Inwoners van de Bijlmer ontwierpen zelf het bestemmingsplan voor hun buurt, mét ruimte voor 500 extra woningen

De gemeente Amsterdam kwam met een nieuw bestemmingsplan voor de K-buurt in de Bijlmer. Maar inwoners kwamen in opstand. Het plan paste niet bij hun behoeften, dus gingen zij in 'participatiestaking'.

Toen bleek dat de inwoners niet langer mee wilden werken aan het participatietraject voor dit bestemmingsplan, schrok de gemeente. Ze besloot alle ambtenaren van het project te halen en ging opnieuw aan de slag. Samen met de inwoners. Er ontstonden plannen die pasten bij de behoeften van de inwoners. Bijvoorbeeld 500 meer woningen dan in het eerste bestemmingsplan stonden.

Staking

"In mijn buurt zijn veel mensen laaggeletterd", vertelt Mike Brandjes. Hij is een van de initiatiefnemers van Hart voor de K-buurt. Dat is het comité dat na de participatiestaking aan de plannen werkte voor de buurt. "Mensen met een migratieachtergrond doen nauwelijks mee aan van die praatsessies en participatieavonden. De gemeente weet ze niet goed te bereiken."

Ambtenaar Harry Wien kan zich de participatiestaking nog goed herinneren. "Er waren woningen nodig in de Bijlmer, dus presenteerde ik een bestemmingsplan. Maar ineens kwamen de inwoners in protest. Ik heb toen mijn hele team vernieuwd en startte een experiment waarin we als gemeente helpen de plannen van de inwoners om te zetten in de nieuwe bestemming voor de buurt."

Meer woningen

De samenwerking ging niet van een leien dakje: Harry Wien en de gemeente enerzijds en Mike Brandjes en de buurt anderzijds volgden zelfs een soort therapiesessies om weer goed met elkaar in gesprek te raken. En het resultaat liegt er niet om.

Er worden veel meer woningen gebouwd dan de gemeente in eerste instantie had voorgesteld. Tegelijkertijd blijven de pleinen waar de buurt aan gehecht is bestaan. "De starterswoningen die erbij komen voor jongeren zijn niet alleen een woonstart, maar ook een leefstart. Dat is waar de jongeren hier in de buurt behoefte aan hebben", zegt Brandjes. Hij ziet dat de jongeren uit Amsterdam Zuidoost op die manier ervaren dat er een plek voor ze is.

Koekoeksklok-participatie

Dat er vaak weinig met de input van inwoners wordt gedaan is herkenbaar voor onderzoeker Krista van Mourik van Movisie. Zij volgde de ontwikkelingen in de K-buurt. "Bij bewonersparticipatie mogen bewoners meedenken, maar meebeslissen is een ander verhaal."

Van Mourik ziet een soort 'machtsvrije participatie'. "Ik noem het 'koekoeksklok-participatie'. Het gemeentelijke systeem bedenkt allemaal plannen, dan komt de koekoek heel even naar buiten en mag de burger meepraten. Daarna gaat de koekoek snel weer de klok in en worden de plannen allemaal afgerond. Mensen hebben geen idee wat er gebeurt en wat er met hun adviezen wordt gedaan."

Beter plan, ook volgens ambtenaar

Wat gebeurde in de K-buurt mag van Van Mourik dan ook op meer plekken worden toegepast. Dan wordt er namelijk veel meer gedacht vanuit de behoeften van de mensen die er wonen.

Dat de rollen in Amsterdam werden omgedraaid, waar de gemeente de inwoners hielp bij het realiseren van hun plannen, in plaats van dat de gemeente liet weten aan de inwoners wat er met hun wijk ging gebeuren, is daarom voor Van Mourik een voorbeeld.

Barbecuen met je auto

De gemeente had bijvoorbeeld nooit kunnen bedenken dat het voor de inwoners van de Bijlmer belangrijk is dat er een plek is waar je met je auto kan barbecuen. De inwoners van de K-buurt doen dat al jaren, maar nieuwe inwoners van de buurt klagen erover.

Nu is er een speciaal plein aangewezen waar dat kan. Ambtenaar Harry Wien is uiteindelijk erg tevreden met het resultaat. "Ik denk dat het beter geworden is dan het plan dat ik in eerste instantie voorstelde."