Minister Asscher kondigde onlangs aan dat hij maatregelen gaat nemen om werkstress aan te pakken. Op jongere leeftijd komt stress ook al voor: uit onderzoek van EenVandaag samen met jongerenkrant 7Days blijkt dat zes op de tien ondervraagde jongeren (60%) wekelijks één of meerdere keren stress hebben over school- of studiezaken. In totaal deden 2.400 jongeren mee aan het onderzoek.

'Huiswerk, proefwerken, examens, de dagelijkse schoolsleur, slaaptekort, de druk van het sociale leven en de kijk op je toekomst,' licht een jongere toe. 'Echt alles wat je doet is belangrijk. Dat betekent dat alles ook echt goed moet zijn anders is er een kans dat je het niet haalt. Dit zorgt bij mij voor erg veel stress.'                        

De definitie van stress zoals gebruikt in het onderzoek is een bepaalde spanning die je in je lichaam voelt omdat je de situatie niet aankan of teveel van je vraagt. Naast stress over school- en studiezaken geeft één op de drie deelnemers (30%) aan wekelijks stress te hebben over hun sociale leven en bijna een kwart (23%) over zaken die zich afspelen in het gezin. De vraag is of social media ook voor stress zorgen: slechts één op de tien (9%) deelnemers zegt hier wekelijks stress van te ondervinden. Wel geeft ruim een derde (34%) aan dat hun leven een stuk relaxter zou zijn zonder social media.

Prestatiemaatschappij

Eén van de oorzaken van stress is de prestatiedruk die veel jongeren voelen: driekwart (78%) van de deelnemers ervaart deze als hoog. 'Doordat je in deze maatschappij hoger op moet komen moet je blijven presteren. Succesvol zijn, een hoge opleiding, een goed sociaal leven, weten wat je wilt etc. Tevens mag je nooit falen. Hierdoor is de prestatiedruk erg hoog,' aldus een deelnemer. Deels wordt de prestatiedruk volgens de deelnemers door ouders en hun omgeving gecreëerd; voor een deel geven de jongeren aan dat ze die zichzelf opleggen. Zo heeft de helft (52%) van de ondervraagde scholieren het gevoel dat ze naast hun opleiding al aan hun CV moeten werken. 

Slapeloosheid en opgebrand zijn

Stress blijft niet altijd zonder gevolgen: veel jongeren melden lichamelijke klachten als hoofdpijn en buikpijn of slapeloosheid. Ze voelen zich onrustig en kennen weinig momenten van echte ontspanning. 'Lichamelijk doet het veel, soms hoofdpijn, ik ben chagrijnig, moe en kan niet slapen. Het is non-stop aan veel aan dingen denken.'     Opvallend is dat stress al vroeg begint: tweederde van de ondervraagde scholieren (66%) geeft aan wekelijks stress te ervaren over schoolzaken. Deadlines, te veel toetsen en praktijkopdrachten worden vaak genoemd. De helft (46%) van de ondervraagde scholieren die deelnamen aan het onderzoek geeft aan wel eens thuisgebleven te zijn van school omdat ze het gevoel hadden oververmoeid of opgebrand te zijn.

In sommige gevallen houdt de stress zolang aan dat jongeren thuis komen te zitten met een burn-out. In EenVandaag vanavond vertelt een jongere die deelnam aan het onderzoek en een burn-out heeft haar verhaal. Verder komt een docent aan het woord die mindfulness lessen geeft aan zijn leerlingen omdat hij ervaart dat ze veel stressen.

Vanmiddag al presenteert Mariëlle Koekenbier deze uitslag in Radio EenVandaag rond 15:30 uur. In de radiostudio zijn ook een psycholoog, een jongere die een burn-out heeft gehad en één van de schrijfsters van het boek 'Stop met stressen, handleiding voor jongeren met een burn-out' aanwezig.

Lees hier ook het verhaal van Tom (23), die in december een burn-out kreeg. En Eline, die ook deelnam aan dit onderzoek, had zoveel stress dat ze bij een psycholoog terecht kwam.

Over dit onderzoek

De rapportage van het onderzoek met de definitie van stress zoals gehanteerd in het onderzoek kunt u hier vinden. Ook vindt u in de rapportage tientallen reacties van deelnemers die stress ervaren.

Het 1V Jongerenpanel, onderdeel van EenVandaag, bestaat uit ruim 8.000 jongeren van 12 tot en met 24 jaar. Aan dit online onderzoek, gehouden op van 20 mei tot en met 5 juni 2014, deden 2.415 jongeren mee. Hiervan zijn er 949 scholier en 1.279 student. De uitslag is na weging representatief voor drie variabelen, namelijk leeftijd, geslacht en spreiding over het land.

Download

• Rapportage onderzoek stress

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Bekijk ook

• 

  Boeren maken zich zorgen om voortbestaan van hun bedrijf door gebrek aan verplichte vergunning: 'Ons bedrijf gaat kapot'

  • 02-11-2024

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

Bekijk ook

• 

  Onzekerheid over stikstofplannen minister Wiersma bij zowel boeren als ecologen: 'Wanneer is het genoeg?'

  • 25-04-2025

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bekijk ook

• 

  Hoe de provincie Utrecht probeert stikstofuitstoot te verminderen en boeren als Jan te helpen, ondanks gebrek aan hulp vanuit Den Haag

  • 22-01-2025

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."