Wanneer moet je betalen als je meer verbruikt dan het prijsplafond voor energie? En 5 andere vragen van jullie beantwoord

Vanaf 1 januari geldt het prijsplafond voor energie en betaalt de overheid een deel van onze (hoge) energierekening. Maar hoe werkt dat precies in de praktijk? We vroegen wat jullie wilden weten over het prijsplafond, 3 energie-experts geven antwoord.

Welk tarief betaal je als je een vast contract hebt?

"Dat hangt van je contract af", zegt Pieter Scheerens, energie-expert bij Pricewise. "Het goedkoopste tarief telt. Mensen met een oud (goedkoop) vast contract blijven ver onder het prijsplafond met hun tarieven. De mensen die een vast tarief hebben boven de plafondprijzen, betalen tot aan het plafond de vastgestelde tarieven en daarboven hun eigen vaste tarieven."

Het prijsplafond voor energie geldt tot een verbruik van 1.200 m³ (kuub) gas, 2.900 kilowattuur (kWh) elektriciteit en 38 gigajoule (GJ) stadsverwarming. De maximale tarieven zijn 1,45 euro per kuub gas, 40 eurocent per kWh stroom en 47,38 euro per GJ stadswarmte. Deze tarieven zijn inclusief belastingen en gelden in ieder geval een jaar, dus heel 2023.

Volgens Joris Kerkhof, energie-expert bij Independer, moet je met een vast contract wel goed opletten als je verbruik boven het prijsplafond uitkomt: "Voor dat deel betaal je namelijk het tarief van je energieleverancier. En dat gaat vanaf 1 januari flink omhoog, ook als je een vast contract hebt, want de belastingen op energie worden volgend jaar fors verhoogd."

Als je meer verbruikt dan het prijsplafond, wanneer moet je dan betalen?

"Dat werkt hetzelfde als in een normaal jaar, Bij je jaar- of eindafrekening wordt de balans opgemaakt", zegt Sanne de Jong van Gaslicht.com. Omdat de eindafrekening bij iedereen op een ander moment is, wordt aan de hand van een verbruikstabel bepaald of je tot de datum van je eindafrekening binnen het prijsplafond bent gebleven, voegt Kerkhof daaraan toe.

"De overheid heeft per kalenderdag vastgesteld hoeveel gas en elektriciteit er die dag verbruikt mag worden om binnen het prijsplafond te blijven. In januari en februari, als het door de winter kouder is, zijn die hoeveelheden hoger dan in de zomermaanden juli en augustus", legt hij uit. "Als jij op 1 april je eindafrekening hebt, kijkt je energieleverancier aan de hand van die tabel of jouw verbruik in de maanden januari, februari en maart lager of hoger is uitgevallen dan de overheid als maximum heeft vastgesteld."

Op die manier wordt het jaar 2023 in twee delen opgeknipt, zegt Scheerens. "Na je komende eindafrekening hou je een restant-plafond over voor en gas en stroom, die je in het tweede deel van het jaar inzet. Een soort tegoed, tenzij je al boven het prijsplafond bent uitgekomen bij de opname van je meterstanden voor de jaarnota."

De komende tijd wordt je maandelijks termijnbedrag - dat wordt geschat aan de hand van je eerdere verbruik - automatisch aangepast aan de hand van het prijsplafond. Ook andere veranderingen worden daarin meegenomen, waaronder de btw op energie die teruggaat van 9 naar 21 procent, zegt De Jong. "Energieleveranciers moeten uiterlijk in februari met een nieuwe inschatting van het termijnbedrag komen."

Hoe werkt het prijsplafond als je een dubbeltarief voor stroom hebt?

Bij een dubbeltarief betaal je normaal 2 verschillende tarieven: een dal- en piektarief. Het lagere daltarief betaalt je 's nachts, in het weekend en op feestdagen. Het hogere piektarief betaal je doordeweeks van 7.00 tot 21.00 of 23.00 uur. De eindtijd van het piektarief verschilt per regio.

"Het prijsplafond maakt geen onderscheid tussen het dal- en piektarief", legt Kerkhof uit. "Dus als je dal- of piektarief hoger is dan het maximale tarief van het prijsplafond, betaal je het tarief van het prijsplafond. Maar ook hier geldt: als je meer verbruikt, moet je het tarief van je energieleverancier betalen, en dan is er natuurlijk wel een verschil tussen het dal- en piektarief."

Is er ook een prijsplafond voor mensen met stadsverwarming?

Ja, vertelt Scheerens. "Het tarief voor stadsverwarming is gekoppeld aan de gasprijs, daarom moet er wettelijk gezien ook voor stadsverwarming een prijsplafond komen." Er geldt voor warmtenetten zoals stadsverwarming wel een ander maximaal tarief - dat berekend is op basis van het prijsplafond voor gas - van 47,38 euro per gigajoule (GJ), tot een verbruik van 38 GJ.

Voor huishoudens die zijn aangesloten op stadsverwarming is de verrekening van het verbruik met het prijsplafond anders dan voor huishoudens met een regulier contract voor gas en licht, legt De Jong uit. Bij een regulier contract gebeurt de verrekening tijdens de eindafrekening, die bij iedereen op een andere datum is. "Maar bij warmtelevering wordt geen rekening gehouden met de mogelijkheid van zogenaamde gebroken jaren." Bij stadsverwarming wordt de periode van 1 januari tot en met 31 december 2023 dus in één keer verrekend.

Als je van het gas af bent en daardoor meer stroom verbruikt, krijg je dan extra compensatie?

"Nee, het prijsplafond voor stroom is voor iedereen gelijk, dus ongeacht of je wel of geen gas verbruikt", verduidelijkt De Jong. Scheerens wijst erop dat het kabinet het prijsplafond eerder dit jaar al heeft verruimd naar een verbruik van 2.900 kWh elektriciteit per jaar. In de oorspronkelijke plannen was dit nog 2.400 kWh tegen 70 eurocent per kWh.

Volgens Kerkhof zijn mensen met een elektrische warmtepomp daarmee voor een deel tegemoetgekomen. "Al zal die 500 kWh voor veel mensen misschien niet genoeg zijn om binnen het prijsplafond te blijven en ik kan me dan ook voorstellen zij hierdoor misschien het gevoel krijgen van 'waarom heb ik dit gedaan?'"

"Maar bedenk wel: het prijsplafond geldt in principe voor 1 jaar, daarna moet je waarschijnlijk weer een hoge prijs voor gas gaan betalen. Daar heb je met een warmtepomp geen last van", benadrukt de energie-expert van Independer. "Bovendien hebben mensen met een warmtepomp vaak ook zonnepanelen waarmee je natuurlijk een deel van je stroomverbruik zelf kunt opwekken."

Als je stroom teruglevert met zonnepanelen, hoe wordt dit dan verrekend?

Het prijsplafond voor energie geldt na toepassing van de salderingsregeling", legt Scheerens uit. "Eerst zal de salderingsregeling worden toegepast. Het prijsplafond geldt voor het nettoverbruik van zonnepaneelbezitters dat na het salderen resteert."

De energie-expert van Pricewise geeft een voorbeeld: "Indien door een huishouden bijvoorbeeld 2.000 kWh wordt teruggeleverd en 3.000 kWh wordt afgenomen, is de netto-afname 1.000 kWh en die valt daarmee volledig onder het prijsplafond. Als een huishouden bijvoorbeeld 4000 kWh teruglevert en 3.000 kWh afneemt en er dus sprake is van nettoteruglevering. Dan is het prijsplafond niet van toepassing." Wel krijg je dan een terugleververgoeding van je energieleverancier.

Hoe de saldering precies verrekend zal gaan worden bij eindafrekening, is volgens Kerkhof van Independer nog niet helemaal uitgewerkt. Wel lijkt het er volgens hem op dat je energie die je in 2022 hebt opgewekt niet mag meenemen om je verbruiksplafond in 2023 mee te dempen. "Maar met zonnepanelen ben je hoe dan ook voordeliger uit, want je wekt je eigen stroom op en kan die ook nog eens voor een vergoeding terugleveren aan het elektriciteitsnet. Ik zeg altijd: 'Iedere kWh die je opwekt met de zon, hoef je niet te betalen.'"