In haarscherp beeld zien we deze weken topsporters in prachtige stadions spectaculaire wedstrijden verzorgen. Maar de duistere wereld achter de Olympische Spelen krijgt te weinig aandacht, vindt essayist Marc Perelman. "Alles kan als het de Spelen zijn."

'Sport is vaak bedoeld om te voorkomen dat mensen gaan nadenken' is een uitspraak van Marc Perelman. Hij is van oorsprong architect, maar is in Frankrijk vooral bekend als essayist die kritisch schrijft over sport en de betekenis ervan. Hij is een uitgesproken tegenstander van de Olympische Spelen in Parijs. "Maar de Spelen en het IOC zijn onaantastbaar en totaal immuun voor kritiek."

Corruptieschandalen

Het valt hem op dat het Internationaal Olympisch Comité (IOC) nog steeds zonder problemen een universeel Olympisch ideaal van verbroedering en vrede in de wereld kan uitdragen. De organisatie zelf is, volgens hem, namelijk ondemocratisch, ondoorzichtig en allesbehalve idealistisch. "Corruptieschandalen, enorme winsten op de tv-rechten, enorme verliezen voor organiserende landen. Niets van dat alles heeft de reputatie van het IOC kunnen schaden."

De verklaring hiervoor is volgens Perelman eenvoudig: "De Spelen zijn voor veel regimes de ideale manier om zichzelf in de schijnwerpers te zetten en hun imago als een modern, stabiel land te versterken."

Twijfelachtig wassen beeld

Hij verwijst daarbij naar de Spelen van 1936 in Berlijn, ook wel bekend als de Spelen van Adolf Hitler. Maar ook meer recent, zoals de Spelen in Beijing (2008, 2022) en het Russische Sotsji (2014). "We weten dat die regimes de Spelen hebben gebruikt om hun imago op te krikken en zaken als onderdrukking en mensenrechten naar de achtergrond te dwingen."

Het verbaast Perelman ook dat de bedenker van de moderne Olympische Spelen en oprichter van het IOC Pierre de Coubertin, nog altijd wordt vereerd als een soort held. Hij kreeg onlangs nog een wassenbeeld in een Frans museum. Perelman: "En dat terwijl het algemeen bekend is dat hij in de jaren 20 van de vorige eeuw vol lof was over Hitler en racistische, antisemitische en kolonialistische uitspraken deed."

Immuun voor kritiek

De donkere kant van het Comité is er nog steeds, gezien schandalen en enorm nauwe banden met multinationals zoals Coca Cola, Samsung en Visa en regimes. Zo is het IOC zeer ontstemd over het feit dat de FBI onderzoek doet naar mogelijk doping gebruik onder Chinese atleten. Ze hebben zelfs al openlijk gedreigd de toewijzing van de Winterspelen aan Salt Lake City terug te trekken als de FBI haar onderzoek niet staakt. En dat voor een organisatie die altijd heeft beweerd dat sport en politiek niet samengaan.

Perelman: "In een land als Frankrijk, waar protest en kritiek op de gevestigde orde de normaalste zaak van de wereld is, lijkt het IOC moeiteloos te kunnen pronken met al het goeds dat ze creëren, zonder ook maar één kritische noot. Dat is omdat het publiek zich veel liever laat bedwelmen door de glans en de glorie van de sport. De manier waarop de atleten van steeds dichterbij gefilmd worden, leidt er toe dat je je als kijker heel sterk kan identificeren met de sporter en zijn of haar emoties. Dat vinden mensen fijn."

Gigantische kosten en overlast

En dat terwijl het evenement enorm veel invloed heeft op de stad Parijs. "De kosten en de overlast zijn gigantisch", zegt Perelman. "Je ziet dat er steeds minder steden zijn die nog trek hebben in het organiseren van dit mega-evenement. Parijs was de enige kandidaat. Tijdens de Spelen wordt Parijs zo'n beetje overgedragen aan het IOC", ziet Perelman.

"Zij bepalen wie waar mag komen, waar reclame gemaakt mag worden en welke voorzieningen er moeten zijn. Er wordt een enorme politiemacht ingezet, een enorm surveillancesysteem opgetuigd en het leger installeert zich midden in Parijs. Onder normale omstandigheden zou daar ophef over zijn, maar tijdens de Spelen mag dat allemaal."

'Alles kan als het de Spelen zijn'

Hoofdschuddend ziet Perelman het deze weken aan: nationale gebouwen, symbolen die tot het collectieve erfgoed van Frankrijk behoren, worden in zijn woorden 'gedurende 3 weken gedegradeerd tot één grote reclamezuil, geëxploiteerd door het IOC'. En pas na de Spelen zullen we volgens hem zien of alle investeringen en de complete nieuwe woonwijk die voor de Spelen is gebouwd, iets goeds opleveren voor de bevolking.

Hij vreest dat de surveillancesystemen net als in Londen (2012) blijven, zonder dat inwoners daar iets over te zeggen hebben en alleen maar verder uitgebreid zullen worden. "Tijdens de Olympische Spelen kunnen dingen die op een ander moment onaanvaardbaar zouden zijn. Wat dat betreft zijn ze voor machthebbers een ideaal instrument."