Toen Gert van Middelaar zijn creditcardafschrift binnen kreeg, schrok hij flink door een post van honderden euro's die hij niet kon plaatsen. Het bleek dat zijn zoon het al gamend had uitgegeven. "Aan virtuele poppetjes en dingetjes. Echt heel bizar."

Vraag is of jongeren en andere kwetsbare groepen moeten worden beschermd. In België zijn verschillende smartphonegames niet meer toegestaan. Virtuele schatkistjes in een computerspel, zogenoemde loot boxes zouden gokelementen bevatten en verslavend zijn.

1400 euro afgeschreven

Net als iedere tiener wil Gerts zoon een Playstation. Na zijn verjaardag is het eindelijk zo ver: van zijn spaargeld, aangevuld met geld voor zijn verjaardag koopt Gerts zoon een Playstation in de speelgoedwinkel. Hij is dolenthousiast en gaat er gelijk mee aan de slag.

Als Gert korte tijd later het afschrift van zijn creditcard onder ogen krijgt, ziet hij tot zijn schrik dat er veel geld is afgeschreven. "In eerste instantie ging het om 800 euro. Toen heb ik mijn creditcard laten blokkeren en vertelden ze me dat er nog eens 700 euro aan zat te komen. Dus bij elkaar was het bijna 1500 euro."

'Spelertjes kopen'

Gert vertelt dat zijn zoon 'virtueel zit te spelen en totaal geen besef had dat ie in realtime aankopen heeft gedaan'. Maar stukje bij beetje geeft hij meer en meer geld uit. "Hij kon spelertjes kopen. Het varieerde van 39 euro tot 90 euro per aankoop. Hij had behoorlijk geïnvesteerd om het zo maar te zeggen."

De 'investering' krijgt Gert niet terug. "Sony geeft gewoon niet thuis. En ik denk dan: jullie doen zaken met een minderjarige, dat kan toch niet." Het verbaast hem. "In dit geval is het een minderjarige die voor het eerst van zijn leven een Playstation koopt en die geen flauw benul heeft."

Lees ook

Virtuele schatkistjes

Veel games kosten bijna niets of zijn zelfs gratis, maar zitten vol met prikkels om geld uit te geven. Het meest berucht zijn loot boxes. "Een soort surprise-eieren of voetbalplaatjes", legt onderzoeksjournalist Rufus Kain uit. Hij deed voor Follow the Money onderzoek naar de verdienmodellen van moderne videogames. "Loot boxes zijn eigenlijk virtuele schatkistjes in een computerspel. Je weet nooit precies wat je krijgt als je ze openmaakt."

Ze vallen niet onder de gokwet, maar de Nederlandse Kansspelautoriteit waarschuwt wel dat loot boxes kunnen aanzetten tot verder gokken. "Maatschappelijk kwetsbare groepen zoals jongeren zouden door het openen van loot boxes op termijn wel kunnen worden aangezet tot deelname aan andere kansspelen."

info

Zijn loot boxes wel legaal?

Volgens de Nederlandse Wet op de kansspelen, ook bekend als de gokwet, is er pas sprake van een kansspel onder twee voorwaarden: de speler mag geen invloed op de uitkomst hebben, én de prijs moet economische waarde hebben. Heeft de speler wél invloed op zijn winkans of is de prijs niet ruilbaar, dan is er volgens de wet geen sprake van een kansspel en is er geen vergunning vereist om het spel aan te bieden.

Een jaar geleden deed de Kansspelautoriteit (KSA) onderzoek naar de legaliteit van loot boxes in Nederland. Bij vier van de tien onderzochte games met loot boxes werd geconcludeerd dat het gewonnen voorwerp onder spelers geruild kon worden, en dus economische waarde had. Deze spellen boden zonder vergunning een kansspel aan, en werden door de KSA op de vingers getikt. Nu hebben veel spelontwikkelaars het ruilen onmogelijk gemaakt of de loot boxes volledig verwijderd, om alsnog aan de Nederlandse kanswet te voldoen.

Aangifte tegen eigen kind

Gert leerde een harde les en kreeg het geld niet terug. "Ik heb zijn account laten blokkeren met dien verstaande dat hij dan ook alles kwijt is. Die 1400 euro is dus ook echt weg." De bank wilde wel een onderzoek doen, maar dan moest Gert wel aangifte doen. "Tegen mijn eigen zoon. Ja, dat ga ik natuurlijk niet doen."

Hij snapt goed dat hij zelf ook een verantwoordelijkheid heeft. "Aan de ene kant denk je: 'Moet ik mezelf dit kwalijk nemen? Had ik me hier nu beter in moeten verdiepen?' Uiteindelijk ben ik niet boos op mijn zoon, want die denkt ook: 'Ik ben lekker aan het gamen met mijn vrienden'."

Bewustwording van ouders

Onderzoeksjournalist Rufus Kain wil graag een actievere rol van ouders. "Ik denk dat het belangrijk is om je als ouder bewust te zijn van de inhoud van een game. Ze hoeven zich ook geen zorgen te maken over films, want je gaat je kleine kind niet naar een 18+-film sturen", zegt hij.

Hij vindt het vooral belangrijk om na te denken over de manier waarop de spelfabrikant geld verdient. "Zit er één keer een vast prijskaartje aan en kun je daarna zoveel spelen als je wilt? Of proberen ze je in het spel nog zoveel mogelijk te verkopen? Want het ene is alsof je je kind een zak snoep geeft, en het ander alsof je je kind achterlaat in een snoepwinkel."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.