Na de overwinning van BBB hopen boeren op een ander stikstofbeleid: 'Focus op innovatie in plaats van krimp'

Met de enorme overwinning van BBB is de kans groot dat het stikstofbeleid op de schop gaat. Boeren hopen op meer aandacht voor innovaties als oplossing. "Veel boeren hebben inmiddels Tesla's van hun koeien gemaakt: vee met minimale uitstoot."

Rood-wit-blauw: de Nederlandse vlag op het bedrijf van melkveehouder Jeroen Groot is weer omgedraaid. "Na de verkiezingen hebben we dat meteen gedaan", zegt de melkveehouder uit Aarlanderveen. "Hij hangt weer fier te wapperen. En zolang het boerenverstand kan zegevieren blijft het zo."

'Stop met koeienstaarten tellen'

Nu de BoerBurgerBeweging in alle provincies de grootste is geworden, hoopt Groot dat het stikstofbeleid snel verandert. "Het moet niet langer over krimp gaan maar over innovatie als oplossing. De overheid moet ophouden alleen de staarten van de koeien te tellen. Alsof je in een straat met 100 auto's de helft weg doet, zonder te kijken wat voor auto's het zijn."

"Tussen de 50 auto's die weg moeten zitten misschien wel 30 Tesla's. Dat vind ik raar beleid: wil je nu minder auto's of minder uitstoot?" Volgens de melkveehouder hebben veel boeren inmiddels 'Tesla's' van hun koeien gemaakt. "Vee met minimale uitstoot, maar daar wordt helemaal niet naar gekeken."

Dikke en dunne poep scheiden

Ook Groot heeft naar eigen zeggen de uitstoot van zijn koeien tot een minimum beperkt. Dat deed hij door als een van de eerste boeren in Nederland een 'stikstofkraker' te kopen. "Het klinkt als iets uit Suske en Wiske, maar het staat hier gewoon bij ons in Aarlanderveen. Het is een mini-fabriek, waarin dikke en dunne poep van elkaar wordt gescheiden."

"Per jaar produceert een koe 140 kilo stikstof, waarvan 70 kilo vastzit in de poep als stikstof. De andere 70 kilo zit in urine als opgelost ammonium", legt hij uit. "De stikstofkraker brengt de verdampbare ammoniumstikstof terug tot 14 kilo, dat is een reductie van 80 procent. Geef dus elke boer een kraker en de stikstofcrisis is opgelost."

Steun vanuit overheid

Samen met 40 andere boeren rondom de Nieuwkoopse Plassen zit Groot in de stikstofcoöperatie 'Boeren met Perspectief'. "We willen dat de overheid innovaties zoals de stikstofkraker financieel gaat ondersteunen. Want nu moeten boeren hun kraker - die 3 ton kost - nog zelf betalen."

Maar het gaat niet alleen om stikstofkrakers, verduidelijkt Paul Rijken, die de Nieuwkoopse boeren als transitie-manager begeleidt. "Voor Jeroen werkt zo'n kraker goed, want die heeft relatief weinig grond ten opzichte van zijn koeien. Maar een ander kan juist weer beter zijn uitstoot halveren met een andere innovatie, bijvoorbeeld door zijn dieren minder eiwitrijk voer te geven."

'Proeftuin van koplopers'

"Onze stikstofcoöperatie is eigenlijk een proeftuin", zegt secretaris Cees van der Wel. "We hebben verschillende systemen onderzocht waarmee we stikstof kunnen reduceren en nu willen we die uitrollen bij 200 boeren in Utrecht, Zuid-Holland en Noord-Holland. Met steun van de provincies."

"Deze koplopers doen dan het voorwerk, zodat het peloton erachteraan kan komen", voegt hij toe. "Zo ontsluiten we de weg naar innovatie en maken we onze bedrijven toekomstbestendig."

Minister naar stikstofkraker

Minister Christianne van der Wal voor Natuur en Stikstof bezoekt vandaag het bedrijf van Groot om de stikstofkraker te bekijken. En daar zijn de boeren blij mee. "Met de verkiezingsuitslag heeft de Nederlandse bevolking met de vuist op tafel geslagen", zegt Rijken.

"En laten zien dat ze voor innovatie wil gaan en niet voor krimp. Fijn dus dat de minister zo snel na de verkiezingen bij ons langskomt."

'Innovaties zijn onderbelicht'

"Opmerkelijk, en een goede stap", vindt lector klimaat­verantwoorde zuivelketen Robert Baars van de agrarische Hogeschool Van Hall Larenstein het bezoek van de minister aan de stikstofkraker. "Voor de verkiezing van vorige week was er blijkbaar geen reden om dit soort innovaties te verkennen, nu ineens wel."

"Het is jammer dat in de continue discussie die we over stikstof voeren dit soort innovaties nooit is meegenomen. Er is weinig aandacht voor geweest. Inmiddels blijkt uit onderzoek van Wageningen en het Vlaamse instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek dat de stikstofkraker de uitstoot fors reduceert, het mestoverschot verkleint en ervoor zorgt dat de boer minder kunstmest hoeft te kopen. Ik denk dat het hoopvolle gevoel van de boeren over de kraker als oplossing dus terecht is als het om stikstof gaat."

'Stikstof onderdeel van groter probleem'

Alleen is het probleem dat we moeten oplossen groter dan stikstof, benadrukt Baars. "Het stikstofprobleem is onderdeel van een groter probleem: een landbouwsysteem dat uit balans is. Er is noodzaak voor een maatschappelijke transitie naar een nieuw landbouwsysteem, met een andere relatie tussen voedselproductie en natuur en milieu."

"We staan voor de uitdaging om stikstof, klimaat, bodem, waterkwaliteit, natuur en het voortbestaan van de agrarische sector geïntegreerd het hoofd te bieden", voegt hij toe.

Boeren betalen voor landschapsbeheer?

Dat kan door te extensiveren, dus minder dieren op de huidige grond. Maar dan daalt het inkomen van de boer, dus daar moet een oplossing voor komen. En dat kan door een ander verdienmodel: de boeren verantwoordelijk maken voor landschapsbeheer, veel meer dan nu het geval is. En daar moet dan weer geld tegenover staan.

"Ik hoop daarom dat de BBB zich gaat inzetten voor structurele betaling van boeren voor natuurbeheer", zegt Baars. "En dat de BBB de noodzakelijke transitie van ons agrarisch systeem meestuurt en niet blokkeert. We moeten de beperkende maatregelen die de EU Nederland oplegt, zoals onlangs met de derogatie, voor zijn en vanuit onze eigen kracht transities op gang brengen."