In de nieuwe Tweede Kamer zitten meer praktisch opgeleiden, maar het zijn er nog te weinig: 'Culturele afstand tot politici'

In de nieuwe Tweede Kamer zitten straks voor het eerst in lange tijd weer wat meer praktisch geschoolde mensen. En dat is belangrijk voor de representativiteit van het parlement: "In onze democratie is politieke gelijkheid het belangrijkste principe."

Vroeger zaten er nog geregeld praktisch geschoolde mensen in de Tweede Kamer, waaronder bouwvakkers, technici en secretaressen. Maar inmiddels is het aandeel theoretisch opgeleiden in de Kamer opgelopen tot ruim 95 procent, terwijl dit in de samenleving als geheel ongeveer een derde is.

'Niet iedere stem telt evenveel'

"Iedere stem zou evenveel moeten tellen, maar op dit moment is dat niet zo", constateert Bram Eidhof. Hij is oprichter van Bureau Common Ground, dat middelbare scholen en mbo-instellingen helpt bij het ontwikkelen van burgerschapsonderwijs.

Eidhof ziet in de praktijk dat praktisch opgeleiden zich vaak niet vertegenwoordigd voelen door de politici op het Binnenhof: "Mensen willen graag stemmen op mensen die op ze lijken." Maar omdat veel politieke partijen weinig of zelfs geen praktisch geschoolden op de lijst hebben staan, kan dat niet.

Andere taal en kleding

En dat leidt tot een 'culturele afstand', legt hij uit. "Daarmee wordt bedoeld dat politici zich vaak anders kleden dan mensen met een praktische opleiding, een andere taal gebruiken en ook andere dingen belangrijk vinden."

Er zijn volgens hem wel politici die deze afstand doorbreken, onder anderen PVV-leider Geert Wilders en Caroline van der Plas van BBB. "Maar heel veel politici gebruiken bijvoorbeeld onnodig moeilijke taal of agenderen thema's die helemaal niet zo hoog op de agenda staan bij praktisch opgeleiden."

Onbegrepen door kloof

Die kloof zorgt ervoor dat mensen zich onbegrepen voelen, ziet Eidhof. "Als je praktisch opgeleiden spreekt - en ik spreek regelmatig mbo-studenten - dan zeggen die ook: 'De politiek snapt niet wat onze zorgen zijn.'"

In die gesprekken komt ook de 'culturele afstand' tussen politici en een deel van de bevolking naar voren, merkt hij. "Dan zeggen ze: 'Er zijn geen politici zoals ik en ze spreken onze taal niet. Ze hebben ook geen interesse in ons.'"

Ongenoegen niet onterecht

Het ongenoegen dat Tweede Kamerleden niet genoeg rekening zouden houden met de belangen van praktisch opgeleiden, is bovendien niet geheel onterecht. "Onderzoek over langere tijd laat zien dat de Tweede Kamer veel vaker de voorkeuren van theoretisch opgeleiden volgt dan die van praktisch opgeleiden", zegt Eidhof.

Sterker nog, voegt hij daaraan toe: "De voorkeuren van praktisch opgeleiden worden vooral gevolgd als die overeenkomen met de voorkeuren van theoretisch opgeleiden." En dat zie je volgens hem terug in de besluiten die het parlement neemt.

Geld naar hoogopgeleiden

Eidhof noemt duurzaamheid als voorbeeld, een thema dat onder theoretisch opgeleiden veel breder leeft dan onder praktisch geschoolden. "Daar zijn subsidies voor gegeven, en die gingen naar zonnepanelen of naar Tesla's. Vooral dus naar mensen die theoretisch zijn opgeleid en al genoeg geld hebben."

"Terwijl de zorgen van praktisch opgeleiden - over het kunnen betalen van de rekeningen, over banen die niet zeker zijn, over langer moeten doorwerken voor AOW - die zijn niet zo belangrijk geweest afgelopen jaren in Den Haag", stelt hij vast.

'Echt een denkfout'

Het is volgens hem dan ook 'echt een denkfout' van politici als zij als theoretisch opgeleiden ervan uitgaan dat ze vanzelfsprekend praktisch opgeleiden kunnen vertegenwoordigen. "Je ziet op allerlei vlakken dat het nu misgaat omdat vrijwel alle politieke partijen weinig of geen praktisch opgeleide mensen op hun lijst zetten."

"Politiek begint natuurlijk niet in de Tweede Kamer. Die begint in gesprekken die je hebt met andere mensen, op verjaardagsfeestjes of in de kroeg. Daar kom je erachter: hé, dit is een probleem." Daarom is het volgens hem zo belangrijk dat er meer mensen in de Kamer komen die een andere belevingswereld hebben.

Toeslagenaffaire eerder ontdekt?

Een schandaal als de toeslagenaffaire was eerder opgemerkt als er meer praktisch geschoolden in het parlement hadden gezeten, denkt hij dan ook. "Dat dat pas zo laat geagendeerd werd in de Tweede Kamer heeft er onder anderen mee te maken dat veel Kamerleden toch weinig praktisch opgeleiden in hun eigen sociale cirkel hebben."

"Ik denk dat je dan echt blinde vlekken ontwikkelt. Net zoals je een hele grote blinde vlek zou hebben wanneer er geen enkele vrouw in de Tweede Kamer zou zitten." Maar bij vrouwen vinden we het vanzelfsprekend dat ze op de kieslijsten terug te vinden zijn. Dat zou voor praktisch geschoolden niet anders moeten zijn, vindt hij.

'Goede afspiegeling van levensbelang'

Dat er in de nieuwe Tweede Kamer nu toch meer praktisch opgeleiden komen, is vooral te danken aan de grote verkiezingswinst van de PVV. Die partij had namelijk relatief veel kandidaten met een praktische achtergrond. Andere politieke partijen moeten dat voorbeeld snel volgen, vindt Eidhof.

Een goede afspiegeling van de samenleving in de Tweede Kamer is namelijk van levensbelang voor de democratie, benadrukt hij tot slot. "Ik zou zelfs zeggen: zonder dat hebben we geen volwaardige democratie."