Gemeenten roepen minister Jetten op om met noodmaatregel warmtenet snel goedkoper te maken

Wethouders van de 44 grootste gemeenten willen dat Klimaatminister Jetten met spoed een eind maakt aan de koppeling tussen de prijs voor energie van een warmtenet en de gasprijs. Consumenten betalen daardoor te veel voor het verwarmen van hun woning.

"Wij willen dat warmtetarieven losgekoppeld worden van de aardgastarieven, maar wij vinden dat we niet kunnen wachten op de nieuwe Warmtewet die de minister in 2024 wil laten ingaan", zegt Karin Dekker, wethouder van de gemeente Assen tegen EenVandaag. Zij pleit daarom namens de vier grootste en veertig middelgrote gemeenten voor een crisismaatregel, omdat hun inwoners geen 2 jaar kunnen wachten op een eerlijke prijs.

Niet overstappen

Door de hoge gasprijzen zijn de tarieven voor de 500.000 huishoudens die gebruikmaken van een warmtenet meegestegen, dat terwijl de warmte vaak juist veel goedkoper wordt geproduceerd. Een keuze om over te stappen is er niet.

"Daarmee verdwijnt geld in zakken private investeerders, wij willen graag dat geld bij inwoners blijft", zegt Dekker.

Warmtenet belangrijk bij verduurzaming

Bij een warmtenet, ook wel stadsverwarming genoemd, wordt water verwarmd met onder meer restwarmte. Die komt bijvoorbeeld vrij in bedrijven en fabrieken, en in veel mindere mate met gas.

Dat verwarmde water stroomt via ondergrondse leidingen naar huizen en kantoren om die te verwarmen. Een klassieke op gas gestookte cv-ketel is dan niet nodig. Naast (hybride) warmtepompen hebben warmtenetten dan ook een belangrijke rol in de verduurzaming van woningen.

Stijging energiekosten

De koppeling is in de wet juist vastgelegd zodat het gebruik van de stadsverwarming niet duurder zou worden dan het verwarmen van je woning op gas. Jaarlijks stelt de Autoriteit Consument en Markt (ACM) de maximale tarieven vast. Inmiddels is de situatie veranderd en zijn de gasprijzen door het dak gegaan. Warmtetarieven zouden daardoor juister goedkoper kunnen uitvallen. Maar de koppeling met gas houdt die prijs hoog.

Dat betekende dat begin dit jaar de maximale tarieven voor consumenten met bijna 70 procent mochten stijgen. Warmteleveranciers kunnen zelf bepalen hoeveel ze uiteindelijk doorberekenen aan hun klanten. De Woonbond becijferde dat de lasten jaarlijks daardoor tussen de 400 en 725 euro zouden stijgen.

Noodwet of convenant

De gemeentebestuurders roepen minister Rob Jetten van Klimaat en Energie om nu al een eind te maken deze situatie. "Ik snap dat je bepaalde procedures moet doorlopen, maar we zitten in een duurzaamheidscrisis. Dan moet je misschien op andere manier vooruitlopen", zegt Dekker. Begin dit jaar stuurden de gemeenten al een brief naar de minister, maar dat heeft nog niet het gewenste effect dat de ontkoppeling met de gasprijs versneld wordt geregeld.

Daarom pleiten de wethouders nu voor een noodgreep vooruitlopend op de nieuwe Warmtewet. "Waarom niet een noodwetje om tarieven te ontkoppelen?" vraagt Dekker. "Afgelopen jaren corona heeft ons geleerd dat heel veel kan, als de wil er maar is. Alternatief is een akkoord sluiten met de warmtebedrijven om dat af te spreken."

Vorige kabinet heeft het laten liggen

De goede wil om dit aan te pakken, zien de gemeenten bij minister Jetten wel. "We zitten nog in het oude systeem van denken. Alle regelgeving is georganiseerd in gasprijzen en kolen. Tot mijn spijt heeft het vorige kabinet het wel laten liggen. Ze hebben jaren liggen slapen."

"Ik heb Jetten de afgelopen maanden al vaker gezien dan de vorige minister Kajsa Ollongren in jaren", vertelt Dekker.

Gemeenten willen niet wachten op de wet

Juist nu het kabinet eerder deze maand aankondigde dat vanaf 2026 geen klassieke gas gestookte cv-ketels meer mogen worden geïnstalleerd, is er volgens de 44 gemeenten de noodzaak hoog om rigoreuze maatregelen te nemen. Met als doel dat warmtenetten juist aantrekkelijker worden en er een eerlijke prijs wordt berekend.

"Je ziet dat door hoge aardgasprijzen de haalbaarheid van warmtenetten ingewikkelder wordt. Met de ontkoppeling van de gasprijs kun je ook het draagvlak voor de verduurzaming vergroten. We willen als gemeenten niet wachten op de Warmtewet en zelf eerder aan de slag." Ook warmteleveranciers in de branche steunen dit pleidooi.

Minister wil geen aparte wet

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat laat namens minister Rob Jetten weten het apart regelen van alleen de ontkoppeling niet te zien zitten. "De minister heeft recent in een commissiedebat aangegeven dit niet wenselijk te achten, omdat er één volledige wet moet komen waar alle zaken rondom warmte en energie goed geregeld zijn."

De minister zegt de wens van de gemeenten wel te delen om de warmtenetten snel goedkoper te maken. "Er wordt hard gewerkt om het wetsvoorstel rond te krijgen en ook met betrokken partijen (gemeenten, warmtebedrijven, provincies) afspraken te maken." De nieuwe wet moet als het aan de minister ligt in 2024 ingaan. Dat betekent dat consumenten in elk geval nog wel 2 jaar vastzitten aan de hoge prijs.