Wat betekent de aardbeving in Turkije voor de positie van Erdoğan? Oppositie wijst met beschuldigende vinger naar president

Na de zware aardbeving in 1999 in Turkije profiteerde Recep Tayyip Erdoğan in de daaropvolgende verkiezingen. Maar de vraag is of dat nu weer gebeurt. Het politieke spel is begonnen, ziet oud-ambassadeur Marjanne de Kwaasteniet.

Met Noord-Syrië dat nog in oorlog verkeert, en Turkije aan de vooravond van belangrijke en spannende verkiezingen, is de vraag hoe er straks weer opgebouwd kan worden. Ondertussen gaat het politieke spel door, legt Marjanne de Kwaasteniet uit. Tot een paar maanden geleden was zij ambassadeur voor Nederland in Ankara.

Doodsbang

Voor De Kwaasteniet waren de afgelopen dagen niet te bevatten, vertelt ze. Als oud-ambassadeur kent ze veel mensen in Turkije. "Ik zag het maandagochtend meteen. Toen stond er nog dat er tachtig doden waren. Dan denk je: pittig, maar dan ben je nog niet zo gealarmeerd. In de middag begon door te dringen hoe groot deze ramp is."

Uit contact met mensen daar blijkt dat ze wanhopig zijn, vertelt De Kwaasteniet. "Wanhopig en doodsbang. Doodsbang voor alle naschokken waar geen einde aan leek te komen."

Politiek na ramp

Intussen krijgt president Erdoğan in de eerste dagen na de ramp van meerdere kanten het verwijt dat hij niet zichtbaar genoeg is. "Leiders moeten zich niet alleen laten zien, ze moeten zich op de juiste manier laten zien. Ze moeten vooral empathie en begrip tonen", zegt De Kwaasteniet. Dat zag ze niet bij Erdoğan.

"Gisteren is Erdoğan met een paar ministers en de oppositie naar het gebied afgereisd. Dus dat heeft enige tijd geduurd." Die reis maken ze met de naderende verkiezingen in het achterhoofd. "De oppositieleider is met een groot aantal burgemeesters van oppositiepartijen naar het getroffen gebied gegaan. Vooral naar regio's waar oppositie-burgemeesters zitten. Erdoğan is eerst naar regio's gegaan waar AKP-burgemeesters zitten, van zijn partij.

'Oppositie heeft koers gekozen'

De oppositie heeft sinds gisteren duidelijk een koers gekozen en spreekt zich uit tegen de regering van Erdoğan, vertelt De Kwaasteniet. Oppositieleider Kemal Kiliçdaroğlu zette op Twitter vannacht: "Laat ik duidelijk zijn. Er is één hoofdverantwoordelijke voor dit alles, en dat is Erdoğan."

"Dat politici al zo snel scheiden en niet een eenheid willen bewaren, dat is opvallend", vertelt De Kwaasteniet. "De oppositie zei ook: het is zo erg, maar toen we daar aankwamen zagen we pas echt hoe erg het was. Dat was ons niet duidelijk gemaakt. Dus wij kunnen nu niet zeggen: we zwijgen en we vallen de huidige regering niet af.'"

Dak boven het hoofd

Erdoğan was vandaag in een opvangkamp. Hij gaf daar toe dat het in het begin beter had gekund. Volgens Erdoğan hoeven burgers zich geen zorgen te maken, omdat de regering het niet zal toestaan dat zij geen dak boven hun hoofd hebben.

Er worden hotels geregeld in de badplaatsen Antalya, Alanya en Mersin, zei Erdoğan. Ook zal de regering zorgen dat er noodwoningen worden gebouwd voor mensen die geen huis meer hebben. "Het is maar een oplossing voor een week. En een oplossing die veel mensen niet willen, want zij zoeken nog naar familieleden en vrienden onder het puin", zegt De Kwaasteniet.

Aardbeving 1999

In 1999 had een enorme aardbeving in Turkije ook politieke gevolgen. Toen viel dat positief uit voor Erdoğans partij. De toenmalige premier kreeg bij de verkiezingen daarna onder meer het verwijt dat hij niet snel genoeg had geholpen. Hij moest het veld ruimen, zijn partij haalde niet genoeg stemmen.

Erdoğan profiteerde daarvan, want zijn partij won de verkiezingen in 2002. Toch zijn onder zijn overheid nu opnieuw huizen en gebouwen als een kaartenhuis in elkaar gestort. "Het gebied was niet beter voorbereid", zegt De Kwaatseniet. "Noch qua bouw, noch qua organisatie." Na 1999 werd er een soort belasting ingevoerd om het land goed voor te bereiden op aardbevingen. "Het was geen enorm bedrag, en of het nou verdwenen is of niet, het heeft niet gewerkt."