Een niet-westerse naam of single? Nog volop discriminatie op de huizenmarkt, maar weinigen doen melding

Geen uitnodiging of soms een te late reactie: vooral mensen met een niet-westerse afkomst en alleenstaanden zeggen weleens gediscrimineerd te zijn op de woningmarkt. Een nare ervaring, maar 7 op de 10 mensen die het meemaakten deden daar niets mee.

EenVandaag vroeg 18.000 mensen uit het Opiniepanel naar hun ervaringen met discriminatie op de woningmarkt. De cijfers van mensen met een niet-westerse migratieachtergrond en singles springen daar in negatieve zin uit. Zij moesten veel vaker verzoeken doen voordat ze werden uitgenodigd, kregen bij bezichtigingen te maken met vooroordelen van makelaars of werden überhaupt genegeerd. Sommigen hoorden pas wat van de makelaar als het huis aan iemand anders was vergeven.

Niet-Nederlandse achternaam

Zo geeft bijna de helft van de deelnemers met een niet-westerse afkomst aan de laatste 10 jaar weleens te zijn gediscrimineerd op de woningmarkt. Een schril contrast met het gemiddelde van alle deelnemers. Daar ligt het percentage met die ervaring vier keer zo laag: 12 procent.

In veel gevallen, zo blijkt uit het onderzoek, gaat het al mis bij het verzoek tot een bezichtiging. Zo worden mensen met een niet-westerse achtergrond, en daarmee vaak een niet-Nederlands klinkende achternaam, vaker niet uitgenodigd bij een bezichtiging.

Meer dan 15 verzoeken

Ter illustratie: een kwart van de woningzoekers met een niet-westerse afkomst moest vijftien verzoeken doen voordat ze een huis van hun interesse mochten bezichtigen. Bij de gemiddelde woningzoeker was dat percentage een stuk lager: 15 procent.

"Als ik een mail stuurde voor bezichtiging werd ik steevast niet uitgenodigd", schrijft een vrouwelijke deelnemer met een Marokkaanse achtergrond over haar ervaringen. "Bij een project mailde ik in naam van mijn Nederlandse partner: wij mochten langskomen. Sindsdien zette ik zijn naam bij mijn achternaam, hoewel ik officieel nooit zijn achternaam heb aangenomen nadat we getrouwd zijn."

'Niet verhuren aan moslims'

Ook als ze een woning mogen bezichtigen, stuiten mensen met een niet-westerse afkomst geregeld op bevooroordeelde vragen of opmerkingen van de makelaar. "Aan ons werd herhaaldelijk gevraagd of wij de woning wel konden betalen. Of we kregen geen formulieren mee om een bod uit te brengen. Bij navraag werd ons verteld dat de woning al verkocht was", vertelt een panellid met een Turkse achtergrond.

EenVandaag kreeg ook tal van voorbeelden waarbij het misging op de huurmarkt. Zo vertelt een Marokkaanse deelnemer in het onderzoek: "Een particuliere verhuurder wilde de woning niet aan ons gunnen. Hij gaf gewoon toe dat hij niet verhuurt aan mensen die er als moslim uitzien."

Ook singles achtergesteld

Niet alleen op afkomst of huidskleur wordt gediscrimineerd. Een kwart van de ondervraagde alleenstaanden zegt weleens te zijn gediscrimineerd omdat ze geen partner hebben. Een flink contrast met mensen die wel een partner of een kind hebben: in die groep zegt zo goed als niemand te zijn gediscrimineerd.

Singles merken dat makelaars hen een groter financieel risico vinden dan stellen. "Makelaars wijzen mij af met de uitleg dat ze de woning 'in de krapte op de woningmarkt aan een stel gunnen'. Dat is onzin, ze willen gewoon de financiële zekerheid van twee salarissen." En dat terwijl alleenstaanden soms een grotere woning bezet houden die geschikter is voor gezinnen. "Ik heb aangegeven kleiner te willen wonen. Maar ik krijg daarop geen gehoor, terwijl ik nu een eengezinswoning bezet houd", aldus een alleenstaande senior.

Discriminatie vaak niet gemeld

Een kwart van de mensen die zich, om welke reden dan ook, achtergesteld heeft gevoeld op de woningmarkt, heeft daar iets mee gedaan. Ze bespraken het vooral met familie of vrienden en maakten in mindere mate melding bij het makelaarskantoor of de gemeente. Een aantal deelde hun vervelende ervaring op sociale media.

Veel vaker deden ze niets met het voorval. 7 op de 10 besloten geen melding te doen. Vaak omdat ze niet weten waar dat moet denken ze dat het geen zin heeft en hebben ze geen vertrouwen dat er iets mee gebeurt. Ook gaat het vaak om impliciete, indirecte discriminatie, waardoor het moeilijk te bewijzen is. Sommigen vonden niet de tijd of gelegenheid op de al verhitte woningmarkt en deden er om die praktische reden niets mee.

Anoniem reageren?

In een poging een eind te maken aan discriminatie heeft de gemeente Rotterdam een proef gedaan: woningzoekers kregen daar een code zodat verhuurders niet weten wie ze zijn. Een goed idee, vindt de helft van de mensen die zich weleens achtergesteld hebben gevoeld, want "je moet er iets tegen doen' en 'het heeft ook gewerkt met anoniem solliciteren'.

Een forse minderheid, 3 op de 10, ziet er niets in. Zij vrezen dat makelaars altijd wel een manier vinden om mensen te weren die ze niet willen. Een van de gediscrimineerden in het onderzoek: "Dan word je uitgenodigd en krijg je bij de bezichtiging de deur in je gezicht. Discriminatie blijft mogelijk, maar dan geniepiger."