'Waarschijnlijk zijn ze meegenomen als ruilmiddel': onderhandelingsexpert over gegijzelde Israëliërs in Gaza

Qatar en de Verenigde Staten onderhandelen met Hamas, om gijzelaars vrij te laten. Onderhandelen terwijl er mensenlevens op het spel staan: hoe doe je dat? Heidi Nieboer werkte jarenlang als onderhandelingsexpert voor de politie en anti-terreureenheid.

De situatie als tussen Israël en Hamas op dit moment, heeft Nieboer zelf nooit meegemaakt in tijdens haar werk in binnen- en buitenland. "Dit is zo groots, zo veelomvattend, zo massaal en zo ontzettend complex op alle fronten. Dat maken we gelukkig niet veel mee in de wereld."

130 gijzelaars

Bij de aanval op Israël heeft Hamas Israëlische soldaten en burgers gevangen genomen en meegenomen over de grens. Het aantal dat nu genoemd wordt is 130.

Vanmiddag werd bekend dat het ministerie van Buitenlandse Zaken van Qatar samen met het State Departement van de VS zou onderhandelen met Hamas om de gijzelaars vrij te laten vóór de start van een grondoffensief tegen Gaza. De inzet zou het vrijlaten van gegijzelde vrouwen en kinderen zijn, voor 36 Palestijnse vrouwen en kinderen die in Israëlische gevangenissen zitten. Israël ontkent bij de onderhandelingen betrokken te zijn.

Harde eis

Nieboer gaat er vanuit dat er onderhandelt gaat worden, ze heeft her-en-der in de media gelezen dat de contacten daarvoor mogelijk al zijn gelegd. "Het is duidelijk dat Hamas een eis heeft neergelegd. Namelijk een vrijlating van alle Palestijnse gevangenen, dat zijn er meer dan 5.000 op dit moment."

Dat lijkt een onmogelijke eis, maar dat is het volgens de expert niet. "Als je naar de geschiedenis kijkt, hebben we dat al eerder gezien. In 2011 werd één Israëlische soldaat (Gilad Shalit, red.) uitgeruild voor meer dan 1.000 Palestijnse gevangenen."

Niet in stilte

Wat Nieboer opvallend vindt is dat ontvoeringen doorgaans in stilte worden uitgevoerd, zodat niemand weet waar de gijzelaars naartoe worden gebracht. Zo blijft het ook onder de radar wie er verantwoordelijk is voor de verdwijning.

"Maar in dit geval lijkt het op de filmpjes alsof de gijzelaars trots zijn en het laat ook de manier zien waarop ze de gijzelaars behandelen. Dat is niet met heel veel respect. Het ziet er heel gruwelijk uit."

Hoog niveau

Maar hoe gaat zo'n onderhandeling dan? Nieboer weet het in deze specifieke zaak niet precies, maar verwacht dat het in dit geval op hoog niveau plaatsvindt. "Normaal is het zo dat je contact opneemt met de gijzelnemers. Maar in dit geval ga ik ervan uit dat er contact tussen de kopstukken zal zijn, omdat het hier gaat over een groter doel met grote organisaties is."

De onderhandelingsexpert vervolgt: "Het 'hoopvolle' in dit verhaal is dat er al een eis ligt. Dus dat betekent waarschijnlijk dat er geen mensen mee zijn genomen om ze te doden, maar om te hebben als wisselgeld, als ruilmiddel. En mogelijk als menselijk schild. Dat is ook allemaal behoorlijk heftig, maar het lijkt er wel op dat er in ieder geval contact zal komen. Dat is enigszins hoopvol in deze situatie."

Geheim

De onderhandelaar is niet het enige schaakstuk in soortgelijke ingewikkelde, diplomatieke kwesties. "Er zullen politieke scenario's zijn, er zullen oorlogscenario's zijn die uitgelopen worden. En dat loopt allemaal langs elkaar en door elkaar heen." Vooral als er meerdere landen bij betrokken zijn, zoals in dit geval, vertelt Nieboer. "Dat maakt het ook behoorlijk ingewikkeld."

De precieze in's en outs' van de onderhandelingen, daar kan Nieboer niets over vertellen. "Dat zijn processen die we bewust geheim houden."