Belastingmedewerkers toeslagenaffaire werken nu aan compensatie ouders: 'Dit kan en mag helemaal niet'

Ze kon het bijna niet geloven. Cindy Hagenbeek belde de Belastingdienst over haar compensatie in de toeslagenaffaire. Maar de medewerker die haar zou kunnen helpen herkende ze: die werkte eerder bij de afdeling die haar van fraude beschuldigde.

"Ik werd verwezen naar deze medewerker", vertelt ze. De naam deed een belletje rinkelen. "Deze persoon werkte eerder bij de afdeling Toeslagen, die de kinderopvangtoeslag juist terugeiste."

Overgeplaatst

Cindy is al 11 jaar verwikkeld in de zaak rond de kinderopvangtoeslagen. Ze is een van de duizenden ouders die door de Belastingdienst onterecht beschuldigd werden van fraude. Dat dezelfde medewerker die haar toeslag ooit terugeiste nu betrokken is bij de uitbetaling van haar compensatie, vindt ze onbegrijpelijk.

De compensatie wordt niet door dezelfde afdeling behandeld als de eerdere fraudezaken. De betreffende medewerker blijkt overgeplaatst van de afdeling 'Toeslagen' naar de afdeling die wel betrokken is: 'Vaktechniek'. Staatssecretaris Van Huffelen, verantwoordelijk voor de toeslagenaffaire, zei in een Kamerdebat op 19 juni nog dat dit niet zou gebeuren.

Weer gaan dingen mis

"Dit kan en mag helemaal niet. Ik zou me ontzettend onveilig voelen als ik een van de ouders was", zegt SP-Kamerlid Renske Leijten dan ook. Haar is herhaaldelijk toegezegd dat dit niet zou gebeuren. Samen met Pieter Omtzigt (CDA) volgt Leijten deze slepende zaak al jaren. Volgens het Kamerlid is er sprake van meerdere medewerkers die van de afdeling Toeslagen naar afdeling Vaktechniek zijn overgegaan. Naast de medewerker die Cindy sprak, zou het er zeker nog één zijn.

Het is niet het enige dat niet goed gaat bij de Belastingdienst. Na het verbijsterende nieuws van de toeslagenaffaire, en het feit dat er sprake was van etnisch profileren, beloofde de Belastingdienst beterschap. De nieuw aangetreden staatssecretaris maakte schoon schip en de afhandeling van compensatie zou vlot verlopen. Toch gaan er nu weer dingen mis, of gaat het erg traag.

Klantreis

Voor de afronding van de kwestie is een systeem opgetuigd met de naam 'Klantreis'. Een erg ongelukkig gekozen titel, vindt Leijten. De gedupeerde ouders krijgen een persoonlijk zaakbehandelaar toegewezen. Die verzamelt de stukken, beheert het dossier en kijkt samen met medewerkers van de afdeling Vaktechniek hoe de compensatie wordt afgehandeld. Het blijkt een erg moeizaam proces.

Kristel de Waal is een van de ouders die er middenin zitten. "Al 10 jaar lang zitten we in de problemen. Nu hopen we dat het dossier eindelijk kan worden afgerond, maar het gaat allemaal erg traag. In juni kreeg ik een zaakbehandelaar, maar hij zegt pas in september te kunnen starten, omdat hij 'op nieuwe kaders wacht'. Daarnaast moet ik voor ieder jaar dat kinderopvangtoeslag is aangevraagd steeds opnieuw mijn verhaal doen, bij steeds andere commissies. Ik denk dan: ze kennen mijn verhaal, ze hebben de stukken, wat willen ze nu nog meer?"

Kil contact

De eerste 100 gedupeerde ouders kregen hun compensatie op 31 juli uitbetaald. Zij hebben relatief eenvoudige dossiers, waardoor de uitbetaling vlot verloopt. Staatssecretaris Van Huffelen vroeg de andere duizenden ouders via een videoboodschap nog even geduld te hebben. Ook Cindy kreeg de status 'urgent' en zou bij de groep van eerste 100 uitbetalingen zitten, maar dat werd uitgesteld. "Ook wacht ik al 8,5 maand op mijn dossier. Wel heb ik al tweemaal een excuusbrief ontvangen over het trage verloop."

Over de staatssecretaris zijn de gedupeerde ouders positief, maar het vertrouwen in de Belastingdienst is erg broos. Kristel en Cindy zijn niet te spreken over de kille en afstandelijke benadering van de Dienst.

'Het lijkt alsof ze zich niet kunnen verplaatsen in ons'

"Het contact is kil", vertelt Cindy. "Het lijkt soms alsof ze zich niet in kunnen leven in onze situatie. Ze praten over 'Klantreis' en 'burgers', 'kaders' en veel juridisch jargon. Ik ben door hun toedoen een gedupeerde ouder die al jaren wacht op compensatie."

Renske Leijten is niet te spreken over de afhandeling van de compensatie. "Er is met de Tweede Kamer afgesproken dat er schot in de zaak zou komen, dat er in één keer zou worden gecompenseerd en niet per jaar. Ook is afgesproken dat er helemaal geen nieuwe kaders nodig zijn. Wat ik nu hoor klinkt weer erg bureaucratisch, terwijl we juist hebben gezegd: we willen geen juridisch moeras en geen eindeloze procedures."

'Waarom timmeren we die hele Belastingdienst er niet uit?'

"Als het land niet op slot had gezeten vanwege de corona dan had ik in het allereerste debat over de compensatieregeling gezegd: waarom timmeren we die hele Belastingdienst er niet uit?", zegt Leijten.

"Waarom bouwen we geen organisatie waar we wél kennis, kunde en informatie van de Belastingdienst krijgen. Maar dat de besluitvorming elders plaatsvindt. Want het echte knelpunt ligt nu bij de Belastingdienst."

'Ik wil het afsluiten'

Kristel baalt ervan dat ze geen regie heeft over de afhandeling van haar zaak. "Je hebt alleen contact met je zaakbehandelaar. Hij overlegt verder met de medewerkers van de Belastingdienst, maar je weet niet welke stukken ze gebruiken. En omdat het in het verleden ook zo misging, weet je niet of alle stukken ten voordele of ten nadele voor je worden gebruikt. Ik wil het afsluiten en deze ellende achter me laten."

Ook Cindy wil snel een einde aan deze zaak: "Het gaat steeds mis en het duurt en duurt maar. Hoe lang kun je er over doen om een dossier te bespreken? Mijn vertrouwen in de Belastingdienst gaat steeds verder het vriesvak in."

Beoordeling compensatie weg bij Belastingdienst?

Op donderdag 20 augustus moet er meer duidelijkheid komen in een Kamerdebat met staatssecretaris Van Huffelen over de kinderopvangtoeslagen. Kamerleden Leijten en Omtzigt hebben een lijst met 68 schriftelijke vragen gesteld aan de staatssecretaris. "Ik zie dat deze staatssecretaris wel wil," zegt Leijten, "maar het is de vraag of de Belastingdienst wel wil, of wel kán."

Volgens haar is nu de laatste kans om het goed te maken met de gedupeerde ouders. "Ik vraag me weleens af: moeten we de rol van de Belastingdienst niet zo klein mogelijk maken? Moeten we het besluit over compensatie daar niet weghalen?" In het debat gaat ze het de staatssecretaris voorstellen.

Geen reactie op individuele zaken

De Belastingdienst wil voorafgaand aan dat debat niet reageren op gestelde vragen over de afhandeling van deze zaak. Daarnaast zegt de woordvoerder van het ministerie van Financiën dat ze niet willen reageren op individuele zaken.