Door de opmars van kinkhoest en mazelen is er veel aandacht voor het inenten van jonge kinderen. Maar ook ouderen zijn extra kwetsbaar. "Ik zou zeker voorstander zijn van een Rijksvaccinatieprogramma voor ouderen", vertelt immunoloog Debbie van Baarle.

Het aantal gevallen van kinkhoest in Nederland heeft het hoogste niveau in zeker 10 jaar tijd bereikt. Volgens nieuwe cijfers van het RIVM zijn in de eerste 4 maanden van dit jaar in totaal 7.187 besmettingen gemeld.

Baby's én ouderen kwetsbaar

Daaronder zijn tot nog toe 375 baby's. Vooral de jongsten onder de 6 maanden waren erg ziek, vier baby's zijn overleden aan kinkhoest. Tegelijkertijd ziet het RIVM ziet ook onder ouderen het aantal gevallen stijgen: er kwamen 20 meldingen binnen over kinkhoest bij 60-plussers, twee ouderen stierven aan de ziekte.

Alle ogen zijn momenteel gericht op het belang van vaccinatie bij jonge kinderen. Maar we moeten de ouderen niet vergeten, waarschuwen verschillende immunologen. "Door veroudering neemt het afweersysteem af en daardoor zijn ouderen kwetsbaar", zegt Van Baarle, immunoloog bij het RIVM en hoogleraar Immunologie van vaccinaties aan de Rijksuniversiteit Groningen. "En omdat ouderen kwetsbaarder zijn voor infectieziekten hebben ze een extra steuntje in de rug nodig om ze toch te beschermen, en dat kan door vaccinatie."

Ziektelast moet omlaag

Immunoloog van het Radboudumc in Nijmegen Dimitri Diavatopoulos ziet veel winst in het voorkomen van ziektelast onder ouderen. "Als je ouderen kunt beschermen door een vaccin aan te bieden, dan heeft dat denk ik heel veel directe gezondheidswinst voor die mensen, omdat de ziektelast omlaag gaat onder deze groep."

Veel ouderen zijn als kind gevaccineerd tegen kinkhoest, maar dat zegt niet dat ze voldoende beschermd zijn. De bacterie verandert en het is de vraag of het vaccin nog genoeg effect heeft. In verschillende landen, zoals Oostenrijk, Amerika en Australië, krijgen ouderen elke 10 jaar een herhaalprik. Een prima idee, ook voor Nederlandse ouderen, vindt Van Baarle. Zeker nu kinkhoest meer voorkomt.

Kinkhoestepidemie

Diavatopoulos spreekt zelfs van een kinkhoestepidemie. "We kijken eigenlijk altijd naar de meldingen van kinkhoest, maar die meldingen zijn een enorme onderschatting van het totaal aantal kinkhoestgevallen, ook bij die oudere leeftijdsgroepen." Vaak wordt er niet getest en mensen gaan niet altijd naar de huisarts met hun klachten.

Naas het feit dat kinkhoest erg besmettelijk is, zijn de klachten ook nog eens erg naar en langdurig, waarschuwt de immunoloog. "100 dagen hoesten, wordt wel gezegd. Je krijgt enorme hoestbuien, die kunnen echt aanhouden. Je kunt ervan overgeven, hele nachten wakker liggen, maar er kunnen ook complicaties ontstaan, zoals gebroken ribben van het hoesten."

Meerdere ziektes

Het is niet alleen kinkhoest dat Van Baarle en Diavatopoulos zorgen baart met het oog op ouderen. Ook gordelroos, griep, pneumokokken en RS-virus komen al gauw ter sprake.

In Nederland krijgt iedereen van 60 jaar en ouder een gratis vaccinatie tegen griep aangeboden door de overheid. En sinds 2020 kunnen 60-plussers ook een gratis pneumokokkenvaccinatie krijgen. Deze vaccinatie verkleint de kans op bijvoorbeeld een longontsteking door pneumokokken.

Niet alles wordt vergoed

In 2019 kwam de Gezondheidsraad al met een positief advies over een vaccinatie tegen gordelroos. De huidziekte wordt veroorzaakt door het waterpokkenvirus en kenmerkt zich door een rode, pijnlijke huiduitslag.

Toch wordt de vaccinatie tegen gordelroos niet vergoed, tot teleurstelling van Van Baarle. "Ik vind dat heel erg jammer, want ik denk dat we daar heel veel ziekte, pijn en complicaties mee kunnen voorkomen."

Te hoge kosten

Op de vraag hoe het er nu voorstaat met het opnemen van een vaccin hiertegen in het Rijksvaccinatieprogramma, reageert het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS): 'Vanwege de hoge kosten is ervoor gekozen het gordelroosvaccin op dit moment niet programmatisch aan te bieden.'

Mocht het vaccin toch programmatisch worden aangeboden, dan zou het ministerie moeten nadenken over het starten van een inhaalcampagne om alle mensen in de doelgroep te vaccineren. Ook laat het ministerie weten dat het vaccin nu nog beschikbaar is om zelf aan te schaffen.

Rijksvaccinatieprogramma voor ouderen

Zowel Van Baarle als Diavatopoulos is voorstander van een Rijksvaccinatieprogramma (RVP) voor ouderen, net zoals voor kinderen bestaat. "Daar ben ik zeker voor. Ik denk dat het risico op infectieziekten niet ophoudt op je achttiende", zegt Van Baarle. "Eigenlijk moeten we toewerken naar een levensloopvaccinatie, waarbij je meerdere vaccins over het hele leven kunt inzetten zodat iedereen optimaal is beschermd."

Zo'n RVP zou nog een groot voordeel hebben, zegt Diavatopoulos. Voor de ene vaccins moeten ouderen nu bij hun huisarts zijn, voor de andere bij de GGD. Dat schept verwarring. "Het is te versnipperd. Ik ben voorstander van een vaccinatieprogramma voor ouderen, omdat het dan veel beter geregeld is. Dan kun je vanuit één plek of instantie communiceren met de mensen, de vaccins aanbieden en zo weten die mensen wat voor vaccins ze kunnen krijgen."

Uitvoeringsproef door RIVM

Het ministerie van VWS geeft aan dat er afgelopen periode door het RIVM een uitvoeringstoets is uitgevoerd naar een vaccinatievoorziening voor volwassenen bij de GGD's.

'Deze bevindt zich in het stadium van afronding. Op korte termijn wordt de Tweede Kamer hier nader over geïnformeerd", geeft het ministerie aan.

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.