Meerderheid Tweede Kamer wil snel extra maatregelen om geweld tegen vrouwen te stoppen: 'Systeem beschermt dader nu te vaak'

De initiatiefnota 'Stop geweld tegen vrouwen' wordt vandaag ingediend tijdens een debat over huiselijk geweld. Onder het plan, met daarin achttien concrete maatregelen, staan de handtekeningen van D66, VVD, GroenLinks-PvdA en NSC, samen goed voor 77 zetels. Het is een poging het aantal gevallen van vrouwenmoord, ook wel femicide, terug te dringen.

'Dader is meestal (ex-)partner'

"Heel veel Nederlanders, maar vooral vrouwen, hebben te maken met onveiligheid achter de eigen voordeur", zegt D66-Kamerlid Hanneke van der Werf.

"De dader is meestal hun partner of ex-partner en dat is heel erg ingewikkeld om goed op te kunnen lossen. We moeten heel veel meer doen."

Betere opleiding en uitrusting

Om signalen van huiselijk geweld bij vrouwen sneller op te pikken willen de partijen rechters, hulpverleners en politie beter opleiden en uitrusten.

Zorgverleners en docenten moeten bijvoorbeeld wettelijk verplicht worden vermoedens van huiselijk geweld te melden. Voor agenten moet het makkelijker worden achter de voordeur te kijken. Ook moeten er 800 extra opvangplekken voor vrouwen komen in Nederland.

Rode vlaggen herkennen

"Hulpverleners moeten veel meer kennis hebben van de rode vlaggen van femicide", legt VVD-Kamerlid Bente Becker uit. Allerlei organisaties in Nederland dragen een stuk van de verantwoordelijkheid.

Om die versnippering tegen te gaan wordt er in de plannen voorgesteld één organisatie eindverantwoordelijk te maken. "Wij willen dat professionals en het hele systeem dit type huiselijk geweld gaan herkennen."

Femicide in Nederland

En dat is niet zonder reden: elke 8 dagen wordt er in Nederland een vrouw vermoord, alleen omdat ze vrouw is. Deze zomer werd er in Gouda nog een vrouw doodgeschoten door haar ex-partner, terwijl ze in een blijf-van-mijn-lijf-huis verbleef. De moord op de 17-jarige Lisa bracht daarna opnieuw een grote maatschappelijke discussie op gang over de veiligheid van vrouwen.

Opvallend genoeg schuilt het gevaar vooral in de eigen omgeving. In 6 op de 10 gevallen is de dader man, vriend of ex-partner. In 80 procent van de gevallen vindt het bovendien plaats achter de voordeur.

Beter op elkaar afstemmen

"Ik vind het heel verbazingwekkend dat je in Nederland op meerdere momenten aangifte kan doen, maar dat er dan nog steeds niet één iemand is die zich met jouw zaak bemoeit", zegt Van der Werf.

"Dat zorgt ervoor dat vrouwen op allerlei verschillende momenten aan de bel trekken, maar niet goed of doortastend genoeg geholpen worden", gaat het Kamerlid verder. "Je moet ervoor zorgen dat vanaf de baliemedewerker tot de familierechter al die kennis en achtergrond er is."

Hulp versnipperd

Dat de hulpverlening momenteel zo versnipperd is, kost volgens Kamerlid Songül Mutluer (GroenLinks-PvdA) zelfs mensenlevens. "Als je weet dat vrouwenmoord, dat femicide de meest voorspelbare moord is, dan kun je dat aan de voorkant zien te tackelen met allerlei maatregelen."

Mutluer wijst erop dat ook het straf- en familierecht beter op elkaar moet worden afgestemd in gecombineerde rechtbanken. Zo moet worden voorkomen dat een gewelddadige partner een omgangsregeling krijgt toegewezen met zijn kind, terwijl de vrouw nog gevaar loopt.

Clare's Law in VK

Naar Brits voorbeeld willen de initiatiefnemers ook een wet introduceren die vrouwen de mogelijkheid geeft informatie over hun partner op te vragen bij de politie, als er een vermoeden van een veiligheidsrisico bestaat.

De naam van deze Britse wet verwijst naar Clare Wood, een 36-jarige moeder die in 2009 werd gewurgd door haar ex-partner. "Had ze dat geweten, had haar familie dat geweten, dan hadden ze misschien wat kunnen doen", zegt Kamerlid Becker.

'Dader wordt beschermd'

De initiatiefnemers benadrukken dat ze echt niet elke man willen criminaliseren. Becker: "Maar waar het om gaat is dat we de afgelopen jaren veel te vaak eigenlijk de dader beschermd hebben en dat het slachtoffer het nakijken heeft."

"Het slachtoffer, een vrouw die te maken heeft met huiselijk geweld, zit dan opgesloten in een blijf-van-mijn-lijfhuis en de man kan vrij rond blijven lopen."

Politiek uitspreken

De plannen van politieke partijen om wat aan geweld in relaties te doen, komen als geroepen, blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder het Opiniepanel. Een meerderheid vindt dat Den Haag tot nu toe te weinig heeft gedaan. Vrouwen vinden dat vaker (64 procent) dan mannen (46 procent).

In die oproep om harder ingrijpen van de politiek zit ook kritiek. Veel mensen geven in de open antwoorden aan dat de politiek te afwachtend, te soft en te reactief is. "De politiek reageert alleen op incidenten, waarna het gebeuren al snel naar de achtergrond verdwijnt."

Spanje als voorbeeld

Toch is er twijfel over de vraag of maatregelen vanuit de politiek gaan werken. 42 procent denkt van wel. Zij pleiten voor zowel hardere straffen als snellere hulp voor slachtoffers, meer bewustwording en emancipatie.

De aanpak van Spanje wordt meerdere keren als voorbeeld genoemd. Het land voerde een pakket aan wetten in om problemen rondom geweld tegen vrouwen aan te pakken. Vooral vrouwen geloven in politiek ingrijpen.

'Is een integratieprobleem'

Maar een even grote groep (45 procent), vooral mannen, is sceptisch over de effectiviteit van politieke maatregelen. Volgens hen liggen de oorzaken van geweld in liefdesrelaties dieper, wat het bestrijden van het probleem lastig maakt.

Ook hebben veel mensen uit deze groep het idee dat geweld tegen vrouwen vooral in andere culturen voorkomt en het een integratieprobleem is.

Bemoeien met privéleven?

Verder zeggen vooral mannen (32 procent) dat grensoverschrijdend gedrag in een relatie een privézaak is en dat de politiek zich daar niet mee moet bemoeien.

Volgens hen moet de politiek vooral zorgen dat de politie en hulpverleners hun werk kunnen doen als het uit de hand loopt. "Er zit altijd een bepaalde mate van ongemak in. Je wilt je niet te veel bemoeien met iemands privéleven", zegt een panellid.