VVD verliest 8 zetels in nieuwe peiling: moet Dilan Yeşilgöz weg als lijsttrekker? Ruim helft van kiezers die VVD stemden vindt van wel

Dat blijkt uit de laatste zetelpeiling van EenVandaag en onderzoeksbureau Verian. Waar PVV en GroenLinks-PvdA een maand geleden nog gezamenlijk aan kop gingen, is de PVV met nog 2 maanden tot de verkiezingen weer de grootste partij. Sinds de eerste meting na de val van het kabinet-Schoof laten beide partijen nog geen grote krimp of groei zien.

VVD op dieptepunt

Met 15 zetels staat de VVD op het laagste punt in jaren. Eind 2023 zakte de partij ook kort onder de grens van 20 zetels, na onduidelijkheid over een gedoogconstructie met de PVV en een draai over de spreidingswet.

Tijdens de regeerperiode van kabinet-Schoof kwam daar weer een stijgende lijn in, maar in de afgelopen maanden belandde de partij weer in een dalende trend.

Douwe Bob en Gaza

Voor veel teleurgestelde kiezers was de rel rondom zanger Douwe Bob vorige maand al een keerpunt. Hoewel partijleider Dilan Yeşilgöz inmiddels excuses aanbood voor haar omstreden X-bericht, is dat voor veel afgehaakte VVD-stemmers te laat.

Een deel van hen heeft ook moeite met de houding van VVD in het Gaza-debat. Ook de samenwerking met de PVV zorgt nog steeds voor verdeeldheid: een deel vindt dat de VVD nooit met Wilders in zee had moeten gaan, anderen zijn er ontevreden over dat de partij weer wordt uitgesloten.

Positie Yeşilgöz

Ook het vertrouwen in partijleider Yeşilgöz is in de afgelopen maanden niet hersteld. Half juni had nog 77 procent van de mensen die 2 jaar geleden VVD stemden vertrouwen in haar, inmiddels is dat 31 procent. Vooral die kiezersgroep uit 2023 bindt daar ook conclusies aan: ruim de helft (56 procent) denkt dat zij beter kan vertrekken.

De huidige kiezers, nog goed voor 15 zetels, zijn milder. Van hen vindt 64 procent dat Yeşilgöz wel aan kan blijven. Zo kort op de verkiezingen wisselen lijkt hen geen goed idee. Wel raden zij de partijleider aan de komende maanden 'minder populistisch' te communiceren, minder 'te wijzen naar anderen', en meer 'op het eigen partijprogramma te focussen'.

CDA: lachende derde?

Ondertussen blijft het CDA deze maand stabiel op 22 zetels staan. Daarmee is het nu de derde grootste partij en na de verkiezingen mogelijk een belangrijke schakel bij een nieuw te vormen regering. Iets meer dan de helft (54 procent) van die kiezers, vindt het goed als hun partij op voorhand duidelijk maakt met welke partijen ze zeker niet in een regering willen.

Zelf hebben de CDA-kiezers daar ook voorkeuren in. Van de grootste partijen worden de PVV en Forum voor Democratie als no-go gezien. GroenLinks-PvdA is voor de helft (52 procent) wel acceptabel. "Het heeft niet de voorkeur, maar zonder die partij zal het niet lukken", vindt een kiezer. Daarnaast hebben de ChristenUnie (90 procent), D66 (82 procent) en VVD (81 procent) de grootste voorkeur als coalitiepartners.

Coalitie is uitdaging

Toch wordt het met de huidige tussenstand een uitdaging om een coalitie te vormen. Voor een meerderheid over het midden zijn alle 5 de bovengenoemde partijen nodig. Een combinatie van GroenLinks-PvdA, CDA, VVD, D66 en de ChristenUnie zou nu uitkomen op 78 zetels.

Een meerderheid over rechts, zonder het CDA en GroenLinks-PvdA, is met de huidige tussenstand niet mogelijk. Een combinatie van PVV, VVD, JA21, BBB, SGP en Forum voor Democratie komt dan uit op 68 zetels.

NSC op 0 zetels

Voor NSC, dat zich afgelopen weekend terugtrok uit de coalitie, wordt het vooral spannend óf ze na 29 oktober nog een plekje over hebben in de Tweede Kamer. De partij staat deze maand voor het eerst virtueel op 0 zetels.

Hoewel de zetelpeiling deels voor dat besluit plaatsvond, laten NSC-stemmers in het onderzoek onder het Opiniepanel alsnog weten weinig begrip te hebben voor die keuze om op te stappen. Wel hadden ze de beoogde maatregelen tegen Israël wel graag door zien gaan.