Lange tijd leek het een uitgemaakte zaak: Israël wint dit jaar het Songfestival. De bookmakers waren het daar in elk geval unaniem over eens. Toch lijkt op het laatste moment Cyprus roet in het eten te gooien: op de dag van de eerste halve finale nam dat land de koppositie van Israël over.

Toch was er een duidelijke reden waarom Israël zo lang bovenaan stond bij de bookmakers. Zangeres Netta Barzilai brengt op het festival het nummer ‘Toy’. Aan de ene kant een sterk, modern nummer, maar ook een met een duidelijke boodschap. "I am not your toy, you stupid boy", zingt Barzilai: geïnspireerd op de #MeToo-beweging en op ervaringen van de zangeres zelf. Daarmee brengt Israël een nummer dat perfect past bij thema's die leven in deze tijd. Het recept voor succes?

Lammert in Lissabon

Lammert de Bruin is voor EenVandaag aanwezig bij het Eurovisie Songfestival in Lissabon. In drie vlogs gaat hij op zoek naar wat er speelt rond het grootste muzikale evenement van Europa. In de eerste aflevering zoekt hij antwoord op de vraag: wat is het geheim van een succesvol Songfestivallied?

Songfestival-commentator Cornald Maas kan in de laatste jaren wel een voorzichtige trend ontdekken: "Wat me opvalt is dat de laatste tijd nummers hoog eindigen, of zelfs winnen, die een duidelijk verhaal hebben." Hierbij verwijst hij naar 'de vrouw met de baard' Conchita Wurst uit 2014, of de Oekraïnse Jamala in 2016. Laatstgenoemde zong een nummer over deportaties in het Krimgebied in 1944. 

Toch is een goed verhaal alleen volgens Maas nooit genoeg. "Zonder goede muziek gebeurt er niets. Ook niet als iets zonder charisma wordt verkocht." Dit jaar ziet hij dat 'goede verhaal' vooral terug bij Israël, maar ook bij Frankrijk en Italië. Frankrijk brengt het nummer 'Mercy' van Madame Monsieur, dat geïnspireerd is op het verhaal van een meisje dat geboren werd op een vluchtelingenboot. Het duo Ermal Meta en Fabrizio Moro komt voor Italië met 'Non mi avete fatto niente': een lied over de verschillende terroristische aanslagen in Europa en het Midden-Oosten van de laatste jaren. 

Van Conchita tot Jamala: het succes van het verhaal

Er zijn door de rijke historie van het Eurovisie Songfestival heen veel voorbeelden te noemen van nummers die (mede) dankzij hun boodschap ver zijn gekomen. Een sterk verhaal kan net dat zetje extra geven dat het verschil maakt tussen een 'prima' klassering of de winst:

Paul Harrington & Charlie McGettigan (1994)

De Ierse deelnemer van dit jaar, Ryan O'Shaughnessy, denkt bij een nummer met een sterk verhaal direct terug aan het jaar 1994. "Het festival is opgezet om verhalen uit Europa te delen. Wij deden dat in 1994 met Paul Harrington en Charlie McGettigan. Dat was heel inspirerend voor mij." Harrington & McGettigan brachten het nummer 'Rock 'n' Roll Kids', waarin zij zongen over hun verloren jeugd. Ze herinneren zich hoe ze opgroeiden met de rock-'n-roll-muziek van bijvoorbeeld Jerry Lee Lewis en Elvis Presley en hoe de jeugd van toen een eigen versie van rock 'n roll heeft ontwikkeld. Het Ierse duo won het festival met overmacht.

Conchita Wurst (2014)

In 2014 was er één deelnemer waar niemand omheen kon: de Oostenrijkse Conchita Wurst. Deze 'vrouw met de baard' deelde een boodschap van inclusiviteit: het maakt niet uit hoe je eruit ziet of wie je bent, iedereen moet geaccepteerd worden. Wurst werd het middelpunt van de aandacht en versloeg met 'Rise Like A Phoenix' de Nederlandse Common Linnets. 

Jamala (2016)

In 2016 won zangeres Jamala het Songfestival met '1944', een nummer waarin zij het verhaal vertelt van haar oma. Zij werd in het jaar 1944 met haar kinderen gedeporteerd uit de Krim, een reis die een van haar dochters niet overleefde. Het festival van 2016 vond plaats kort na de annexatie van de Krim door Rusland, wat Jamala op beschuldigingen van politieke motieven kwam te staan. Nummers met politieke inhoud zijn op het Songfestival namelijk niet toegestaan. De organisatie besloot echter dat '1944' niet expliciet politiek was. Jamala mocht meedoen en won het festival. 

Cornald Maas: 'Theorieën kunnen nog overboord'

Of dit jaar 'het verhaal' wint of dat het showelement de doorslag geeft, is nog even afwachten. Ook Cornald Maas geeft toe dat het twee kanten op kan gaan, zoals de bookmakers al aangeven. "De theorieën gaan gewoon overboord mocht Cyprus het festival winnen dit jaar, want dat heeft helemaal geen verhaal. Behalve dat de zangeres zingt dat ze het vuur uit haar sloffen danst."

Het Amerikaanse bedrijf Uber wil vanaf 2026 zelfrijdende taxi's aanbieden in Europa. Het bedrijf werkt nu samen met de Chinese ontwikkelaar Momenta om dit voor elkaar te krijgen. Maar is Nederland daar klaar voor? "Infrastructuur is goed geregeld."

Ruim 180 Surinamers hebben een verblijfsvergunning gekregen die ze na de onafhankelijkheid in 1975 zijn kwijtgeraakt. Maar door strenge eisen zijn er ook afwijzingen. Dat moet anders, vindt gemeente Amsterdam. "Het leidt tot schrijnende situaties."

Naast de verblijfsvergunningen die zijn afgegeven, zijn er nog ongeveer 25 in behandeling. Een van de mensen die nu al succesvol gebruik heeft kunnen maken van de regeling is Jayant Ganesh uit Den Haag. Hij woonde bijna 25 jaar zonder papieren in Nederland, maar krijgt nu een verblijfsvergunning.

'Ik kon die beslissing niet zelf nemen'

"Ik ben er heel erg blij mee, het neemt alle angst en stress weg. Ik hoef niet meer op de straat te lopen en bang te zijn dat ik word opgepakt en uitgezet", vertelt hij. "Het is een opluchting en het geeft ons ook de erkenning die wij verdienen, gezien het feit dat wij ons Nederlandschap nooit hebben afgestaan."

Ganesh was nog een kind toen Suriname onafhankelijk werd. "Ik kon dus niet de beslissing nemen of ik Nederlander wilde blijven of Surinamers wilde worden."

25 jaar ongedocumenteerd

In 2000 komt hij op zijn 29ste naar Nederland, maar papieren krijgt hij niet. "Gelukkig had ik hier een netwerk van familie en vrienden die mij opvingen. Ik heb meerdere keren bij de IND aangeklopt de afgelopen 25 jaar, maar steeds zonder succes."

Nu Ganesh wel een verblijfsvergunning heeft, voelt hij zich weer een vrij mens: "Ik kan nu legaal werk zoeken, ik kan in aanmerking komen voor een huurwoning en het belangrijkste, ik kan nu gewoon over straat lopen zonder dat ik bang ben dat er iets gebeurt."

Eenmalige speciale regeling

Om Surinamers als Ganesh tegemoet te komen, kwam voormalig staatssecretaris Van der Burg afgelopen jaar met een eenmalige, speciale regeling, waar Surinaamse oud-Nederlanders tussen 1 januari en 1 juli van dit jaar gebruik van kunnen maken.

Iedereen die geboren is voor 25 november 1975, de dag dat Suriname onafhankelijk werd, en die kan aantonen dat hij of zij langer dan 10 jaar in Nederland woont, komt in aanmerking voor een verblijfsvergunning.

500 zaken afgewezen

Maar die laatste eis, 10 jaar onafgebroken in Nederland wonen, zorgt er nu voor dat ruim 500 zaken van Surinaamse oud-Nederlanders zijn afgewezen. Zij konden niet bewijzen dat ze meer dan 10 jaar in Nederland woonden.

"Veel mensen vallen hierdoor buiten de boot", merkt wethouder van Amsterdam Rutger Groot Wassink. Zijn gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling.

'Historisch onrecht'

Om deze groep mensen toch te helpen, pleit hij voor het verkorten van de eis, van 10 naar 5 jaar: "Zodat meer mensen gebruik kunnen maken van deze regeling."

"We hebben het hier over Nederlanders die ten onrechte niet de Nederlandse status hebben gekregen", gaat de wethouder verder. "Ik vind dat historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten."

Schrijnende situaties

Hij voorziet grote problemen voor deze groep als ze ongedocumenteerd blijven. "Het is voor die mensen buitengewoon vervelend en het leidt ook tot schrijnende situaties."

"Ze moeten dan illegaal wonen, illegaal werken en ze hebben geen toegang tot zorg. Het is een buitengewoon ingewikkeld bestaan voor deze mensen", aldus Groot Wassink.