Bang zijn voor iets waar bijna niemand anders bang voor is. Dat kan knap eenzaam voelen. Amir Žiško (32) weet er alles van. Sinds Rusland Oekraïne binnenviel wordt hij geconfronteerd met trauma's die eerder verborgen bleven.

Begin jaren 80, toen de Koude Oorlog nog aan de gang was, was het iets waar veel Nederlanders last van hadden: angst voor kernwapens. Ze gingen massaal de straat op om te demonstreren. De band Doe Maar maakte er zelfs het nummer De bom over, als reactie op het voorstel van Amerika om kruisraketten te plaatsen in Nederland.

Opnieuw nucleaire dreiging

Sinds Rusland Oekraïne binnenviel, inmiddels ruim 14 maanden geleden, is er voor het eerst sinds de Koude Oorlog weer sprake van nucleaire dreiging, gericht op het Europese continent. Ook op Nederland.

Afgelopen maart zinspeelde de Russische oud-president Dimitri Medvedev op een raketaanval op het Internationaal Strafhof in Den Haag. En vorige maand zei hij zelfs dat een nieuwe wereldoorlog dichtbij is en dat de nucleaire dreiging groter is dan het klimaatprobleem.

Weinig mensen liggen wakker

Toch lijken de meeste Nederlanders zich er niet druk om te maken, bleek onlangs uit onderzoek onder bijna 29.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel. 14 procent van de deelnemers gaf in dat onderzoek aan dat ze weleens wakker liggen vanwege de oorlog in Oekraïne.

Opvallend daarbij is het verschil tussen jong en oud: zo ligt 19 procent van de 55-plussers, die de Koude Oorlog grotendeels bewust meemaakten, er soms wakker van. Bij jongeren tussen de 18 en 35 jaar is dat slechts 8 procent.

Bekijk ook

Gevlucht

De 32-jarige Amir Žiško uit Groningen hoort bij die 8 procent en daarin voelt hij zich heel alleen, vertelt hij. Regelmatig wordt hij overvallen door het idee dat ook in Nederland oorlog kan uitbreken. Met angst- en paniekaanvallen als gevolg.

Dat heeft alles te maken met zijn verleden als vluchteling, vertelt hij. Toen Amir 3 jaar oud was ontvluchtte hij met zijn ouders, broers en zussen de oorlog in voormalig Joegoslavië. Sindsdien woont hij in Nederland. "Zelf heb ik geen herinneringen aan de tijd dat we vluchtten, maar indirect draag ik de herinneringen van mijn familie, hun trauma met me mee." Hij kampt met zogeheten intergenerationeel trauma, trauma dat van generatie op generatie wordt doorgegeven.

Amir
Bron: eigen beeld
Amir Žiško maakt zich erg druk over de oorlog in Oekraïne

Nachtmerries

De oorlog in Oekraïne heeft iets losgemaakt in Amir, waardoor zijn trauma meer aan de oppervlakte komt, vertelt hij. "Toen Rusland vorig jaar Oekraïne binnenviel begonnen de nachtmerries. En mijn obsessie voor het nieuws over de oorlog. Alles wilde ik weten, tot in detail."

Hij hoopte zichzelf daarmee gerust te stellen, zich ervan te verzekeren dat de oorlog daar was en niet hier naartoe zou komen. Helaas werd de paniek niet minder. "De spanning en angst die ik soms voel kan ik niet in woorden uitdrukken." Vooral voor een nucleaire oorlog is hij bang, "juist omdat je daar geen enkele controle op kunt uitoefenen."

Impact op relatie

Wat het nog lastiger maakt, zo vertelt hij, is dat zijn leeftijdsgenoten, zijn collega's en vrienden, deze gevoelens totaal niet herkenden. "Dan krijg je reacties als: 'Dat gaat Poetin echt niet doen' en 'Als het gebeurt, gebeurt het. Daar doe je dan toch niks aan'. Zo kan ik er niet naar kijken. Dat is ook precies de reden dat ik dit graag wil vertellen, dat er in Nederland ook mensen zijn die stress ervaren door de oorlog. Ik wil niet dat de indruk wordt geschept dat er niks aan de hand is."

Ook zijn relatie doet het geen goed, vertelt hij. "Ik ben inmiddels 9 jaar samen met mijn vriendin. We hebben al veel meegemaakt samen, maar mijn angsten zorgen wel voor wrijving. Het heeft een behoorlijke impact op onze relatie."

Bekijk ook

Naar een psycholoog

Ondanks dat een einde aan de oorlog in Oekraïne nog niet in zicht lijkt, leert Amir steeds beter omgaan met de stress en paniekaanvallen. Dat komt ook zeker doordat hij sinds een tijdje een psycholoog bezoekt, denkt hij zelf.

Met behulp van EMDR-therapie hoopt hij zijn trauma te kunnen verwerken. "Ik merk dat ik wat stabieler word, leer ermee leven. Maar ik ben er nog lang niet."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.