meer NPO start

Zo werkt hi-tech rattenvangen met DNA-techniek

Zo werkt hi-tech rattenvangen met DNA-techniek
Bron: Privécollectie

Binnenkort is geen muskusrat meer veilig. Rattenvangers maken sinds kort namelijk gebruik van de modernste technieken waarmee DNA-sporen worden getraceerd. Hoe een nieuwe techniek een oud beroep verandert.

Simon Dijkstra en Jaap Hiemstra van het team exotenbestrijding Wetterskip Fryslan speuren al jaren naar muskusratten in het Friese polderlandschap. Het dier ondergraaft de dijken en waterkeringen. En dus moet de muskusrat worden bestreden. Maar dat is nog niet zo eenvoudig. De twee mannen lopen dagelijks vele kilometers op zoek naar sporen.

Rattenvangen
Bron: EenVandaag
Speuren langs de sloot op zoek naar ratten

'Zo weer op het oude niveau als we de teugels laten vieren'

"De muskusrat bouwt de ingang van zijn hol onder water, maar hij laat sporen achter: een soort muesli van wortels en onderwaterstengels die hij eet", vertelt Simon Dijkstra. "Zo kunnen we het beest detecteren."

De 400 rattenvangers in Nederland doen goed werk, want de muskusrat is op zijn retour. Werden er 15 jaar geleden nog 400.000 exemplaren gevangen, afgelopen jaar was dat gedaald naar 55.000.

Toch moet de bestrijding blijven doorgaan, want het beest plant zich als een razende voort: een paartje heeft zo 25 jongen per jaar. Henk Post van de Unie van Waterschappen is verantwoordelijk voor de bestrijding benadrukt het belang hiervan: "Als we de teugels laten vieren zitten we zo weer op het hoge niveau."

Opsporen vergemakkelijkt door E-DNA

Nu de muskusrat schaarser wordt zijn de rattenvangers steeds meer tijd kwijt aan het opsporen van de beestjes. Dat opsporen wordt nu veel makkelijker met een fonkelnieuwe techniek: E-DNA, ofwel environmental DNA.

Maar hoe werkt het? De muskusrat is vrij honkvast, beweegt zich vooral in de buurt van zijn eigen hol. Het beest laat via zijn uitwerpselen DNA sporen achter. De rattenvangers, die traditioneel vele uren langs en in het water moeten turen, hoeven nu alleen maar om de zoveel meter een minuscuul buisje water te vullen, waarbij ieder buisje een nummer krijgt.

De rattenvangers noteren in een speciale app -tot op de meter precies- op welke plek het buisje is gevuld. In het lab wordt vervolgens gekeken op welke plek DNA van de muskusrat aanwezig is.

E-DNA
Bron: EenVandaag
Gebruik Environmental DNA helpt ratten te vangen

Tot op de meter duidelijk waar nest zich bevindt

Rattenvanger Jaap Hiemstra is enthousiast. "Het is een soort CSI in de sloot! En vooral heel handig om vast te stellen of er in een groot gebied nog ratten zijn. Als er geen DNA is aangetroffen in een bepaald gebied, hoeven we daar ook niet meer te lopen. Dat scheelt natuurlijk heel veel loopwerk. Dan kunnen wij onze schaarse tijd beter besteden aan het vangen van de beesten, want dat moeten we nog steeds zelf doen."

De eerste ratten zijn al gevangen door deze techniek: het was tot op de meter duidelijk waar het nest van de beesten zich bevond. Volgens Henk Post van de Unie van Waterschappen zal in de nabije toekomst het niet meer nodig zijn om de rattenvangers de buisjes water te laten afnemen. Dat werk kan ook door een drone worden gedaan, bijvoorbeeld door een op afstand bestuurbaar bootje of vliegtuig.

Ze lopen iedere dag 10 tot 20 kilometer, op zoek naar de muskusrat, die onze dijken en waterkeringen ondergraaft.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom Nederland het juiste land is voor zelfrijdende taxi's van Uber volgens deze expert

Het Amerikaanse bedrijf Uber wil vanaf 2026 zelfrijdende taxi's aanbieden in Europa. Het bedrijf werkt nu samen met de Chinese ontwikkelaar Momenta om dit voor elkaar te krijgen. Maar is Nederland daar klaar voor? "Infrastructuur is goed geregeld."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeente Amsterdam wil regeling voor Surinaamse oud-Nederlanders versoepelen: 'Historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten'

Gemeente Amsterdam wil regeling voor Surinaamse oud-Nederlanders versoepelen: 'Historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten'
Wethouder Rutger Groot Wassink
Bron: EenVandaag

Ruim 180 Surinamers hebben een verblijfsvergunning gekregen die ze na de onafhankelijkheid in 1975 zijn kwijtgeraakt. Maar door strenge eisen zijn er ook afwijzingen. Dat moet anders, vindt gemeente Amsterdam. "Het leidt tot schrijnende situaties."

Naast de verblijfsvergunningen die zijn afgegeven, zijn er nog ongeveer 25 in behandeling. Een van de mensen die nu al succesvol gebruik heeft kunnen maken van de regeling is Jayant Ganesh uit Den Haag. Hij woonde bijna 25 jaar zonder papieren in Nederland, maar krijgt nu een verblijfsvergunning.

'Ik kon die beslissing niet zelf nemen'

"Ik ben er heel erg blij mee, het neemt alle angst en stress weg. Ik hoef niet meer op de straat te lopen en bang te zijn dat ik word opgepakt en uitgezet", vertelt hij. "Het is een opluchting en het geeft ons ook de erkenning die wij verdienen, gezien het feit dat wij ons Nederlandschap nooit hebben afgestaan."

Ganesh was nog een kind toen Suriname onafhankelijk werd. "Ik kon dus niet de beslissing nemen of ik Nederlander wilde blijven of Surinamers wilde worden."

25 jaar ongedocumenteerd

In 2000 komt hij op zijn 29ste naar Nederland, maar papieren krijgt hij niet. "Gelukkig had ik hier een netwerk van familie en vrienden die mij opvingen. Ik heb meerdere keren bij de IND aangeklopt de afgelopen 25 jaar, maar steeds zonder succes."

Nu Ganesh wel een verblijfsvergunning heeft, voelt hij zich weer een vrij mens: "Ik kan nu legaal werk zoeken, ik kan in aanmerking komen voor een huurwoning en het belangrijkste, ik kan nu gewoon over straat lopen zonder dat ik bang ben dat er iets gebeurt."

Bekijk ook

info

Ongedocumenteerde Surinamers in Nederland

Voor de onafhankelijkheid in 1975 waren alle inwoners van Suriname automatisch ook Nederlandse staatsburgers. Met de onafhankelijkheid kwam daar echter verandering in: zij verloren hun Nederlandse nationaliteit en daarmee ook de bijbehorende rechten.

Alleen Surinamers die op dat moment in Nederland verbleven, mochten hun Nederlandse nationaliteit behouden en kregen de status van 'legale vreemdelingen'.

In de eerste 5 jaar na de onafhankelijkheid van Suriname gold een overgangsregeling, de zogenaamde Toescheidingsregeling. Die maakte het makkelijker voor oud-Nederlandse Surinamers om naar Nederland te komen. Zolang ze een inkomen en een woning hadden, mochten ze zich hier vestigen. Maar vanaf 1980 veranderde dat: sindsdien werd hun toelating net zo streng als die van andere buitenlandse migranten.

Sinds het intrekken van de overgangsregeling wonen er naar schatting zo'n 1.200 Surinaamse oud-Nederlanders ongedocumenteerd in Nederland.

Eenmalige speciale regeling

Om Surinamers als Ganesh tegemoet te komen, kwam voormalig staatssecretaris Van der Burg afgelopen jaar met een eenmalige, speciale regeling, waar Surinaamse oud-Nederlanders tussen 1 januari en 1 juli van dit jaar gebruik van kunnen maken.

Iedereen die geboren is voor 25 november 1975, de dag dat Suriname onafhankelijk werd, en die kan aantonen dat hij of zij langer dan 10 jaar in Nederland woont, komt in aanmerking voor een verblijfsvergunning.

500 zaken afgewezen

Maar die laatste eis, 10 jaar onafgebroken in Nederland wonen, zorgt er nu voor dat ruim 500 zaken van Surinaamse oud-Nederlanders zijn afgewezen. Zij konden niet bewijzen dat ze meer dan 10 jaar in Nederland woonden.

"Veel mensen vallen hierdoor buiten de boot", merkt wethouder van Amsterdam Rutger Groot Wassink. Zijn gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling.

Bekijk ook

'Historisch onrecht'

Om deze groep mensen toch te helpen, pleit hij voor het verkorten van de eis, van 10 naar 5 jaar: "Zodat meer mensen gebruik kunnen maken van deze regeling."

"We hebben het hier over Nederlanders die ten onrechte niet de Nederlandse status hebben gekregen", gaat de wethouder verder. "Ik vind dat historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten."

Schrijnende situaties

Hij voorziet grote problemen voor deze groep als ze ongedocumenteerd blijven. "Het is voor die mensen buitengewoon vervelend en het leidt ook tot schrijnende situaties."

"Ze moeten dan illegaal wonen, illegaal werken en ze hebben geen toegang tot zorg. Het is een buitengewoon ingewikkeld bestaan voor deze mensen", aldus Groot Wassink.

Gemeente Amsterdam wil regeling voor Surinaamse oud-Nederlanders versoepelen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant