Vanaf de jaren zestig tot 1993 zijn honderdduizenden dienstplichtigen en beroepsmilitairen bij Defensie blootgesteld aan de kankerverwekkende wapenolie PX-10. In het middel, dat gebruikt werd bij het schoonmaken van wapens, zit de kankerverwekkende stof benzeen verwerkt.

De gevaren van PX-10 waren intern al jaren bekend, toch besloot Defensie in 1984 met het gebruik van het middel door te gaan. Dit blijkt uit een brief van de Defensietop uit 1984 die EenVandaag in handen kreeg via de Wet openbaarheid van bestuur. In de brief staat: “Het produkt PX-10 blijft bij de KM (evenals KL en KLU) gehandhaafd."

Enkele honderden (oud)-Defensiemedewerkers hebben inmiddels kanker gekregen, anderen hebben neurologische aandoeningen. Een groot aantal is overleden. Defensie wijst claims van ziek geworden militairen of nabestaanden af. Het erkent in individuele gevallen de relatie tussen het middel en de ziekte leukemie wel, maar dat moet je dan wel als persoon aanvechten. Defensie weigert een verband tussen het werken met PX-10 en ziekte te erkennen voor de gehele groep.

Het baseert zich daarbij op een onderzoeksrapport van het RIVM uit 2011 dat concludeert dat er geen causaal verband is. Maar dat rapport is omstreden. In oktober 2014 uiten toxicologen in een uitzending van EenVandaag felle kritiek op het onderzoek. Het zou wetenschappelijk incorrect zijn en het RIVM zou een foute rekenmethode gebruikt hebben. Het onderzoek zou verder uitgegaan zijn van verkeerde aannames over de blootstelling aan benzeen. Ook zou er niet gekeken zijn naar individuele gevallen.

De militaire vakbond AFMP en Tweede Kamerleden eisen hierna opheldering van minister Hennis van Defensie en willen dat ze het onderzoek heropent. Dit weigert Hennis. Ondertussen komen er meer meldingen van mensen die gewerkt hebben met de wapenreinigingsolie. Letselschadeadvocaat Jan de Bruin heeft een speciaal meldpunt geopend en hier melden zich honderden militairen. In een enquête van de advocaat zeggen 480 militairen onbeschermd met het middel gewerkt hebben. 162 melden nu ziek te zijn.

In het najaar van 2015 komt er nog meer kritiek op het onderzoek van het RIVM uit 2011. De proeven blijken voor een deel uitgevoerd te zijn met de stof tolueen, in plaats van het kankerverwekkende benzeen. Dit vanwege het risico voor de onderzoekers die het experiment uitvoerden. Volgens het RIVM zouden de stoffen vergelijkbaar zijn, maar toxicologen zeggen dat tolueen tot drie keer sneller verdampt dan benzeen. Ook is er kritiek op het feit dat maar 23 militairen van één eenheid zijn gesproken voor het onderzoek. Verder gaan Defensie en het RIVM uit van lage concentraties schadelijke stoffen in PX-10. Onterecht vinden critici: het is nog onduidelijk hoeveel benzeen er in het middel zat.

Begin 2016 roepen militaire vakbonden AFMP en MARVER en de SP minister Hennis opnieuw op het onderzoek naar PX-10 te heropenen. 

Een paar dagen vrij om te rouwen na het overlijden van een bloedverwant: steeds meer bedrijven bieden het aan. Maar is dat de beste manier om met verlies om te gaan? "Oppakken van dagelijkse activiteit is enorm belangrijk."

Veel meer nieuwe seniorenwoningen bouwen, dat is dé grote uitdaging van nu, volgens wethouder Pieter Paul Slikker. "Dan kunnen mensen zo lang mogelijk op hun eigen plekje wonen, maar heel erg in contact met die gemeenschap en die samenleving."

Wethouder Slikker uit 's-Hertogenbosch ziet dat de bouw van goede seniorenwoningen een oplossing kan zijn voor meerdere grote problemen: de krapte op de woningmarkt, de tekorten in de thuiszorg en de eenzaamheid waar ouderen regelmatig mee kampen.

Gezamenlijke binnenruimtes en wekelijkse borrels

We spreken hem bij een complex met seniorenwoningen waar veel aandacht is voor samenleven met anderen. Bijvoorbeeld in de vorm van gezamenlijke binnenruimtes en wekelijkse borrels.

De gebouwen lijken van buiten misschien op een verzorgingshuis, maar het concept is totaal anders, zegt Slikker. "In een verzorgingshuis word je geleefd op het ritme van de zorg. Hier hou je zelf de regie over je eigen leven. Niemand wil aan het einde van zijn leven geparkeerd worden in een plek waar alleen maar oude mensen wonen en waar je zorg behoeft. Mensen willen met hun poten in de samenleving blijven staan."

'Niet alleen'

Hij gaat verder: "Hier loop je een modern complex binnen met beneden een hele grote ontmoetingsruimte waar jong en oud en de buurt elkaar ontmoet, waarbij je uitgenodigd wordt om gewoon naar de kapper in de stad te gaan, om te gaan biljarten bij de kroeg hier een paar straten verderop."

Het gevoel van saamhorigheid is ook belangrijk voor Jeanine Liethof (65). Zij woont in het Arnhemse Elderburen, waar senioren ook gezamenlijk wonen. "Het gevoel dat ik niet helemaal alleen ben, dat vind ik heel prettig."

'Je drinkt een kopje koffie samen'

"Als ik van m'n werk op m'n fietsje hier bij al de buren de parkeerplaats op fiets, dan denk ik: 'ik ben thuis'", gaat ze verder.

"En niet alleen vanwege deze woning, maar ook vanwege de bewoners hier. In mijn vorige huis groette de buren elkaar niet eens, maar hier is aandacht voor elkaar. Je komt af en toe bij elkaar over de vloer. Je drinkt een kopje koffie samen."

Omzien naar elkaar

Jeanine wil dat de huurdersgemeenschap zich echt voor elkaar inzet. En dat is ook nodig: "Want er zijn hier nog wel meer single dames en heren, ook op oudere leeftijd. Maar dan is het toch wel prettig dat we daar naar elkaar omzien."

"Als we zien dat een bewoner na een aantal dagen nog steeds de gordijnen dicht heeft zitten, dan gaan wij toch wel even aanbellen om te vragen of alles goed is", noemt ze als voorbeeld. "Kijk, dat soort dingen heb je natuurlijk in een misschien andere woonomgeving wat minder."

Noodzakelijk

Slikker benadrukt dat dit soort vormen van gezamenlijk wonen geen hobbyprojecten zijn, maar bittere noodzaak is. "Als we niets doen dan werkt straks 1 op de 4 mensen in de zorg. Dat gaat niet gebeuren, dus we zullen het met elkaar op een andere manier moeten organiseren."

"Ouder worden in je eigen huis, levensloopbestendig wonen, meer gemeenschappelijk wonen en ook een beetje meer zorg dragen voor elkaar", zegt hij tot slot.