Binnenkort is geen muskusrat meer veilig. Rattenvangers maken sinds kort namelijk gebruik van de modernste technieken waarmee DNA-sporen worden getraceerd. Hoe een nieuwe techniek een oud beroep verandert.

Simon Dijkstra en Jaap Hiemstra van het team exotenbestrijding Wetterskip Fryslan speuren al jaren naar muskusratten in het Friese polderlandschap. Het dier ondergraaft de dijken en waterkeringen. En dus moet de muskusrat worden bestreden. Maar dat is nog niet zo eenvoudig. De twee mannen lopen dagelijks vele kilometers op zoek naar sporen.

Rattenvangen
Bron: EenVandaag
Speuren langs de sloot op zoek naar ratten

'Zo weer op het oude niveau als we de teugels laten vieren'

"De muskusrat bouwt de ingang van zijn hol onder water, maar hij laat sporen achter: een soort muesli van wortels en onderwaterstengels die hij eet", vertelt Simon Dijkstra. "Zo kunnen we het beest detecteren."

De 400 rattenvangers in Nederland doen goed werk, want de muskusrat is op zijn retour. Werden er 15 jaar geleden nog 400.000 exemplaren gevangen, afgelopen jaar was dat gedaald naar 55.000.

Toch moet de bestrijding blijven doorgaan, want het beest plant zich als een razende voort: een paartje heeft zo 25 jongen per jaar. Henk Post van de Unie van Waterschappen is verantwoordelijk voor de bestrijding benadrukt het belang hiervan: "Als we de teugels laten vieren zitten we zo weer op het hoge niveau."

Opsporen vergemakkelijkt door E-DNA

Nu de muskusrat schaarser wordt zijn de rattenvangers steeds meer tijd kwijt aan het opsporen van de beestjes. Dat opsporen wordt nu veel makkelijker met een fonkelnieuwe techniek: E-DNA, ofwel environmental DNA.

Maar hoe werkt het? De muskusrat is vrij honkvast, beweegt zich vooral in de buurt van zijn eigen hol. Het beest laat via zijn uitwerpselen DNA sporen achter. De rattenvangers, die traditioneel vele uren langs en in het water moeten turen, hoeven nu alleen maar om de zoveel meter een minuscuul buisje water te vullen, waarbij ieder buisje een nummer krijgt.

De rattenvangers noteren in een speciale app -tot op de meter precies- op welke plek het buisje is gevuld. In het lab wordt vervolgens gekeken op welke plek DNA van de muskusrat aanwezig is.

E-DNA
Bron: EenVandaag
Gebruik Environmental DNA helpt ratten te vangen

Tot op de meter duidelijk waar nest zich bevindt

Rattenvanger Jaap Hiemstra is enthousiast. "Het is een soort CSI in de sloot! En vooral heel handig om vast te stellen of er in een groot gebied nog ratten zijn. Als er geen DNA is aangetroffen in een bepaald gebied, hoeven we daar ook niet meer te lopen. Dat scheelt natuurlijk heel veel loopwerk. Dan kunnen wij onze schaarse tijd beter besteden aan het vangen van de beesten, want dat moeten we nog steeds zelf doen."

De eerste ratten zijn al gevangen door deze techniek: het was tot op de meter duidelijk waar het nest van de beesten zich bevond. Volgens Henk Post van de Unie van Waterschappen zal in de nabije toekomst het niet meer nodig zijn om de rattenvangers de buisjes water te laten afnemen. Dat werk kan ook door een drone worden gedaan, bijvoorbeeld door een op afstand bestuurbaar bootje of vliegtuig.

Ze lopen iedere dag 10 tot 20 kilometer, op zoek naar de muskusrat, die onze dijken en waterkeringen ondergraaft.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.