Waarom de discussie over genderidentiteit in de sportwereld moeilijk blijft: 'Geslacht bepaalt of je mee mag doen'

Het duurde niet lang: de bokswedstrijd tussen de Italiaanse Angela Carini en de Algerijnse Imane Khelif. Al na 46 seconden was het voorbij. Niet vanwege een knock-out, maar omdat Khelif 'te mannelijk' zou zijn om tegen de Italiaanse te boksen.

Carini verliet donderdag tijdens de Olympische Spelen huilend de boksring. Ze had nog maar amper gebokst, maar was van mening dat de wedstrijd tegen Imane Khelif oneerlijk was. Volgens de Italiaanse heeft de Algerijnse Khelif een te hoog gehalte aan testosteron, waardoor ze te veel mannelijke eigenschappen zou hebben om als vrouw uit te komen. Ze kreeg onder andere bijval van de Italiaanse premier Giorgia Meloni, maar er is ook veel kritiek op die mening.

Foekje Dilemma en Caster Semenya

De discussie over wie wel of niet mee mag doen aan een vrouwencompetitie werd in het verleden ook al gevoerd. Zo werd de Nederlandse Foekje Dillema, na het weigeren van een geslachtskeuring, in 1950 'voor het leven' geschorst door de Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie. Dit omdat ze niet vrouwelijk genoeg zou zijn.

Ook over hardloopster Caster Semenya is al jaren veel te doen. Zij heeft drie keer zoveel lichaamseigen testosteron als de gemiddelde vrouw en werd daarom van meerdere wedstrijden geweerd. De International Association of Athletics Federations (IAAF) paste in 2011 zelfs de regels aan: atleten die als vrouw leven mogen geen testosteronwaarden hebben die vergelijkbaar zijn met mannen.

Te hoog testosteronwaarden

Vrouwen die boven die hogere waarden komen moeten deelnemen aan de mannencompetities, legt Hoogleraar Sport en Recht aan de VU Marjan Olfers uit. "Het is lastig, want er is ook een groep mensen die van nature zo is geboren, zich wél vrouw voelt en ook graag mee wil doen aan de vrouwencompetitie."

"Iedere internationale federatie in de sport worstelt hiermee", gaat ze verder. Volgens haar wordt de discussie rond gender en genderidentiteit, een actuele maatschappelijke discussie, in de sport dan ook het hardst gevoerd. Dit zou vooral komen doordat er in de sportwereld een duidelijk onderscheid tussen mannen- en vrouwencompetities wordt gemaakt. "Gender is bepalend of je wel of niet mee mag doen."

Genderdiscussie in sport

De hoogleraar staat daarom niet te kijken van het incident dat zich deze week voordeed bij de bokswedstrijd op de Spelen. Wel geeft ze aan dat het ingewikkeld is: "Want als je dit doet (onderscheid maken tussen man en vrouw, red.) dan moet je ook een regel hebben om te bepalen wie dan vrouw is."

"Vroeger moest je dan paraderen voor een groep mannen om te kijken of je wel vrouw was", vertelt Olfers. "Maar dat vinden we nu natuurlijk absoluut niet meer kunnen. We proberen nu andere regels te maken."

Twee kanten

De sportwereld wil graag zelf de vrijheid houden om die regels te bepalen, zegt Olfers, om te zorgen dat het eerlijk blijft voor andere sporters die deelnemen aan een competitie. "Er zijn een heleboel vrouwen die zeggen dat ze gewoon een eerlijk speelveld willen. En met andere vrouwen willen deelnemen", vertelt de hoogleraar.

"Maar dat betekent dan wel weer dat je een groep uitsluit. Het is natuurlijk verschrikkelijk pijnlijk als je wint in een sport en de hele samenleving gaat roepen dat je eigenlijk niet mee mag doen."