trump ook meerdere mensen in het publiek. Een van de toeschouwers heeft dat niet overleefd, twee anderen raakten zwaargewond. Trump heeft de familie van het dodelijke slachtoffer gecondoleerd en de zwaargewonden sterkte gewenst.
2. De dader is dus doodgeschoten, hoe gaat het onderzoek nu verder?
"Een paar uur na de aanslag maakte de FBI bekend dat de dader de 20-jarige Thomas Matthew Crooks is. Hij kwam uit Bethel Park, een voorstad van Pittsburgh. Dat stadje ligt op ongeveer een uur rijden van de locatie in Butler waar de campagnebijeenkomst van Trump werd gehouden. De FBI heeft vastgesteld dat de schietpartij een poging was om de presidentskandidaat te vermoorden. De federale politiedienst probeert er nu achter te komen wat het motief van de dader was en of hij alleen handelde of hulp kreeg. Volgens Amerikaanse media zou hij een semi-automatisch geweer van het type AR-15 hebben gebruikt, maar dat is niet officieel bevestigd."
"Ondertussen wordt er steeds meer bekend over Crooks. Zo had hij geen strafblad, maar dat is nog niet officieel bevestigd. Ook blijkt uit het kiezersregister in Pennsylvania dat hij geregistreerd stond als Republikeinse kiezer. Wel doneerde hij op de dag dat Joe Biden werd beëdigd tot Amerikaanse president 15 dollar aan een politieke actiegroep die geld inzamelt voor linkse politici. Crooks mocht dit jaar voor het eerst stemmen bij de presidentsverkiezingen."
"De Republikeinen in het Amerikaanse Congres willen ondertussen een onderzoek naar de veiligheid rondom de rally van Trump. Ze willen weten hoe het mogelijk is dat de schutter de beveiliging wist te ontwijken en op een dak kon klimmen in de buurt van de campagnebijeenkomst. Voorzitter Mike Johnson van het Huis van Afgevaardigden heeft aangekondigd dat binnenkort verschillende functionarissen worden opgeroepen voor hoorzittingen, waaronder het hoofd van de Secret Service. Dat is de veiligheidsdienst die verantwoordelijk is voor de bescherming van de Amerikaanse president en oud-presidenten."
3. Wat brengt deze aanslag teweeg in Amerika?
"De Amerikanen zijn geschokt, ook al kennen de Verenigde Staten een lange geschiedenis met politieke moorden. In het bijna 250-jarige bestaan van het land werden vier presidenten vermoord, onder wie Abraham Lincoln (1865) en John F. Kennedy (1963). In 1968 werd Robert F. Kennedy doodgeschoten toen hij kandidaat was. Ook zijn er meerdere moordpogingen geweest. De laatste was in 1981, toen president Ronald Reagan van dichtbij werd neergeschoten, maar dat is inmiddels alweer 43 jaar geleden. Je kunt begrijpen dat de schok dus erg groot is."
"Vanuit de politiek kwamen er al snel reacties. President Joe Biden was op het moment van de moordaanslag bij een kerkdienst. In een eerste reactie veroordeelde hij de aanval scherp en zei hij dat er in de Verenigde Staten geen plaats is voor dit soort geweld. Op een persconferentie voegde hij daar later aan toe: 'Het idee dat er politiek geweld is, of dergelijk geweld in Amerika, is gewoon ongehoord. Het is gewoon niet gepast. Iedereen, iedereen moet het veroordelen.' Biden heeft Trump inmiddels ook aan de telefoon gehad, maar dat gesprek is niet openbaar gemaakt."
"Ook vicepresident Kamala Harris heeft de aanval op Trump sterk veroordeeld. "Voor geweld zoals dit is geen plaats in ons land", schrijft ze op X. Daarnaast waarschuwt ze voor escalatie van het geweld: 'We moeten allemaal deze verschrikkelijke daad veroordelen en ons deel doen om ervoor te zorgen dat het niet leidt tot meer geweld.'"
"Verder hebben oud-presidenten Barack Obama, George W. Bush en Bill Clinton hun afschuw over de schietpartij uitgesproken en wensen ze Trump veel sterkte toe. Volgens Obama is er 'absoluut geen plek voor politiek geweld in onze democratie'. Bush spreekt van een 'laffe aanslag' op het leven van Trump en Clinton zegt dat hij opgelucht is dat Trump veilig is."
"In Washington is verder best een eensgezinde reactie te horen op de moordaanslag. Vooraanstaande Republikeinen en Democraten, onder wie de Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden en de Democratische leider in de Senaat, hebben de aanval veroordeeld en benadrukken dat er in een democratie geen plek is voor geweld tegen politici."
"Wel zie je dat vanuit het Republikeinse kamp ook met de vinger naar de Democraten wordt gewezen. Verschillende senatoren en afgevaardigden geven bijvoorbeeld Biden de schuld van de schietpartij. Zij vinden dat de president zijn tegenstander heeft afgeschilderd als een gevaar voor het land en zo een voedingsbodem heeft gekweekt om geweld tegen Trump te plegen. Daar moet wel bij gezegd worden dat Trump andersom in het verleden nog veel ernstigere dingen over Biden heeft gezegd."
EenVandaag Vraagt
In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.
4. Hoe groot is de polarisatie in de VS?
"Beide kampen staan echt lijnrecht tegenover elkaar en hebben zich al jaren ingegraven in de loopgraven. Ik hoor steeds vaker dat mensen openlijk uitspreken dat ze vinden dat geweld gebruikt mag worden om politieke doelen te halen. Je ziet in het hele land dat er steeds meer militante burgermilities worden opgericht door burgers die zich bewapenen en waar leden het al hebben over het starten van een burgeroorlog."
"De twee kampen praten niet meer met elkaar en dat is echt een groot probleem omdat daardoor het begrip ook totaal verdwenen is. Toen ik 10 jaar geleden voor het eerst in de Verenigde Staten kwam voor EenVandaag, praatte iedereen nog vrijuit en makkelijk over politieke voorkeuren. Nu is dat echt een onderwerp dat mensen mijden. Zeker ook in families is het steeds vaker taboe omdat het er dan te verhit aan toegaat."
5. Wat betekent dit voor de campagne?
"Of Trump zich vandaag nog in het openbaar laat zien, is niet duidelijk. President Biden heeft ondertussen zijn campagne voor een deel stilgelegd. Zo worden er voorlopig geen verkiezingsspotjes meer op tv uitgezonden. Dat is best een grote stap, want dit soort attack ads, waarin de tegenstander wordt aangevallen, vormen vaak een belangrijk onderdeel van de campagne van presidentskandidaten. Dat laat wel zien hoe groot de impact van deze gebeurtenis is."
"Komende week is belangrijk voor Trump. Van maandag tot en met donderdag houden de Republikeinen hun partijconventie. Op die bijeenkomst in de stad Milwaukee zal Trump officieel genomineerd worden als presidentskandidaat en geeft hij ook een speech. Het is een van de belangrijkste momenten in de verkiezingscampagne en de Republikeinse partij heeft dan ook al snel laten weten dat de conventie gewoon doorgaat ondanks de moordaanslag. Trump kijkt uit naar de conventie, liet hij vandaag op Truth Social weten."
"In zijn speech zal hij het zonder twijfel over de aanval hebben. En ik denk dat deze gebeurtenis ook zeker in zijn voordeel kan werken. Zijn boodschap is altijd geweest dat iedereen tegen hem is en daarmee volgens hem ook tegen het volk. Een aanslag op zijn leven kan hij dan in zijn ogen als ultiem bewijs hiervoor gebruiken. Ik verwacht dan ook dat hij dit op alle mogelijke manieren uitmelkt. Zo probeert hij ongetwijfeld de schuld in de schoenen van Biden te schuiven."
6. Vergroot deze aanslag de kansen van Trump in de presidentsverkiezingen?
"Trump wint hiermee zeker stemmen bij zijn trouwste aanhangers. Of hij ook meer gematigde kiezers weet over te halen, hangt echt af van hoe hij dit als presidentskandidaat inzet tijdens zijn campagne. Als Trump te veel van de waarheid afdwaalt - en die kans is aanwezig - kan dat nog best wat kiezers afschrikken, denk ik."
"Trump gaat inmiddels al een tijd aan kop in de landelijke peilingen, zeker na het voor Biden desastreus verlopen tv-debat van een paar weken geleden. Mogelijk stijgt hij nu verder in de polls, maar het is belangrijk om te onthouden dat de verkiezingen nog ver weg zijn: het duurt nog een kleine 4 maanden voordat de Amerikanen op dinsdag 5 november hun nieuwe president kiezen. Het is afwachten of deze moordaanslag tegen die tijd nog een grote rol speelt bij de keuze van de kiezer. Er kan in de tussentijd nog heel veel gebeuren. Zo is de kans aanwezig dat Biden zich misschien toch terugtrekt en dan heb je een totaal andere race."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.