Er gaan er deze maand 2 af, maar alsnog is de VVD de enige formerende partij die zetels heeft gewonnen sinds de verkiezingen. Was Mark Rutte niet persona non grata op het Binnenhof? Onderzoeker Jeroen Kester analyseert VVD-kiezers uit het Opiniepanel.
37 zetels in de laatste peiling, 93 procent vertrouwen in de leider. De statistieken doen vermoeden dat de VVD geen centrale rol speelde in de kabinetsval, de Omtzigt-gate en de moeizame formatie. Terwijl andere formerende partijen maar verliezen (CDA, D66) of blijven steken op hun teleurstellende verkiezingsresultaat (PvdA, GL, CU). Hoe kán dat toch? Vijf redenen waarom VVD-kiezers niet uit zijn gevlogen en dat voorlopig ook niet doen.
1. Externe chaos, interne rust
Waarom stem je op de VVD? Veel genoemd antwoord van VVD-kiezers op deze vraag is dat de partij rust weet te bewaren, of dat op zijn minst naar buiten laat lijken. De VVD laat zien dat het kiezers niet zozeer gaat om de schandalen rond de partij(leider) en de grote druk die volgt. Zolang de partij en hun gelederen als één blok achter hun leider blijven staan, volgen kiezers.
Partijen als het CDA, 50PLUS en Forum werden er recent nog op gewezen: kiezers houden niet van ruzie. Gedoe is ongemakkelijk, creëert kampen en wekt ego's in de hand. Kiezers willen daar simpelweg niet bijhoren. "Natuurlijk is er veel fout gegaan, maar er worden bij de VVD tenminste geen messen in ruggen gestoken. Nuchter blijven, sorry zeggen en doorgaan", schrijft een kiezer ons.
2. Stabiel de grootste
Wat de VVD helpt bij het vorige punt is dat het in maart de grootste is geworden en vrijwel niet omzeild kan worden in de formatie. Balen voor andere partijen met bestuursambities, maar zolang er geen nieuwe verkiezingen komen en de VVD achter Rutte blijft staan, zit er voor hen niks anders op. Rutte deelt de lakens uit in de formatie én in het nieuwe kabinet.
Die machtspositie, vooral in de coronacrisis, was voor veel kiezers reden om in maart op de partij te stemmen en is nu reden om bij de partij te blijven. "Als je hoofdverantwoordelijk bent, kun je niet alles goed doen. Ik vind het belangrijk dat je als leider opstaat in een crisis. Dat deed en doet Rutte", lezen we in één van onze onderzoeken.
3. Nederland stemt centrumrechts
Een tikkeltje gechargeerd natuurlijk, maar het is wel zo dat het CDA en de VVD bij de laatste verkiezingen samen bijna twee keer zoveel zetels kregen als de SP, GroenLinks en de PvdA bij elkaar. Cultureel (immigratie, identiteit) en economisch zijn Nederlanders overwegend rechts.
Met het interne gedoe bij het CDA zijn deze kiezers bijna veroordeeld tot de partij van Rutte: "Ik ben één van de vele Nederlanders die rechts van het midden zit en alleen daarom neig ik vanzelf naar de VVD."
4. O ja, Rutte
"Rutte is en blijft de beste premier bij gebrek aan beter." Een meerderheid van de Nederlandse kiezers kan hem dan wel zat zijn, het verzet is inmiddels alweer een stuk minder fel. En in de eigen achterban zit het ook wel goed. Zoals gezegd, bijna alle VVD-kiezers hebben in juni vertrouwen de bijna langstzittende premier in geschiedenis.
Het gebrek aan een (bewezen) beter alternatief wordt door blijvende VVD-kiezers vaak genoemd. Rutte heeft kiezers blijkbaar overtuigd van zijn ontembare wil en het vermogen om politiek leider te zijn van dit 'gave land' met al zijn problemen. "Mijn stem zou zo weer naar Mark Rutte gaan. Hij is geknipt voor dit vak en hij werkt verbindend. Met zo'n verdeeld land moet je soepel, pragmatisch en loyaal zijn."
5. Het roer moet helemaal om? Liever niet
VVD-kiezers zijn liberaal, maar ook conservatief. Politieke verandering is 'leuk enzo', maar in een crisis met veel onzekerheid zien deze kiezers liever stabiliteit en continuïteit. Rutte werd in maart beloond voor zijn rol in de coronacrisis en zolang het virus door het land blijft razen, houdt hij wat kiezers betreft die glansrol.
"Nederland staat er uiteindelijk relatief goed voor als het gaat om corona. In veel rijtjes staan we in de top vijf of tien best presterende landen. Laten we dat vooral zo houden." En zodra Rutte corona eindelijk in toom heeft, zal het gaan over de onvermijdelijk opbloeiende economie. Iets waar de premier zichzelf voor op de schouder zal kloppen. En de VVD-kiezer met hem.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.