Het is nog maar de vraag of het kabinet een goede reden heeft om een asielcrisis uit te roepen, zegt hoogleraar

Het kabinet-Schoof wil het strengste asielbeleid binnen de EU. Hiermee wil ze grip krijgen op de instroom van asielzoekers. Het kabinet wil komen met een asielcrisiswet, maar hoe haalbaar is dat? "Kan niet op deze manier."

Hoogleraar staatsrecht aan Tilburg University Ingrid Leijten vindt dat er met een kritische blik gekeken moet worden naar de kabinetsplannen rondom asielbeleid.

Vreemdelingenwet buiten werking

"Ook als het gaat om de manier waarop wordt omgegaan met bestaande wetgeving zoals de Vreemdelingenwet", zegt ze. Een van de kernplannen is om die wet, of delen ervan, snel buiten werking te zetten."

Om de Vreemdelingenwet af te bouwen, wil het kabinet bijvoorbeeld asielvergunning voor onbepaalde tijd afschaffen en strenger toetsen tijdens de aanvraag.

Asielcrisis uitroepen

Het kabinet wil een asielcrisis uitroepen, maar dat kan volgens de hoogleraar niet zonder goede reden. "Je moet dan denken aan situaties waarin er sprake is van een oorlog of een pandemie. Echt dingen die anders zijn dan de orde van de dag", legt ze uit.

Volgens haar is er wel een probleem als het gaat om asielmigratie, maar is dat probleem niet 'bijzonder' genoeg om een crisis uit te roepen. "De bijzonderheid zou je moeten aantonen, om dan vervolgens af te wijken van de Vreemdelingenwet." Ook zou duidelijk moeten zijn dat er geen andere oplossing is.

Kabinet buitenspel

Leijten vertelt dat door een asielcrisis uit te roepen, geprobeerd wordt om de Tweede en Eerste Kamer te ontwijken, zoals mogelijk is in crisistijd. "Op het moment dat je een uitzondering maakt tijdens een crisis, kan het parlement dat achteraf goedkeuren, in plaats van ervoor", legt ze uit.

"Dat is denkbaar in tijden van een pandemie, waarin je snel moet handelen of bij een grote natuurramp. Maar bij een structureel probleem, dat eigenlijk al jaren aan de orde is, kan dit niet als manier worden gebruikt om het parlement buitenspel te zetten."

Belangrijk dat Tweede Kamer kan meepraten

Volgens de hoogleraar is het, vooral bij onderwerpen als asiel, juist belangrijk dat de Tweede Kamer kan meepraten. "Het is ook een kwestie van rechtsstatelijkheid dat je niet probeert die route te omzeilen."

Ze vindt het daarom zorgwekkend dat dit plan in het regeerprogramma staat. "Toen deze plannen voor het eerst bekend werden in het regeerakkoord, werd meteen vanuit allerlei hoeken heel duidelijk geroepen dat niet te doen."

Blijft weinig over van extraparlementair

"We hebben hier te maken met een extraparlementair kabinet", zegt Leijten. "Het kan zo zijn dat zo'n kabinet wat verder afstaat van het parlement en meer op basis van expertise bepaalde plannen kan doorzetten."

"Maar tegelijkertijd zou die afstand tot het parlement ook moeten betekenen dat het parlement beter kan controleren en dat de coalitiepartijen in de Kamer niet altijd automatisch de coalitie volgen." Als het parlement 'buitenspel wordt gezet', blijft er weinig over van die extraparlementaire vorm.