Toen Gert van Middelaar zijn creditcardafschrift binnen kreeg, schrok hij flink door een post van honderden euro's die hij niet kon plaatsen. Het bleek dat zijn zoon het al gamend had uitgegeven. "Aan virtuele poppetjes en dingetjes. Echt heel bizar."

Vraag is of jongeren en andere kwetsbare groepen moeten worden beschermd. In België zijn verschillende smartphonegames niet meer toegestaan. Virtuele schatkistjes in een computerspel, zogenoemde loot boxes zouden gokelementen bevatten en verslavend zijn.

1400 euro afgeschreven

Net als iedere tiener wil Gerts zoon een Playstation. Na zijn verjaardag is het eindelijk zo ver: van zijn spaargeld, aangevuld met geld voor zijn verjaardag koopt Gerts zoon een Playstation in de speelgoedwinkel. Hij is dolenthousiast en gaat er gelijk mee aan de slag.

Als Gert korte tijd later het afschrift van zijn creditcard onder ogen krijgt, ziet hij tot zijn schrik dat er veel geld is afgeschreven. "In eerste instantie ging het om 800 euro. Toen heb ik mijn creditcard laten blokkeren en vertelden ze me dat er nog eens 700 euro aan zat te komen. Dus bij elkaar was het bijna 1500 euro."

'Spelertjes kopen'

Gert vertelt dat zijn zoon 'virtueel zit te spelen en totaal geen besef had dat ie in realtime aankopen heeft gedaan'. Maar stukje bij beetje geeft hij meer en meer geld uit. "Hij kon spelertjes kopen. Het varieerde van 39 euro tot 90 euro per aankoop. Hij had behoorlijk geïnvesteerd om het zo maar te zeggen."

De 'investering' krijgt Gert niet terug. "Sony geeft gewoon niet thuis. En ik denk dan: jullie doen zaken met een minderjarige, dat kan toch niet." Het verbaast hem. "In dit geval is het een minderjarige die voor het eerst van zijn leven een Playstation koopt en die geen flauw benul heeft."

Virtuele schatkistjes

Veel games kosten bijna niets of zijn zelfs gratis, maar zitten vol met prikkels om geld uit te geven. Het meest berucht zijn loot boxes. "Een soort surprise-eieren of voetbalplaatjes", legt onderzoeksjournalist Rufus Kain uit. Hij deed voor Follow the Money onderzoek naar de verdienmodellen van moderne videogames. "Loot boxes zijn eigenlijk virtuele schatkistjes in een computerspel. Je weet nooit precies wat je krijgt als je ze openmaakt."

Ze vallen niet onder de gokwet, maar de Nederlandse Kansspelautoriteit waarschuwt wel dat loot boxes kunnen aanzetten tot verder gokken. "Maatschappelijk kwetsbare groepen zoals jongeren zouden door het openen van loot boxes op termijn wel kunnen worden aangezet tot deelname aan andere kansspelen."

Aangifte tegen eigen kind

Gert leerde een harde les en kreeg het geld niet terug. "Ik heb zijn account laten blokkeren met dien verstaande dat hij dan ook alles kwijt is. Die 1400 euro is dus ook echt weg." De bank wilde wel een onderzoek doen, maar dan moest Gert wel aangifte doen. "Tegen mijn eigen zoon. Ja, dat ga ik natuurlijk niet doen."

Hij snapt goed dat hij zelf ook een verantwoordelijkheid heeft. "Aan de ene kant denk je: 'Moet ik mezelf dit kwalijk nemen? Had ik me hier nu beter in moeten verdiepen?' Uiteindelijk ben ik niet boos op mijn zoon, want die denkt ook: 'Ik ben lekker aan het gamen met mijn vrienden'."

Bewustwording van ouders

Onderzoeksjournalist Rufus Kain wil graag een actievere rol van ouders. "Ik denk dat het belangrijk is om je als ouder bewust te zijn van de inhoud van een game. Ze hoeven zich ook geen zorgen te maken over films, want je gaat je kleine kind niet naar een 18+-film sturen", zegt hij.

Hij vindt het vooral belangrijk om na te denken over de manier waarop de spelfabrikant geld verdient. "Zit er één keer een vast prijskaartje aan en kun je daarna zoveel spelen als je wilt? Of proberen ze je in het spel nog zoveel mogelijk te verkopen? Want het ene is alsof je je kind een zak snoep geeft, en het ander alsof je je kind achterlaat in een snoepwinkel."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."