Nederland moet flink meer mestverwerkingsfabrieken bouwen om het overschot aan mest kwijt te kunnen. Toch lopen nieuwe initiatieven vast. Boeren vinden dat het al veel te lang duurt, terwijl omwonenden de fabrieken het liefst helemaal zien verdwijnen.
Het teveel aan mest in Nederland moet opgevangen worden en daarvoor zijn er meer mestfabrieken nodig. Dat staat in het mestbeleid van minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Gevoelig dossier
In Brabant moeten er mestverwerkingsfabrieken bij komen. De provincie wil daarmee echt een omslag maken: "Er zijn vele vormen van mestverwerking. Wat wij in Brabant willen is de mest zodanig bewerken dat je het weer volledig kan gebruiken voor de landbouw: kringlooplandbouw", vertelt gedeputeerde Elies Lemkes.
Maar mestfabrieken zorgen al jaren voor conflicten tussen boeren en omwonenden. Niet alleen in Brabant, maar ook in Limburg en Gelderland. Een omvangrijk plan om iets te doen aan het mestoverschot wordt alsmaar naar voren geschoven, tot frustratie van boer en burger. Provincie en gemeenten staan voor de uitdaging een goede plek te vinden.
Boeren mogen maar een bepaalde hoeveelheid mest uitrijden over hun land. Te veel mest op de bodem is niet goed voor het milieu. Dat komt vooral door de stoffen stikstof en fosfaat. Met de overige mest moet de boer naar een mestverwerking. De overheid heeft een verwerkingsplicht opgelegd voor de verwerking van mest. Bij geen verwerking legt de overheid een boete op.
Terug naar de tekentafel
Het mestplan in Brabant heeft al drie keer vertraging opgelopen. Eerst zou het rapport in februari aan het provinciebestuur worden aangeboden, toen april, vervolgens deze zomer. De verwachting ligt nu in het najaar.
"Het is een ingewikkeld proces", legt gedeputeerde Lemkes uit. "We kijken nu op een andere manier naar mest, en dan heb je ook andere zoekcriteria. Als je mest ziet als rijke grondstof, die je weer wilt terugbrengen in de bodem om akkerbouwgewassen te produceren, dan moet je kijken wat voor soort mestbewerking je nodig hebt. Dan pas kun je bepalen waar ze moeten komen. Dat kost tijd."
Boeren moeten mest naar buitenland vervoeren
Het vooruitschuiven van de plannen maakt Frans Meulenmeesters moedeloos. Hij wil al sinds 2008 met 160 varkenshouders een mestverwerkingsfabriek realiseren. Daar zullen ze jaarlijks 500.000 ton mest verwerken. Maar hoe graag hij ook wil, hij loopt steeds weer tegen vergunningen en politiek getreuzel aan. "We zijn al meer dan 10 jaar bezig!"
Meulenmeesters is al 40 jaar varkensboer in het Noord-Brabantse Elsendorp. Daar heeft hij 700 varkens. Op dit moment moet hij zijn mest naar het buitenland vervoeren. De kosten daarvan zijn voor hem op jaarbasis zo'n 60 tot 70 duizend euro. Wanneer de mestverwerkingsfabriek er komt, zullen de kosten halveren. Maar, zegt hij: "Het belangrijkste vind ik dat het een stuk duurzamer is. Mestbewerking kan bijdragen aan vermindering van de uitstoot van stikstof en CO2, bodemvruchtbaarheid verbeteren en kunstmest terugdringen."
Verzet van bewoners
Dat aan mest een luchtje zit, dat begrijpt iedereen. De mogelijke komst van mestverwerkingsfabrieken zorgt bij omwonenden dan ook voor veel verzet. Geert Verstegen woont zelf 1,5 kilometer van een mestfabriek af. Hij is samen met andere bewoners tegen de komst van meer mestfabrieken. Ze verenigen zich in het Brabant Burgerplatform.
"Het meest vervelende is de gruwelijke stank. De prachtige beloftes dat nieuwe mestfabrieken geen stankoverlast veroorzaken, daar geloof ik niet in. Er is ook weinig handhaving op de stankoverlast en omwonenden ervaren ook overlast van de transport", zegt hij.
'We willen en kunnen het zonder overlast'
Volgens Verstegen is het duidelijk: "Er is maar één oplossing: minder dieren." Als je echt van het mestprobleem wil afkomen, dan zul je de veestapel moeten inkrimpen, zegt hij. "Door de komst van nieuwe mestfabrieken houd je het systeem in stand."
"We willen volgens mij hetzelfde: een beter milieu", zegt varkensboer Meulenmeesters erover. Hij is bereid er alles aan te doen om geen overlast te veroorzaken. Dat moet volgens hem kunnen met nieuwe technieken. "Bewoners mogen meedenken en zeggen hoe we het moeten doen. Maar simpelweg zeggen: 'Het kan niet', dat is geen optie."
Maar een paar fabrieken nodig?
Meulenmeesters denkt dat met twee tot drie grote mestverwerkingsfabrieken, op industrieterreinen, het probleem al is opgelost: "Er wordt gesuggereerd dat er wel 50 moeten komen. Onzin."
Hij denkt dat het veel simpeler kan dan de plannen van de provincie: "Met twee of drie grote fabrieken kunnen we al 1,5 miljoen kuub verwerken. Dan is het probleem opgelost."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.