Autisme en corona gaan moeilijk samen: 'Wel fijn dat je niet met caissière over het weer hoeft te praten'

De coronatijd is voor niemand makkelijk, maar voor mensen met autisme is het soms extra zwaar. "Doordat veel mensen met autisme al een soort biologische angst hebben voor de toekomst, is de impact voor deze groep extra groot."

Aan het woord is Jasper Wagteveld. Hij weet als geen ander hoe de huidige situatie is voor mensen met autisme. Niet alleen omdat hij zelf al 26 jaar weet dat hij autisme heeft, maar ook omdat hij andere mensen met autisme helpt met praatsessies.

Coronatijd voor Jasper

"Het zijn maanden waarin ik grotendeels binnen zit. Eerlijk gezegd vind ik dat niet heel erg. Soms maak ik wel eens grapjes over dat ik mijn hele leven digitaal zou willen. Online ben ik namelijk niet afhankelijk van de sociale interactie die ik heel moeilijk vind. Vooral de non-verbale communicatie vind ik heel lastig, daar moet ik echt moeite voor doen."

Wat Jasper wel vervelend vindt, is dat er weinig duidelijkheid is over corona. "Het is bar slecht geregeld, vooral als je kijkt naar die mondkapjesregels: het werkte niet, het werkte niet, het werkte niet, 'oh het werkt niet maar we gaan het toch doen'. Een lockdown is duidelijk. Een intelligente lockdown vind ik totaal niet duidelijk. Ik heb behoefte aan duidelijke kaders en die ontbreken. Als ik nu op de website kijk van het RIVM, dan duizelt het me van alle kanten."

Biologische angst voor de toekomst

Die ervaringen ziet Jasper ook bij zijn cliënten. Per week spreekt hij 15 tot 20 cliënten met behulp van videobellen. Sinds maart ervaart hij dat hun stemming heel erg wisselt. "Het is nu bijna standaard dat we tijdens individuele praatsessies, tijdens de check-in beginnen over corona. De ene keer zijn ze ontzettend positief, de andere keer ontzettend negatief."

"Dat komt door het onbekende eindpunt van deze pandemie. Doordat veel mensen met autisme al een soort biologische angst hebben voor de toekomst, is de impact voor deze groep extra groot", legt Jasper uit.

Beeldspraak is lastig

Tijdens online gesprekken probeert Jasper zijn cliënten beter in contact te laten komen met hun gevoel. Daarnaast probeert hij negatieve signalen op tijd te herkennen zodat er eerder interventies gepleegd kunnen worden. Maar online is niet ideaal. "Ik ken inmiddels meer dan 200 mensen met autisme. Een overgrote meerderheid die ik spreek heeft er problemen mee", zegt Jasper.

Daarnaast wordt beeldspraak in nieuwsberichten over corona niet altijd even goed begrepen. "De bekende uitspraak van Rutte 'we wassen onze handen stuk' is daar een goed voorbeeld van. Ervaringsdeskundige en praatgroepbegeleider René Roose: "Er zijn mensen die op basis daarvan aan mij vroegen: moet ik echt mijn handen stuk wassen nu?"

Onbegrip

Een ander probleem is het gevoel van onbegrip voor de medemens. Hoewel hij liever niet over mensen met autisme als groep praat, vertelt directeur Karol Henke van de Nederlandse Vereniging voor Autisme wat hem is opgevallen de afgelopen maanden.

"Wat de meeste mensen met autisme nu niet begrijpen, is waarom mensen zich niet aan de regels houden. De gemiddelde autist gaat de supermarkt in, draagt een mondkapje, maakt het mandje schoon, houdt afstand en vermijdt alle mogelijke sociale interacties. Zij snappen niet dat hun medemens dat niet doet. We hebben een hele grote groep mensen met autisme die al maanden lang thuis zit omdat ze zich netjes aan de regels houden. Het onbegrip waarom de regels steeds veranderen terwijl corona niet verandert, stoort hen."

Positieve kanten

Hoewel het onbekende eindpunt van de pandemie als onprettig wordt ervaren, zijn sommigen juist dolblij. Door corona worden hun sociale vaardigheden minder vaak op de proef gesteld en wordt er verwacht dat ze gestructureerd handelen.

"Je gaat nu bijvoorbeeld naar de supermarkt en wordt geacht alleen maar functioneel boodschappen te doen: je moet een mondkapje op, er staan pijlen op de grond en je mag niet elkaar praten. Dat je nu niet met de caissière over het weer hoeft te praten voelt als een verademing voor sommigen. Maar toch blijft dit een kleine groep." zegt Karol Henke.