Gaat social media-verbod voor jongeren zoals in Australië werken? Deze opvoedkundige denkt dat het niet genoeg is

In Australië komt er een verbod op social media tot 16 jaar. Nu ligt de leeftijdsgrens nog op 13, maar dat helpt niet genoeg om ongezond social mediagebruik onder jongeren tegen te gaan, vindt de regering. "Het is een belangrijk signaal."

Met de nieuwe wet, waar politici vandaag over hebben besloten, is Australië het eerste land met een social mediaverbod voor kinderen. De overheid geeft bedrijven 1 jaar de tijd om hun regels aan te scherpen en ervoor te zorgen dat de leeftijdscontroles goed werken. "Het is een belangrijk signaal. De overheid geeft hiermee af dat social media niet zonder risico's gebruikt kan worden", zegt universitair hoofddocent ontwikkelingspedagogiek aan de VU Ina Koning.

Positief, maar lastig

"Dat vind ik wel heel positief", gaat ze verder. Toch ziet ze ook een aantal beren op de weg. "Ik denk dat het ontzettend lastig wordt. Het is een heel grote uitdaging in hoeverre dat gaat lukken", merkt Koning op.

Ze heeft het dan vooral over de tijd die bedrijven hebben om hun zaken op orde te krijgen. "Als dat niet lukt, dan gaan ze boetes opleggen. Dus het is even kijken waar die bedrijven staan."

'Meer nodig dan een wet'

Daarbij heeft ze nog twijfels over of de wet precies het gewenste doel bereikt. "Als het doel is om gezond schermgebruik te stimuleren, dan is er meer nodig dan alleen maar een wetgeving die social mediaplatforms verbiedt tot 16 jaar."

Volgens de universitair hoofddocent moeten daarom zowel de rol van ouders als professionals worden meegenomen in dit soort beslissingen. "Het is heel belangrijk om heel heldere en duidelijke richtlijnen te ontwikkelen die zijn gebaseerd op wat belangrijk is voor ouders en professionals om te doen."

Kindvriendelijke social media

"Ik zou eigenlijk zelf niet kiezen voor een geheel verbod onder de 16 jaar", gaat ze verder over de wet die problematisch sociale mediagebruik moet helpen voorkomen. Koning pleit voor het ontwerpen van kindvriendelijke social mediaplatforms, waar ook kinderen jonger dan 16 jaar gebruik van kunnen maken. "Zodat kinderen wel online interacties kunnen hebben met vrienden, met mensen die ook verder weg zitten."

"Dat is iets heel positiefs aan social media", benadrukt ze. "Maar dat zou dus een platform moeten zijn dat niet die negatieve risico's en negatieve effecten heeft, die social media nu nog wel bezitten. Het moet een platform zijn waar niet die verslavende elementen in zitten. Want dat is hetgeen wat het zo schadelijk maakt voor de kinderen."

'Screenwashing'

En juist in dat laatste, het verslavende element van social media, kan de overheid een nog belangrijkere rol gaan spelen. Volgens de hoogleraar doen sommige social mediabedrijven namelijk alsof ze begaan zijn met het welzijn van hun gebruikers door maatregelen toe te passen waarvan ze weten dat ze niet werken. Dit doen ze omdat ze andere belangen hebben: het zolang mogelijk behouden van de aandacht van hun gebruikers.

"Wij noemen dat 'screenwashing'. Je hebt bijvoorbeeld die notificatie van TikTok, na 1 uur, die ze hebben geïmplementeerd. Maar zij weten hartstikke goed dat dat niet werkt. En daarom implementeren ze juist ook dat soort maatregelen."