Waarom juist artsen waarschuwen voor risico op nucleaire oorlog: 'Wij zien de rampzalige gevolgen van kernrampen als eerste'

Artsen waarschuwen voor de dreiging van een nucleaire oorlog. Hun oproep aan publiek en politiek staat vandaag in vakbladen wereldwijd. Ze hopen zo mensen wakker te schudden. "We zijn een beetje vergeten hoe erg nucleaire wapens zijn."

Aanstaande zondag wordt het vernietigende atoombombardement op Hiroshima herdacht. Een belangrijk moment voor een serieuze waarschuwing, vindt een grote groep artsen. Nog steeds zijn er wereldwijd zo'n 13.000 kernwapens. Hun catastrofale potentie wordt volgens de medici zwaar onderschat.

Extreme gevolgen

Zelfs een beperkte inzet van enkele tientallen tot honderden van deze wapens zou extreme gevolgen kunnen hebben voor mens en natuur, dat schrijven artsen in een gemeenschappelijke oproep.

Een grootschalige kernoorlog, bijvoorbeeld tussen Rusland en de NAVO, zou driekwart van de mensheid kunnen vernietigen, waarschuwen de artsen. De oproep is gepubliceerd in meerdere toonaangevende medische bladen over de hele wereld, waaronder het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.

'Gebruik je aanzien en verstand'

Hoogleraar geriatrie Marcel Olde Rikkert is hoofdredacteur van het tijdschrift en staat achter de oproep. "We zeggen tegen alle dokters in de hele wereld: 'Gebruik je aanzien en je verstand om politiek en publiek nee te laten zeggen tegen kernwapens'", betoogt hij.

"We doen dat juist nu omdat het steeds spannender wordt. Er zijn meer gebieden waar het zou kunnen escaleren, bijvoorbeeld in Oekraïne, Noord-Korea en Taiwan. Daardoor zijn meer kernwapens op scherp gesteld." Daarbij benoemt Rikkert dat een toenemend aantal politici en leiders weigert om verdragen te ondertekenen om het aantal nucleaire wapens te verminderen. "Steeds meer mensen lijken het gebruik van nucleaire wapens echt een optie te vinden."

Jarenlange gevolgen en hongersnoden

Waarom de artsen dit doen? "Wij zien de rampzalige gevolgen van kernrampen als eerste", zegt Olde Rikkert. "En we zien hoe na de eerste dodelijke golf de radioactieve fall-out nog jaren later mensen ziek maakt en doodt."

"Dan hebben we het nog niet eens over het risico op een nucleaire winter, waardoor hongersnoden en andere rampen kunnen ontstaan", vervolgt Rikkert. "We willen mensen wakker schudden en de gevolgen van de inzet van kernwapens benoemen. We mogen ze nooit meer gebruiken."

Meer crisishaarden

Een zeer begrijpelijke oproep van de artsen, zegt onderzoeker Paul van Hooft van het Haagse Centrum voor Strategische Studies. "Maar de realiteit is erg ingewikkeld. Er waren veel spanningen tijdens de Koude Oorlog, maar de situatie was vrij overzichtelijk. Het ging grotendeels over Europa, met een duidelijke grens tussen de twee grote blokken.

Tegenwoordig zijn er niet alleen veel potentiële crisishaarden, er zijn ook meer landen met kernwapens bijgekomen. Pakistan en India bezitten ze, en China heeft zelfs een kleine 400 nucleaire wapens."

'Diplomatie doe je niet alleen met vrienden'

De Verenigde Staten en Rusland hebben dankzij eerdere afspraken nog maar 10 procent van de kernwapens die ze vroeger bezaten, legt Van Hooft uit. "Dat zijn nog steeds circa 5.500 kernwapens per land. We weten dat wederzijdse afschrikking werkt, maar als je geen escalatie wilt, moet je óók communiceren."

En daar schort het volgens de onderzoeker aan, zeker nu de geopolitieke spanningen snel toenemen. "We moeten echt praten, ook met Rusland bijvoorbeeld. Diplomatie doe je niet alleen met je vrienden, het is niet zoals een biertje drinken met je maat. Diplomatie doe je juist met partijen waar je een hekel aan hebt. dat helpt beter dan eenzijdig je kernwapens wegdoen."

Slagkracht veel dodelijker

Hoogleraar Olde Rikkert snapt hoe ingewikkeld internationale verhoudingen liggen, maar een voortzetting van de nucleaire wapenwedloop is volgens hem funest. "We zijn misschien een beetje vergeten hoe erg nucleaire wapens zijn."

"En door alle technische ontwikkelingen is de slagkracht van die wapens tegenwoordig nog veel dodelijker. Dat blijft niet beperkt tot één front, dat betreft hele landen en hele continenten."